25 juni 2010 door Nadia Eversteijn
Mijn kinderen zijn 4 en 7 jaar. Vanaf hun geboorte heb ik Nederlands met ze gesproken. Maar we wonen in de UK en nu is het een gewoonte geworden dat ze me altijd in het Engels antwoorden. Hebben jullie tips hoe ik ze Nederlands met mij kan laten spreken?
Mijn kinderen begrijpen alles wat ik in het Nederlands tegen ze zeg (of ze vragen me om uitleg als ze het niet begrijpen). We zijn geabonneerd op de Okki en daar kunnen ze ook puzzeltjes uit maken en oplossen. Verder lees ik ze regelmatig voor in het Nederlands.
Wat u beschreef is een bekend verschijnsel, dat 'receptieve meertaligheid' wordt genoemd. Wat dat precies inhoudt zal ik straks uitleggen.
Of u van uw kinderen kunt vragen om Nederlands terug te spreken in plaats van Engels, dus om hun receptieve meertaligheid om te buigen naar productieve meertaligheid (waarbij ze ook Nederlands gaan spreken), hangt af van hun vaardigheid in het Nederlands tot nu toe.
Receptieve meertaligheid is een vorm van communicatie waarbij iemand als spreker de taal spreekt die hij het beste beheerst, terwijl hij als hoorder wel de andere taal kan begrijpen.
Volgens onderzoeker Jan ten Thije van de Universiteit van Utrecht is dit een gebruikelijke communicatievorm in bi-culturele gezinnen en meertalige peuterscholen of kinderdagverblijven. Maar door de globalisering heeft deze vorm van spreken ook zijn intrede gedaan op de werkvloer, bijvoorbeeld in team-besprekingen van internationale organisaties
Ouders in een meertalig gezin kiezen vaak niet bewust voor deze vorm van communicatie met hun kinderen; het overkomt hen gewoon. Vooral als hun kinderen naar school gaan, en daardoor snel sterker worden in de landstaal, zie je het patroon ontstaan dat de ouder praat in de thuistaal, terwijl de kinderen terugpraten in de landstaal.
Het is heel belangrijk om als ouders stil te staan bij de vraag: "Willen we dat eigenlijk wel, die receptieve meertaligheid? Of willen we dat onze kinderen de thuistaal ook productief beheersen?" Oftewel: willen we dat onze kinderen de thuistaal ook kunnen spreken? En eventueel: dat ze de thuistaal ook kunnen schrijven?
Helaas kon ik uit uw beschrijving niet zo goed opmaken hoe het op dit moment met de Nederlandse-taalvaardigheid van uw kinderen gesteld is. Puzzeltjes oplossen in het Nederlands is een 'gemakkelijke activiteit', in die zin dat je over een puzzel net zo lang kunt nadenken als je maar wilt. Maar als je een taal spontaan spreekt, heb je niet zoveel bedenktijd. Je kunt je gesprekspartner moeilijk een halve minuut laten wachten tot je het juiste woord gevonden hebt...
Dat het nog helemaal niet zo gemakkelijk is om de thuistaal ook productief aan je kinderen over te dragen, blijkt uit onderzoek van Annick De Houwer (eerder beschreven in: Wat zegt 'de wetenschap' over het conflict tussen taalkundigen en orthopedagogen? Zoiets vergt niet alleen veel taalaanbod in de thuistaal, maar ook voldoende motivatie van de kinderen.
En misschien wel het allerbelangrijkste is dat u uw kinderen zoveel mogelijk contact moet laten houden met mensen die Nederlands spreken. Denk bijvoorbeeld aan webcammen met familieleden, vakanties doorbrengen in Nederland, etc. Zie verder: Mijn kinderen begrijpen het Nederlands maar weigeren die taal te spreken. Wat doen we fout?
Pas als uw kinderen de Nederlandse taal voldoende beheersen, kunt u er echt bij hen op aandringen om Nederlands terug te spreken. Daar zijn verschillende strategieën voor, die ik eerder beschreef in Moet ik doen of ik hem niet versta?
Kortom: als u de receptieve meertaligheid van uw kinderen wilt ombuigen naar productieve meertaligheid, dan vergt dat veel aandacht, motivatie en inzet van alle gezinsleden. Veel succes daarbij!
