Hulp nodig
Mijn vrouw, de moeder van mijn twee kinderen is een maand geleden overleden. En hoewel ik het aan haar beloofd heb, lijkt het erop dat we het niet redden met zijn drietjes.
Het huishouden is een ramp. Elke dag voel ik de chaos groter worden. Ik krijg mijn job en de opvoeding van de kinderen niet gecombineerd. Het gaat ook niet goed met de kinderen.
Dochter van vier snapt niet wat 'dood zijn' nou betekent. Ze vraagt nog dagelijks wanneer mama terug komt. En ik weet niet meer wat ik moet zeggen, kan niet het geduld opbrengen om gepast op al haar pijnlijke vragen te reageren. Hoewel ze altijd goed geslapen heeft, wordt ze nu bijna elke nacht huilend wakker. Ik krijg haar niet goed getroost.
Zoon van 8 was altijd al een druk jongetje, maar zijn gedrag is nu echt onaanvaardbaar. Hij is opstandig, boos en heeft heel regelmatig driftbuien waarbij er al heel wat spullen vernield zijn. Laatst heeft hij zelfs gevochten. Ik weet niet meer hoe ik hem moet aanpakken. Gesprekken lijken niet aan te komen, straffen helpt niet.
Dit had niet zo mogen gaan. Samen konden we het aan. Werken, het huishouden, de opvoeding van onze drukke zoon. Maar alleen red ik dit niet. Ik schrijf hier mijn verhaal neer, omdat ik niet weet waar anders. Er zullen hier vast wel meer alleenstaande ouders zijn. Misschien hebben zij tips waar ik wat aan heb. Alvast bedankt.
Hans
Ik sluit me aan bij Prlle: ga hulp zoeken. Je verhaal hier opschrijven is een geweldige eerste stap!
Er zijn vast praatgroepen van weduwnaars met jonge kinderen, en andere hulp is er ook!
Voor je kinderen is het vast ook vreselijk zwaar. Ben je alweer volledig aan het werk? Misschien is dat teveel en kun je beter een tijdje in de ziektewet tot je het gevoel hebt dat het thuis goed loopt?
Heel veel sterkte in ieder geval, het lijkt me heel erg moeilijk.
Liora
Een maand
Beste Hans, het is een maand geleden...niemand redt het dan om te werken, te zorgen en een huishouden te runnen. Prioriteit 1: je kinderen. Ga de ziektewet in, hun belang staat nu voorop. Is er iemand in je omgeving, in je familie misschien, die je wat kan helpen met het huishouden?
En inderdaad, ga naar de huisarts,vraag hulp,misschien kan thuiszorg iets betekenen kwa huishouden. Want behalve de zorg voor je kinderen,moet je ook aan je eigen rouwproces toekomen. Ik wens je daarbij alle goeds, dit moet heel zwaar zijn...
Rouwproces duurt veel langer
Beste Hans. wat een vreselijk verlies en nu voel je je vast ook nog schuldig dat je je laatste belofte aan je vrouw niet waar kunt maken op dit moment. Maar het is maar nog zo kort, jullie zitten nog midden in jullie rouwproces en dat gaat ook nog een tijdje duren. Het is vrijwel onmogelijk dat jullie het nu al zouden kunnen 'redden'. De combi werk en gezin en dan nog alleenstaande ouder is buiten het zware verlies dat je geleden hebt al een zware dobber en jullie hebben echt nog meer tijd nodig voordat je de cunclusie kan trekken dat je het niet gaat 'redden'. Mijn schoonzus had haar kinderen ongeveer net zo oud toen haar man overleed (broer van mijn man) en zij heeft het het eerste half jaar tot jaar ook 'niet gered'. Ze was apatisch, niet in staat tot iets, de kinderen waren moeilijk, sliepen slecht, hadden nachtmerrie's. De oudste vocht op school met iedereen die maar iets zei dat hem niet zinde.
Mijn schoonzus had het zeker niet gered dat eerste jaar alleen. Daar is niks mis mee, dat is gewoon na zo'n zwaar verlies voor zowel jouw als ook de kinderen. Schoonzus heeft hulp gehad van gezinszorg bij het huishouden en de kinderen, van familie en vrienden. Elke schoolvakantie draaide een soort schema dat haar bijstond van kenissen en familie. Want ook de kinderen de hele dag thuis dat kon ze er gewoon niet bij hebben in haar verdriet.
Hans zoek hulp, ga naar de huisarts, praat met je vrienden, je buren en vertel hoe moeilijk je het hebt en dat je het niet ziet zitten.
En je werk is daarbij momenteel minder belangrijk. Hoewel mijn schoonzus ook al die tijd gewerkt heeft. Dat gaf haar houvast zei ze en afleiding en het idee dat ze nog iets nuttigs deed.
Dit is een eerste stap. Als je het hier kan, kan je het bij de huisarts of vrienden ook.
Sterkte gewenst,
albana
Hans
Beste Hans,
Wat een verdriet lees ik uit je berichtje. Je zou het zo graag anders hebben gewild en het gemis moet nu heel overweldigend voor je zijn.
Ik sluit me aan bij de tips die hierboven al gegeven zijn. Spreek je uit en vraag om hulp!
Toen mijn man overleed, was onze zoon 3,5 jaar en ik herinner me die tijd als heel onwerkelijk. Op dat moment werkte ik niet en ik deed er alles aan om het leven van onze zoon niet nog meer op zijn kop te zetten. Ben altijd doorgegaan en daarbij soms over het verdriet heen gestapt omdat het te heftig was (was bang om de diepe emoties toe te laten en daardoor de controle over ons leven te verliezen). Achteraf vind ik dat ik dat niet zo goed aangepakt heb, ik had meer om hulp moeten vragen. Ook ik had beloofd dat we het samen wel zouden redden en die belofte nam ik soms te letterlijk. Je vrouw heeft vertrouwen in jou gehad, dat je jullie leven weer op de rit krijgt. Dat je nu om hulp vraagt, hoort daar ook bij en ik ben ervan overtuigd dat je het goed doet. Een maand is niets, een jaar ook niet en ik kan uit ervaring zeggen dat het overlijden van je partner je verdere leven zal blijven beïnvloeden (en ook dat van de kinderen die hun moeder missen)maar de achtbaan van nu wordt minder heftig met de tijd.
Heel veel sterkte gewenst!
Groet, Esther
Sluit me aan
Het is een hele zware periode, en nog veel te vroeg om alles al goed te hebben lopen hoor.
Ik weet niet of je financiële ruimte hebt voor een huishoudster (m/v) het komende jaar? Al is het maar 1 keer per week. Heb je die ruimte niet, kijk dan of er een vrijwilligersorganisatie is in je buurt. Als ik in je buurt zou wonen, zou ik met liefde 1 keer per week bij je komen opruimen en schoonmaken, en ik neem aan dat ik niet de enige ben (maar sorry, ik woon in engeland).
En een paar tips voor je kinderen, het is heel erg belangrijk om erover te kunnen praten. Voor je 4-jarige is de dood nog te abstract blijkbaar, dus ik zou samen een tekening maken, waarbij zijn moeder achter de wolken naar hem kijkt. Of je nou gelooft of niet, het is een fijne manier om aan een kind uit te leggen dat ze te ver is om naar hem toe te komen, maar dat ze nog steeds van hem houdt.
En neem elke avond even tenminste 5 minuten voor elk kind apart. Praat over de dag, en geef ook de gelegenheid om over je vrouw te praten. Ik weet niet of je je 8-jarige nog met een verhaaltje naar bed doet, maar zo niet, dan zou ik daar weer mee beginnen. Hij heeft duidelijk houvast nodig.
En rituelen zijn voor ieder kind belangrijk. Al ziet je huis eruit alsof een bom is ontploft (en dat is bij mij ook regelmatig het geval, niets om je voor te schamen), zorg dat je elke ochtend dezelfde volgorde hebt voor dingen, net als 's avonds.
En kun je verder een beetje beschrijven waar het met het huishouden mis gaat? Waar loop je tegenaan? Dan kunnen we misschien met wat gerichte praktische tips komen.
Hier
Ben ik een buurvrouw van iemand die dat is overkomen. De betreffende buurman vraagt/wil geen hulp van ons, en dat is prima. Maar mijn andere buur en ik zijn graag bereid om in te springen, weten we van elkaar. Ik zou bijvoorbeeld het volgende te bieden hebben:
-Kind opvangen uit school op de dag dat ik zelf thuis ben door de week.
-Een keer per week bij ons eten met zijn allen. Scheelt een keer koken en een keer afruimen en een keer hoofdpijn over het menu.
-Luisterend oor, bijvoorbeeld een keer per week borreltje/koffie whatever.
Dat soort dingen. Eerlijk gezegd zou ik best graag wat willen doen, dan zit je minder machteloos toe te kijken. Het vergt niet al te veel inspanning omdat er geen reistijd verbonden is aan het te hulp schieten.
Kortom: mijn vraag is of jouw buren op de hoogte zijn van je situatie en of ze misschien iets te bieden hebben.
Hans
Gecondoleerd met het overlijden van je vrouw.
Toen mijn moeder weduwe werd bestonden er nog goede sociale regelingen. Zij kreeg een weduwe-uitkering die ze mocht houden toen ze ging werken. Van die uitkering kon ze elke middag hulp betalen. We zijn daardoor goed door deze moeilijke periode heen gekomen.
Wat ook heel belangrijk was: het eerste jaar kwamen een zus van mijn moeder, haar man en dochtertje elk weekend naar haar toe. Zodat ze met volwassenen kon praten, wat ontlast werd en er wat afleiding was. Met mijn oom en tante gingen we ook altijd op vakantie. Ook dat is van levensbelang geweest voor ons.
Mannen kregen gezinszorg. Vanzelfsprekend. Of zij brachten hun kind bij een oom en tante, zoals een oom deed met zijn dochtertje, toen mijn tante overleed.
Helaas is de weduwe-uitkering inkomensafhankelijk gemaakt gezinszorg niet meer vanzelfsprekend. Ik betreur dat in zeer hoge mate, want de zorgen waar jij nu voor staat, die zijn eigenlijk teveel voor een mens. Niemand redt het alleen zonder hulp. Ik denk ook niet dat je vrouw dat bedoeld heeft.
Het eerste jaar heb je alles nodig om te overleven, om de boel een beetje gaande te houden. Pas na een jaar kun je je gaan afvragen hoe je het eigenlijk zou willen en pas na twee jaar kan het zijn dat je je eigen draai gevonden hebt.
Een paar tips: overweeg om (tijdelijk) minder te gaan werken. Eventueel kun je nog ouderschapsverlof opnemen. Dat is onbetaald, maar je krijgt als het goed is een weduwnaarsuiterking en je mag daar bovenop een klein beetje meer verdienen. Het is geen vetpot, ik weet niet of je het daarmee redt, maar het zou jou en de kinderen wat lucht geven. Eventueel kun je wellicht met je baas overleggen. Of inderdaad, je ziek melden.
Gezinszorg zou je kunnen proberen via het WMO-loket in je gemeente. Ik hoop dat het niet te bureaucratisch is. Mocht dat niet lukken, dan kun je eventueel inderdaad een hulp in huis halen om te poetsen, al is het maar één keer per week.
Waarschijnlijk hebben veel mensen tegen je gezegd dat je altijd mag bellen als er iets is. Ga na wie je zou kunnen bellen en durf het aan om heel konkrete vragen te stellen. Bijvoorbeeld: ik wil de weekenden niet alleen doorbrengen, zouden jullie me kunnen helpen. Of: ik wil één keer per week 's avonds iemand zien. Of: ik wil een adres waar mijn zoon met een zekere regelmaat kan logeren. Of: zie wil mijn dochtertje af en toe eens meenemen. Of: ik red het huishouden niet, wie kan me helpen om het op te zetten (is een kunst apart, ik heb veel geleerd van een kraamhulp indertijd).
Ik denk dat je op dit moment te hoge eisen aan jezelf stelt. Je moet teveel van jezelf. Eigenlijk nog meer dan een ander normaal mens onder goede omstandigheden al aan zou kunnen. De grootste kunst is echter om hulp te vragen.
Verder vraagt de combinatie van werk en huishouden heel veel van je tijd. Wellicht is het overbodig of onmogelijk, maar als het om huishouden gaat zou je misschien het volgende kunnen doen:
- 's morgens een half uur eerder opstaan en dan alvast de wasmachine of de droger aanzetten, zodat was er in elk geval 's avonds één machine was klaar is. Die kun je opruimen als de kinderen slapen, eventueel kun je dat in de buurt van de slaapkamers van de kinderen doen, zodat je hoort of ze slapen en zij weten dat je er bent (ik deed het op de gang).
- 's avonds gemakkelijk eten koken, tijd voor de kinderen tot ze slapen.
- op zaterdag hooguit twee uurtjes poetsen. En anders één uurtje de grootste dingen even schoonmaken.
- boodschappen kun je op verschillende manieren doen, eventueel met de kinderen samen na het eten, of op zaterdag met de kinderen samen, of iemand vragen om even op de kinderen te letten als ze in bed liggen, zodat je zelf 's avonds boodschappen kunt doen. Maak een lijstje, ook wat je die week wil koken, en haal alles in één keer.
Er zal weinig tijd overblijven, maar dat brengt de combinatie van zorg en werk altijd met zich mee. Wel nog één tip van mijn moeder: zorg dat je een hobby hebt, iets wat je zelf graag doet, die je thuis kunt doen. Al is het maar postzegels verzamelen.
Wellicht is op den duur andere hulp nodig voor je zoon. Wellicht kan hij ergens bij een clubje waar hij zijn energie kwijt kan. Wat je dochter betreft (en ook je zoon) uit ervaring weet ik dat kinderen een leven lang bezig zijn met 'het verwerken' van de dood van een ouder, dat wil zeggen dat kinderen er al naar gelang hun leeftijdsfase steeds weer opnieuw over nadenken en anders naar kijken. Je dochter heeft heel veel pijnlijke vragen nu. Ik denk dat je niet al je pijn zelf moet inslikken. Je mag best zeggen: 'Meisje, pappa heeft nu teveel verdriet om erover te praten, morgen gaan we verder.'
En ja, de huisarts op de hoogte houden is ook belangrijk.
Denk niet dat je alles alleen moet doen. Maar op dit moment is het wel zo, dat je ondersteuning en hulp meer zelf moet organiseren. Dat kost pijn en moeite. Ik hoop dat je het op kunt brengen.
Tsjor
Wat heb je nodig
je zegt dat je het alleen niet red, dus wie en wat heb je nodig zodat je die eerste periode wel red ? Welke hulp kan je gebruiken en wie is er in de buurt die dat kan bieden ?
Hebben de ouders van vriendjes en vriendinnetjes hun betrokkenheid geuit ? Zo ja als ze iets aanbieden, misschien is het wel iets om aan te nemen, of misschien kan je zelf om iets vragen. Ik zou zelf direct aanbieden om de kinderen te brengen en halen van school op mijn vrije dag, eens per week zolang het nodig is en kan. Dus misschien zijn er wel mensen die dat ook best willen maar die het niet durven aan te bieden en wachten totdat jij het vraagt ??
vreselijk vind ik het, heel veel sterkte, praat op je werk, ik neem aan dat iedereen wel begrijpt dat werken nu even niet zo kan op het normale niveau en werkdruk.
Oh natuurlijk
ik ken ook een gezin waar de moeder plotseling is overleden, al een paar jaar geleden is dit gebeurt. Hij werkt ft maar is op woensdagmiddag thuis aan het werk. Maandag, dinsdag en donderdag gaat het kindje naar de opvang. Opa en oma halen haar op vrijdagmiddag van school en dan logeert ze elk weekend daar en wordt ze op zondagmiddag weer thuis gebracht.
De vader werkt op vrijdag een lange dag, op zaterdag en zondagochtend kan hij dan uitslapen, tijd voor zichzelf, boodschappen doen, wassen draaien, koken. Ik geloof dat er ook een werkster elke week komt die het hele huis doet, wassen en strijken etc.
ik denk dat het heel normaal is om een nieuwe balans te vinden qua werk en kinderen en huishouden. En misschien duurt het wel heel lang voordat je kinderen weer rust vinden, misschien moeten zij ook praten met iemand ?
Wat je kan uitbesteden zou ik zeker doen. Makkelijke maaltijden van te voren in 2 of meer porties maken, invriezen, zo kan je bijvoorbeeld 2x per week pasta eten (doen wij hier ook elke week). Eens per week diepvriespizza of kant en klare soep met brood, iets heel makkelijks dus.
In ieder geval heb je nu acuut extra hulp nodig, veel sterkte. Ik weet zeker dat het goed gaat komen, neem de tijd om deze eerste periode te verwerken.
Hans
Allereerst gecondoleerd met het verlies van je vrouw.
Ik vind het moedig dat je aan de bel trekt. Ik heb namelijk weduwaars volkomen naar de sodemieterij zijn gegaan omdat ze dat niet deden.
Ben je al naar de huisarts geweest? Maatschappelijk werk? Kan je een huishoudster permitteren?
Ga ook eens praten met je baas. Ik heb een vriendin die haar man heeft verloren, en die is in overleg met haar baas langere tijd ziekgemeld om de boel zowel emotioneel als praktisch weer op de rit te krijgen.
Alles wat ik zeg is al genoemd, maar ik kan je ook lotgenotenfora aanraden voor alleenstaande ouders. Daar komen gescheiden ouders, maar ook weduwe/weduwnaars. Die sites zijn 1ouder.nl (een gratis, openbaar forum) en ouderalleen.nl (12 euro per jaar, een heel groot besloten forum, maar wel met "sub-fora" en een apart gedeelte voor weduwen en weduwnaars). De mensen die daar komen kennen jouw pijn en wanhoop beter dan wie dan ook.
Heel veel sterkte enne... Rouwen heeft geen deadline, vergeet dat nooit!
Ach
Je hulpkreet doet me echt verdriet. Dit kan zo niet. Meld je om te beginnen ziek. Mijn schoonzus is na het overlijden van haar man een jaar thuis geweest (wel had ze ook nog zwangerschapsverlof hierin). Wat jij wil is onmogelijk. Wij hebben als (schoon) familie altijd de instelling gehad dat we het met zijn allen gingen rooien. Tot 4,5 maand na het overlijden was er dag en nacht iemand bij haar in huis. We deden boodschappen, ontvingen kraamvisite, kookten eten, zorgden dat de oudste naar de voetbal kon etc. Zelfs hypotheken, levensverzekeringen etc hebben we geregeld. Schoonzus was niet eens in staat om te denken. Ook wij als familie kregen op onze beurt weer hulp. Neem dat altijd aan, toen iemand aanbood mijn strijken te doen, stond er gewoon binnen 5 minuten een mand op de stoep. Mensen menen het echt hoor als ze hulp aanbieden. Ik hoop dat je familie om je heen hebt die kan helpen. Bel een broer of zus, zwager of schoonzus, je (schoon)ouders en zeg dat je er volledig doorheen zit en dat je nu op stel en sprong hulp nodig hebt. Laat ze deze draad lezen om ideeen te krijgen. Echt wij hadden en hebben als (schoon)familie maar 1 streven en dat is dat de kinderen bij de moeder kunnen opgroeien, daar doen we met zijn allen alles aan. Veel sterkte gewenst.
Hans
Ook ik wil je een hart onder de riem steken. Mijn moeder is weduwe geworden toen ik 8 en mijn zus 11 was, en het is een moeilijke periode geweest. Ik weet nog steeds niet hoe ze het allemaal heeft klaargespeeld - werk, kinderen, huishouden. We hadden wel een werkster en veel hulp van vrienden. Wij waren 1x per week 's avonds bij vrienden en logeerden veel. Ook kwamen er vaak bevriende gezinnen logeren waarvan de ene ouder de kinderen bezig hield en de andere ouder zich op het huishouden stortte of een goed gesprek had met mijn moeder.
Ga alsjeblieft naar je huisarts. Als je kinderen moeite hebben het gebeurde te verwerken, is misschien speltherapie iets voor hen (maar misschien is het ook nog te vroeg daarvoor). Vraag of vrienden/familieleden je kunnen helpen met koken en het huishouden. Meld je ziek op je werk, en kijk in samenspraak met de ARBO-arts of je tijdelijk halve dagen kunt gaan werken zodat je er kunt zijn voor je kinderen en ook zelf op adem kunt komen.
Heel, heel veel sterkte in deze moeilijke tijd, en blijf het van je afschrijven! Hier is veel steun te vinden.
Mailen mag
Als lotgenoot, maar een stukje verder dan jij, wil ik heus wel ervaringen uitwisselen. Alleen niet op het forum, als je wilt, kun je me via de redactie mailen.
Prioriteiten stellen, hulp accepteren en heel veel tijd. En dat alles zo liefdevol mogelijk. Dan lukt het leven wel.
Hans
Beste Hans, wat een verschrikkelijke gebeurtenis in jullie leven. En wat moeilijk voor je om de draad op te pakken en alle zorgen die je hebt te hebben.
Probeer rust te vinden in je leven, gewoon praktische rust. Kijk of je niet een tijd verlof kunt krijgen van je werk (of meld je ziek).
Probeer andere volwassenen te vinden die belangrijk zijn voor je kinderen en waar zij hun verhaal en vragen bij kwijt kunnen. Vaak is de overblijvende ouder te dichtbij om dat te kunnen en bovendien willen de kinderen deze ook geen extra verdriet doen (zo dat al kan). En deze volwassene kan eventueel leuke dingen met ze gaan doen, logeerpartijtjes etc.
Probeer zelf ook met volwassenen te blijven praten. Het is moeilijk om constant met kinderen op te trekken, zeker nu.
Doe jezelf geen geweld aan, lukt iets niet, dan lukt het niet. Het is nog maar zo ontzettend kort geleden, het is een wonder dat je nog functioneert, dus neem de tijd, ook of zeker om te rouwen, schrijf bv in een dagboek of ga wandelen, en probeer de rust en alle hulp die je wordt aangeboden te accepteren.
Veel sterkte, Faith
Gecondoleerd en, nog niet genoemd: halfwezenuitkering
Allereerst gecondoleerd met het overlijden van je vrouw. Wat erg.
Even praktisch: je kinderen hebben recht op een halfwezenuitkering. (ik geloof 200 euro per kind per maand). Dit krijg je ongeacht je eigen inkomen (anders dan een weduwnaarsuitkering). het wordt uitbetaald via het svb (www.svb.nl). Kan wellicht schelen, je had het natuurlijk liever nooit gehad, maar ja. Verder heb je recht op allerlei belastingtoeslagen, kijk op toeslagen.nl
De makkelijkste laagdrempeligste hulp is het inschakelen van je ouders en schoonouders. Heb je ze nog en zo ja, zijn ze nog fit? Zo niet misschien andere leden van je familie? Vergeet je schoonfamilie niet! die willen heel graag hun kleinkinderen/neefje en nichtje zien. Laat ze dan elk een hele dag (of middag en avond) komen per week, oppassen, uit school halen, in huis helpen, koken en ' s avonds laat op de avond weer naar huis. Kun jij even weg, je kinderen zien een andere volwassene etc.
Ik zou me inderdaad ziek melden, of ouderschapsverlof opnemen. En natuurlijk maar de huisarts.
sterkte
Halfwezenuitkering
De halfwezenuitkering (267 euro per maand) is niet afhankelijk van het aantal kinderen, maar wordt slechts eenmaal uitgekeerd.
Geen verlof
Hoi Hans,
Hopelijk heb je iets aan onze suggesties en tips.
Ik zou trouwens echt geheel of gedeeltelijk ziekmelden. Ouderschapsvetlof is voor de leuk, en niet omdat je niet in staat bent om te werken, wat nu het geval is.
Liora
Bedankt
Bedankt iedereen, voor de meelevende reacties. Het doet me goed. Het is de eerste keer dat ik durf toe te geven dat het te veel wordt en het betekent veel voor mij dat daar zo op gereageerd wordt.
Na haar dood hebben inderdaad veel mensen hulp aangeboden. Maar op dat moment was ik nog vastbesloten dat we het wel zouden redden met zijn drietjes. Ik wilde de draad weer opnemen, niet te veel mensen in mijn huis. Misschien is het nu tijd om daarop terug te komen. Ik vind het moeilijk om mensen zo concreet om hulp te vragen. Maar zoals jullie zeggen, als ze dat aanbieden is dat vast omdat ze het ook echt graag willen doen. Nu alleen nog bedenken wat ik zou kunnen vragen aan wie.
Voor het huishouden is hulp inderdaad dringend nodig. Een werkster zou hier wel kunnen en ik ga dat ook doen denk ik. Iemand die elke week het huis schoonmaakt zou al een grote hulp zijn. Verder is vooral opruimen hier een groot probleem. Het huis ziet er uit alsof er een bom ontploft is en dat wordt elke dag erger. De kinderen ruimen hun speelgoed niet op. Dochter is nog te jong om dat te doen zonder mijn hulp en zoon weigert gewoon. Ik vind niet de energie en de tijd om dat aan te pakken. Dat maakt ook dat ik het moeilijk vind om iemand te vragen hier in huis te komen helpen, ik schaam me best voor de chaos die er nu heerst. Wassen en strijken is ondertussen hopeloos achter. Ik denk dat ik aan mijn zus kan vragen of ik dat naar haar kan brengen. Volgens mij wil ze dat best doen. Ook voor koken moet ik de eisen misschien minder hoog leggen. Ik ben er niet erg goed in en het vraagt veel energie. Een keer in de week soep met brood/pizza kan inderdaad best. Verder kan ik misschien aan de buren vragen of we daar wat vaker kunnen eten.
De zorg voor de kinderen valt me zwaar maar dat gedeeltelijk laten overnemen door iemand anders vind ik ook moeilijk. Dochter is pas vier en vindt het nog eng om ergens te gaan spelen of logeren. Ze wordt elke nacht huilend wakker en ik weet niet of ik iemand anders met gebroken nachten kan opzadelen. Zoon gaat graag uit logeren of spelen, maar gedraagt zich op dit moment erg moeilijk. Hij krijgt zijn driftbuien overal. Ook in de opvang heeft hij al met speelgoed lopen gooien. Ik weet niet of hij nog veel vriendjes zal over houden, als ik hem bij de ouders van vriendjes breng en hij gaat daar zo tekeer. Vroeger hadden we een heel netwerk opgebouwd van oppassen, maar dat zijn vaak meisjes van een jaar of 17. Ik heb zelf momenteel erg veel moeite met opstandige zoon, dat kan ik niet van hen verwachten. Al zou ik best wel een vrije avond in de week kunnen gebruiken om te kunnen sporten.
Bedankt voor de tips met betrekking tot de kinderen. Ik heb aan dochter heel concreet vertelt dat mama achter de wolken zit en naar haar kijkt, maar niet meer bij haar kan komen. En dat begrijpt ze wonderwel. Ze stelt nog steeds veel vragen, maar geeft er nu zelf al het antwoord op. Dan vraagt ze 'waar is mama? Achter de wolken?'. Dan hoef ik enkel nog 'ja schat' te antwoorden en ze is tevreden. Dat is voor mij een heel verschil. Ook zeggen dat papa er nu niet over kan praten (maar morgen wel), snapt ze blijkbaar heel goed en accepteert ze meteen.
Met zoon ben ik gisterenavond begonnen met het weer naar bed brengen. Het was meteen ook de eerste avond dat hij zonder veel moeilijk gedrag naar bed ging. Ik ga zeker proberen dat erin te houden. Enkele jaren geleden hebben we samen besloten dat we zoon niet zouden laten onderzoeken, maar dat we zelf met hem aan zijn drukke en impulsieve gedrag zouden werken. Alle spelletjes, pictogrammen en beloningssystemen die we daarvoor gebruikten liggen nu al een tijdje ongebruikt in een hoekje. Ik weet dat ik hem tekort doe, maar ik krijg het niet verandert. Ik twijfel nu ook aan de onze beslissing dat we voor hem geen deskundige hulp zouden vragen. Maar ik durf ook geen andere beslissing nemen. Die verantwoordelijkheid alleen dragen valt me te zwaar.
Nog over mijn werk. Ik werk inderdaad fulltime. Mijn werk helpt me om mijn gedachten te verzetten, om niet te veel te moeten nadenken. Aan een eigen rouwproces durf ik momenteel nog niet denken. Dat zijn gevoelens die ik nu nog niet kan toelaten, anders ben ik helemaal verloren. Ik blijf dus liever aan het werk, ben eigenlijk zelfs bang voor teveel tijd om na te denken of stil te staan bij mijn eigen gevoelens. Wel denk ik dat ik eens ga praten op het werk. Een dag in de week thuis werken zie ik wel zitten. Misschien kan ik ook vragen om een dag minder te werken.
Hulp voor zoon
Hulp hoeft niet meteen in de vorm van een diagnose te komen. Ik heb goede ervaringen met een integratief kindertherapeut. Die doen niet erg aan diagnoses, ze helpen vooral het kind zijn eigen kracht te vinden en geven jou handvatten. Later kwamen we voor het ene kind alsnog bij een diagnose uit, maar toen had ik al veel meer handvatten. Voor het andere kind bleek het niet nodig. En inderdaad, kinderen snappen veel en willen de ouders geen pijn doen. Sommige dingen kunnen ze daarom beter kwijt bij iemand anders. Dat kan natuurlijk ook een wijze (oud)tante of zo zijn, zolang die zelf niet te dicht bij het rouwproces staat.
Wat dingen
Ik begrijp dat je nu niet wil rouwen, maar met uitstellen maak je het niet makkelijker. Uit ervaring weet ik dat je nooit meer verdriet hebt dan dat je op dat moment aan kunt. Wanneer je bijna overweldigd wordt, dan stopt het weer even. Plan dus echt een moment in dat je jezelf WEL toestaat te rouwen. Dit is echt heel erg belangrijk, anders loop je het risico echt in een hele zware depressie te komen, en dan ben je nog verder van huis.
Praktisch wat betreft zooi, koop een aantal grote plastic bakken, en zet er in elke kamer 1. Neem een vuilniszak en doe per kamer alle zooi op de grond of in de vuilniszak (oud speelgoed, stuk spul, etc) of in de bak. Zo gedaan en ruimt flink op. En je hebt gelijk, dit is niet het moment om er een strijd van te maken.
Wasgoed, stop met strijken! Dat komt wel weer. Als je shirts draagt, breng die dan tijdelijk naar zus of wasserette om te strijken. Probeer elke dag een was te doen. Als je nog geen droger hebt, koop er 1. Scheelt bergen tijd.
Wat betreft koken, kijk even in de archieven, er zijn een aantal draadjes geweest met makkelijke gerechten.
Wat betreft je zoon, ik denk dat het nooit kwaad kan om hem een persoon te geven waar hij mee kan praten, en z'n ei kwijt kan. Kun je een doorverwijzing voor hem krijgen voor speltherapie ofzo?
Hulp via huisarts
Via de huisarts kan je hulp voor je kinderen en jezelf krijgen. De huisarts weet precies welke mogelijkheden er zijn. Je hoeft niet meteen aan diagnoses etc te denken.
Sterkte!
Hans
Wat goed zeg dat je er al zo mee aan de slag bent gegaan en dat je merkt dat het helpt.
De tip van die bakken voor de rotzooi vind ik wel een goede. Ik ben erg chaotisch op sommige vlakken en maak overal stapeltjes van. En als ik een keer rustig voor de tv zit pak ik een stapel en gooi weg wat weg kan.
Misschien vind je het fijn om in de bieb te kijken naar boeken hierover. Riet Fiddelaers-Jaspers heeft een serie geschreven die voor kinderen bedoelt is. Bijvoorbeeld: Ik weet niet wat ik weten moet. En misschien kun je bij de volwassenen boeken kijken naar boeken over het helpen van kinderen bij verliezen. De boeken van Manu Keirse vind ik persoonlijk heel goed. Sterkte, Faith
Hans
Hoi Hans,
Het vreselijke verdriet dat je nu moet voelen, is iets waar ik je niet mee kan helpen.
De praktische problemen echter wel! Ik ben ook alleen met twee kinderen namelijk.
Ik denk dat als je aan je kinderen uitlegt dat je opruimen moeilijk vindt, en vraagt of zij willen helpen, ze dat misschien wel heel leuk vinden!
Dan ga je met ze naar de Hema of Ikea (en dan eet je daar ook!) en koop je verschillende bakken. Bedenk met hun wat in welke bak hoort, plak er etiketten op, en opruimen maar! Misschien kan er ook wel wat speelgoed weg, dingen die kapot zijn, incompleet of gewoon stom.
Wat eten betreft: natuurlijk kan 1 keer per week pizza of een broodje. Dat kan ook vaker! wat dacht je van een lekkere kaasomelet met brood en sla, of worteltjes uit blik? Of kibbeling met rijst en komkommer?
Simpel simpel. Verder zou ik inderdaad niet je kinderen nu veel uit logeren doen. Zij hebben je nodig! Spaar je energie om er voor hun te zijn! Voor hun is het zo fijn als ze nu troost en stabiliteit bij jou vinden. Dat is echt belangrijker dan dat je elke dag een uitgebreide maaltijd op tafel zet!
En tijdelijk minder werken kan enorm helpen om alles op de rit te krijgen.
Liora
Pelle (en hans)
Je hebt helemaal gelijk:
En mijn makkelijke recepten:
Pasta met kruimelkaas (je kunt er voor de gezond een komkommer/tomaatsalade bijdoen bijvoorbeeld, of groentesoep vooraf)
Koude rijst met tonijn en mais.
Wraps (8 minuten in oven opwarmen) met gesneden kip of gehakt, voorgesneden groentes en een beetje van een mexicaans tortilla- of andere saus (niet alles, is voor meeste kinderen te heet).
Eerste stap
Ik denk dat je een belangrijke eerste stap hebt gezet door toe te geven aan onbekenden (en jezelf) dat je het niet redt. De volgende stap is om dit aan bekenden te doen. Mensen die je dierbaar zijn en die zich ook zorgen maken en graag willen helpen, maar niet goed weten hoe. Je familie, je buren, zoals iemand hierboven aangaf, willen mensen je niet passeren of voor het hoofd stoten. Maar als men eenmaal in de gaten heeft dat je het niet erg vindt om eens een pannetje eten te krijgen, dan komt dat. Zelf heb ik de sleutel van mijn schoonzus en omdat ik haar heel goed ken weet ik wanneer het teveel wordt. Dan gaat ze schelden op onbenullige dingen. Dan zet ik voorlopig weer 1,2 of 3 keer per week een pannetje eten neer, dat ze bij thuiskomst vindt. Ik weet dat ze volstrekt niet kan plannen qua dat soort dingen, dus het risico dat ze al eten had is nihil. Het is al 5,5 jaar geleden, maar nog steeds heeft zij dus die steun nodig. Een paar jaar geleden zat ze er even helemaal doorheen. Wij zagen het als familie met lede ogen aan en hebben toen maar de koppen bij elkaar gestoken (haar familie en zijn familie hebben ook veel contact met elkaar). Schoonouders hebben opgepast en haar zus en ik hebben haar mee uit eten genomen en gezegd dat het zo even niet kon en dat zij en oudste lucht nodig hadden en of het misschien verstandig was dat hij even bij haar zus ging logeren. Dat gesprek en het gevoel dat ze er niet alleen voor stond gaf al zoveel opluchting dat het logeren niet eens meer nodig was. Haar oudste was overigens ook 8 toen zijn vader overleed, hij was ook zo boos als die van jou. Best lastig is dat veel mensen daar geen begrip voor hebben. Wat zijn we vaak op school geroepen vanwege zijn misdragingen. "Hij is zo boos" zeiden ze dan, tja gek he. Juist bij amateurs (voetbalclub) is schoonzus tegen veel meer begrip en meewerking (telefoontje als ze vergeten waren iets in te leveren: "zal ik het anders even komen halen?" bijvoorbeeld) aangelopen dan bij professionals (school). Neefje heeft overigens veel aan speltherapie gehad. Verder wat Pelle zei over die oppas dacht ik ook. Er is ook een site "jong je partner verloren" daar zul je vast heel veel herkenning vinden.
Ohja hans
De stichting Achter de regenboog kan heel veel hulp bieden voor rouwende kinderen, ik meen dat zij ook weekenden organiseren. Een goede vriendin van mij verloor haar zoontje en haar dochter heeft zoveel gehad aan deze stichting.
www.achterderegenboog.nl
Ontroerd
Hans, ik was helemaal ontroerd door je tweede berichtje> Ik zal zeggen waarom.
In de reactie van je dochter herkende ik mijn eigen reactie, ook al was ik indertijd 6. Indertijd stond in het boekje ter voorbereiding van de eerste communie (daar waren we toen mee bezig op school) een tekening van een treintje met lachende mensen en een vriendelijk lachend figuurtje bij een grote poort. Op een of andere manier was die tekening voor mij wat er met mijn vader was gebeurd, en vooral ook dat het goed was met hem. Daar ga ik verder geen woorden aan vuil maken, want het is eigenlijk een woordeloos gevoel. Het gaat ook niet om preciese vragen wie wat dan is en hoe het dan zit enw at je dan denkt. Als kind heb je een figuur, een begrip, een symbool nodig om te vatten wat dood betekent. En als je dat hebt, dan is het goed. Jouw dochtertje heeft dat van je gekregen. Ze speelt ermee, zoekt even de grenzen ervan op en kan daarmee uit de voeten. Mooi is dat. Natuurlijk gaat het nog veranderen als ze ouder wordt, er zullen nog periodes met lastige vragen komen en moeilijke emoties. Maar nu, voor haar als kind, op deze leeftijd is het helemaal goed.
Het tweede wat me ontroerde is dat je zo duidelijk keuzes maakt in je prioriteiten: het kontakt met de kinderen staat bovenaan. Daarna komt je werk, omdat dat jouw leven is. Het huishouden komt op de laatste plaats. Die prioriteiten blijken uit waar je je tijd en energie zelf in wil stoppen en wat je samen met anderen gaat aanpakken.
Ik hoop dat het lukt om een dag thuis te werken. Als je dan kunt accepteren dat je overdag wellicht iets minder werkt dan je zou willen, simpelweg omdat je aan het denken bent, of omdat de kinderen aandacht vragen, en je kunt dat desnoods 's avonds compenseren door toch het meeste af te hebben van wat je had willen doen, dan denk ik dat het een vruchtbare werkdag wordt (in alle opzichten).
Over professionele hulp of rouwbegeleiding, je moet het zelf weten. Persoonlijk heb ik daar niet zoveel mee, in die zin dat mijn eigen observatie is dat veel van die professionele hulp gaat over emoties en hoe je die negatieve emoties zo goed mogelijk kunt verwerken en ze positief kunt maken. Ik deel de onderliggende visie niet. Leven, dood, rouw gaat over existentiële vraagstukken, waar je een mensenleven lang voor nodig hebt om daar antwoorden op te vinden, en die antwoorden zijn ook nog eens nooit eenduidig. Emoties horen daarbij, zoals ze bij het leven horen. Negatieve emoties ook, wat wil je anders? Ik heb in een van mijn vorige werkzaamheden slechts een enkele keer iemand ontmoet die professionele hulp nodig had bij rouw, maar dan heb je het over een rouwproces dat volkomen is vastgelopen, waar geen enkele beweging in zit. En dat na jaren. Niet nu, niet na een maand, niet bij een kind. Boosheid, verdriet, vragen, angst, maar ook gewoon vrolijk willen doorspelen, dat zijn allemaal aspecten die raken aan die existentiële grote vragen waar elk mens een keer mee bezig is. Sommigen al heel vroeg, zoals jouw kinderen. Anderen moeten 50 worden voordat ze enig besef krijgen over de betekenis van de eindigheid van het leven en de pijn die dat met zich meebrengt. En dat je daarom ook zoveel van het leven kunt houden, dat het daarom ook zo mooi kan zijn en zo kostbaar.
Met betrekking tot je zoon, als je al iets zou willen doen zou ik je adviseren om een onafhankelijk iemand onderzoek te laten doen, wellicht een psycholoog, maar wellicht ook een goede kinderpsychiater. Je moet het dan wellicht zelf betalen, maar je hebt dan ook in de hand wat je zelf met de uitslag wil doen. Sommige professionals zijn zo oppervlakkig, als zij horen: moeilijk kind, vader weduwnaar, dan is hun conclusie, kind is moeilijk omdat vader dood vrouw niet heeft verwerkt. En hoe harder je dat ontkent, des te stelliger worden zij, simpelweg bij gebrek aan kennis, diepgang en intelligentie. Dus ik zou je willen waarschuwen om eerst goed uit te kijken en iemand te zoeken die verder onafhankelijk is en niet verplicht is zaken door te rapporteren aan andere instanties. Maar wellicht kan dat allemaal later nog, dat heeft nu geen prioriteit.
Oh ja, ondertussen zou je vitamine B eens kunnen proberen voor je zoon. Baat het niet, het schaadt ook niet, en het heeft wel effect op emotionele disbalans, zowel bij volwassenen als bij kinderen(weet ik uit eigen ervaring).
Het derde wat me ontroerde is dat je rond het naar bed brengen al een bepaald ritueel aan het ontwikkelen bent waarin iedereen zich goed voelt. Mooi is dat. Belangrijk ook. De kinderen willen weten of jij er wel bent en blijft voor hen. En dat herkennen ze het beste als je vaste rituelen opbouwt, dat geeft hen zekerheid. Wellicht kun je zelfs 'samen opruimen voordat we naar boven gaan' toevoegen. Later, als iemand eerst de ontplofte boel samen met jou heeft opgeruimd.
Met respect,
Tsjor
Hoe het hier ging/gaat
Je klinkt nog steeds erg onzeker in welke acties je zult ondernemen. Misschien helpt het je als ik vertel hoe mijn schoonzus geholpen is (en nog steeds trouwens).
Je verweer over waarom je werkt klinkt mij ook zeer bekend, dat zei mijn schoonzus ook.Ook zij heeft altijd doorgewerkt. Hoewel schoonzus voor het overlijden van mijn zwager altijd huishouden en werk gecombineerd had kreeg ze het toen niet meer voor elkaar. Een kwestie van al weinig energie hebben en dat beetje wat je hebt besteden aan de kinderen en dan écht op zijn.
Schoonzus wilde in eerste instantie ook geen hulp, maar na een eerste aarzeling hebben wij (familie/buren/kenissen) het gewoon 'gedaan'. Zoals Yura al aangeeft. Ze vroeg wel eens om hulp, maar vaak waren het dan de best leuke/gezellige klussen. Een keer mee boodschappen doen of man mee en ik pastte op de kinderen. Of hier eten. Terwijl wij zagen dat het in huis helemaal niet liep. Het oppassen terwijl zij boodschappen deed was eerst hier, maar hebben we langzaam omgebouwd in dat wij dáár kwamen.
Gevoelsmatig voelden wij aan dat schoonzus het dáár komen heel moeilijk vond. Alle hulp moest 'uithuizig' zijn. Dáár was hun huis waar ze sámen waren zonder 'anderen' erbij. Het rare was dat wij voor het overlijden van mijn zwager wél héél veel daar kwamen, dus 'vreemden' waren we daar in huis niet.
Nu kan mijn schoonzus je vertellen dat ze dat toen niet wilde of niet aankon. Thuis was hún enige houvast en dat moest zo blijven. De reden weet ze nog steeds zelf ook niet.
Ik proef bij jouw net zoiets.
De was wil je wegbrengen en bij de buren eten.
Is het niet véél gemakkelijker voor je als je zus bij jouw de was komt doen? Scheelt heel wat ritjes en is w.s. voor je zus net zo gemakkelijk.
Bij schoonzus is het langzaam omgebouwd, naar uithuizige hulp naar inhuizige hulp.
Toen we op een gegeven moment het zo ver hadden dat ik daar mocht oppassen (zoals daarvoor ook, het was bepaald niet de eerste keer). Kon ik terwijl ik oppaste ook onderussen wat opruimen. En wat eten alvast voorbereiden en de koffie klaarzetten voor als ze terug kwamen.
En zo raakte schoonzus langzaamaan uit het idee van 'we moeten als gezin samen alles rooien'. En accepteerde ze inhuizige hulp i.p.v. alleen uithuizige hulp.
Stapje voor stapje. Schoonzus at 1 keer per week mee bij buren. En als de buren aanvoelden dat schoonzus het zwaar had zetten ze een pannetje eten neer bij de voordeur. Precies zoals Yura al aangaf.
Schoonzus heeft de schoolvakanties vrij. En had het in die weken het moeilijkst. Ook w.s. omdat ze dan 'tijd'had om haar grote verlies te verwerken. De vakanties waren dus qua hulp het meest intensief. Niet alleen praktische hulp, ook er gewoon 'zijn' werd in de loop der tijd belangrijk.Ook voor de kinderen.
Schoonzus schaamde zich ook, dat ze het niet redde, dat ze niet de goede gastvrouw was die ze ervoor was. Dat het niet 'gezellig' was bij hun als ik kwam en dat het er niet spik en span uitzag.Dat ze vergat koffie te serveren en dat ik het dan maar zelf pakte, dat ze geen energie had om nog met de kinderen iets 'leuks' te doen in de vakanties etc.etc.
Daar moet je overheen stappen. Mij maakte dat écht niets uit. Ik kwam niet voor de gezelligheid of om koffie geserveerd te krijgen. Ik kwam omdat ik zelf gewoon ook graag gewoon wilde helpen. Iets doen.
Het is nu al 4 jaar geleden. Maar nog steeds kom ik elke schoolvakantie logeren bij hun, ondertussen mét mijn kinderen. Dat brengt ook wat leven in de brouwerij (de eerste 2 jaar kwam ik zonder kinderen hoor).En ik praat met schoonzus, hoe het nu gaat enzo, of we kletsen gewoon wat. En we gaan laat naar bed en slapen uit en daarna doe ik wat met de kinderen, of met schoonzus of zonder. Net wat ze wil. Ik neem ze mee 'uit' ergens naar toe of we bakken koekjes of gaan zwemmen of bouwen een kasteel in de slaapkamer. Zoiets. En ik kook meestal.
Schoonzus kan er (nu) erg van genieten als nu eens iemand anders voor háár kookt. Gewoon in haar eigen keuken. Nadat zij verplicht door mij op de bank is gezet met een filmpje en onze kinderschaar (of de kinderen helpen mij). Niet dat zij zich moet bedenken wat ze eten, maar dat de etensgeuren je tegemoet komen.........
En wij zijn bepaald niet de enigen die nog daadwerkelijk praktische hulp bieden.
Ook haar vriendin en de buren doen nog steeds hetzelfde.
Dus zet je over de schaamte heen en over het 'wij moeten het redden' idee. Want het is gewoon niet te doen.
Zeker niet met wat jullie moeten verwerken.
groeten albana
Trucjes
Albana, dat is een duidelijk verhaal en ik denk voor Hans heel herkenbaar. Mijn schoonzus is een totaal ander verhaal, die is nooit een huishoudwonder geweest, heeft nooit gekookt bijvoorbeeld, deed haar echtgenoot altijd. Daarom is het ook echt lastig voor haar, ze is totaal niet praktisch, maar ze vindt het heerlijk als dingen voor haar gedaan worden dus in ons geval hoeven we nooit te aarzelen. In de beginperiode liep ik gelijk door naar boven als ik kwam, kijken of er een was opgehangen moest worden ofzo en daarna liep ik naar de vaatwasser en ging die leeghalen.
Hans, ik zat ik nog even na te denken over een opgeruimd huis. flylady.net kan je misschien helpen een bepaalde routine op te bouwen. Verder heb ik onlangs een paar dagen bij mans zus gelogeerd, ik dacht dat die altijd een ontzettend schoon en netjes huis had, maar ik heb gemerkt dat ze gewoon wat trucjes toepast, al of niet bewust, maar sommige dingen doen me ook aan flylady denken. Zij zorgt bijvoorbeeld altijd dat alles recht staat, stoelen netjes aangeschoven, stapeltje tijdschriften keurig recht, aanrecht is altijd leeg en gootsteen schoon. Ze wacht dus nooit met de vaatwasser leeghalen, dat doet ze meteen al heeft ze een huis vol bezoek en ze stofzuigt elke dag even snel. Ze spuit regelmatig wat rotzooi in het toilet, waardoor je denk dat die heel schoon is, maar als je de bril optilt valt dat toch tegen hoor. Haar kinderen zijn ook van jongsafaan gedrild om lege glazen etc gelijk naar de keuken te brengen en ook in de vaatwasser te zetten. Daar ben ik met mijn kinderen nu ook mee bezig. Mijn huis ziet er nu opeens een paar weken al veel netter uit, terwijl het me helemaal geen extra tijd kost, kortom was heel verhelderend eens andermans huishouden van dichtbij mee te maken.
Het alleen 'doen'
vindt mijn schoonzus het moeilijkst.
Overal alleen heen (denk ook aan 'familieuitjes' het is zó confronterend of uit eten of een ouderavond)
Het altijd overal alleen aan moeten 'denken' en beslissen.
En nooit meer iemand die zoals dat in een huwelijk gaat vanzelfsprekend iets voor jouw doet dat je eigenlijk zelf had moeten of willen doen.(Denk daarbij aan kleine dingen, dat iemand de koffie klaarheeft als je thuiskomt ofzo).
En ik zie dat schoonzus daar ook erg van kan genieten als het soms opeens spontaan wél gebeurd.
En dan komt er nog een stukje schaamte/ergenis tegen zichzelf bij omdat ze het toch moeilijk blijft vinden om te accepteren dat er 'hulp' is/komt en ze het nog steeds 'nodig' heeft.
Maar wij weten heel goed, dat ze het zelf ook graag 'anders' had gewild. Maar dat heeft zo niet mogen zijn.
groeten albana
