1 januari 2000 door Joanna Sandberg
Wij hebben drie dochters waarvan de tweede van ruim 3,5 jaar, 's avonds rond ca. half 10 - half 11 in haar (rem?)slaap woede-uitbarstingen krijgt. Ze slaat, trapt, schreewt en er valt vrijwel niet met haar te communiceren. Ze heeft steevast haar ogen dicht, is niet meer tot bedaren te brengen en transpireert hevig. Het lijkt op nachtmerries maar ze is niet bang of zo.
De enige manier om haar over de piek heen te helpen is een paardenmiddel als koud water over haar voeten laten lopen. Daarna is ze nog even boos om het koude water maar vervolgens na veel geknuffel valt ze meestal gewoon in slaap tot de volgende morgen. Ze herinnert er zich de volgende ochtend niks meer van.
Ze vertoont dit gedrag nu al 2-3 maanden; eerst zo nu en dan, maar tegenwoordig iedere avond. Overdag is ze een spontaan, vrolijk en erg actief kind dat altijd graag helpt en graag het hoogste woord voert. Toen ze jonger was had ze overdag wel driftbuien (zich op de grond storten en zo) maar niet in ernstige mate.
We zijn 's avonds al gauw 20 min. tot een half uur met haar bezig en proberen te voorkomen dat haar zusjes (5 maanden en 6 jaar) ervan wakker worden. Er zijn recent niet echt schokkende dingen geweest en ook is ze dol op haar jongste zusje; ze lijkt verder goed in haar vel te zitten.
Wat zou hiervan de oorzaak kunnen zijn en hoe doorbreken we deze "gewoonte"?
Ik kan me voorstellen dat u zich erg bezorgd maakt over het vreemde, angstig nachtelijk gedrag van uw dochtertje. Maar gelukkig blijken deze nachtelijke angsten niet gevaarlijk te zijn voor uw kind.
Uw dochtertje heeft last van nachtelijke angsten, sleep terror disorder of ook wel pavor nocturnus genoemd. In de literatuur staat wel geschreven dat de meeste kinderen tijdens deze nachtelijke angstaanvallen hun ogen open hebben, terwijl ze niet wakker zijn. Twee tot drie procent van de kinderen tussen de drie en zeven jaar heeft last van pavor nocturnus.
Tijdens zo'n angstaanval is het kind motorisch onrustig, haalt het vaak gejaagd adem, en is het kind niet te wekken of te troosten. Wanneer het kind wakker wordt, heeft het geen herinnering aan de nachtelijke angsten, maar voelt het zich vaak erg onbehaaglijk. Een kind kan gedurende een periode elke nacht last hebben van angstaanvallen, maar het is ook mogelijk dat het weken of soms maanden niet voorkomt.
Deze nachtelijke angsten verschillen van nachtmerries. Nachtmerries vinden namelijk plaats gedurende de droomfase van de slaap, de zogenaamde Rapid Eye Movement-slaap. Pavor nocturnus kan een paar minuten duren maar soms zelfs een uur tijdens een fase van diepe Non-REM slaap. Meestal een tot twee uur nadat het kind naar bed gaat. Deze NREM-slaap neemt bij kleine kinderen 20% van de totale slaapduur in beslag. Bij pubers is dat nog maar 10%.
Aangenomen wordt dat pavor nocturnus te maken heeft met rijpingsproblemen van de hersenen. Wanneer de hersenen en het slaappatroon van het kind gerijpt zijn, gaan de angsten vanzelf over. Echter, stress en moeheid kunnen de angsten luxeren bij kinderen die hier gevoelig voor zijn. Deze gevoeligheid is vaak familiair bepaald. Zorg dus dat uw kind genoeg rust, en dat er zo min mogelijk stresserende factoren zijn.
U maakt nu uw dochter wakker met koud water. De angsten gaan na een bepaalde tijd vanzelf over en uw kind slaapt gewoon door. Dus u zou ook eens kunnen proberen wel naar uw dochtertje toe te gaan, maar haar niet wakker te maken. Ik kan me wel voorstellen dat het moeilijk is om dit te laten gebeuren.
Vaak hebben kinderen deze angsten elke nacht op hetzelfde tijdstip. U kunt ook het volgende proberen. Maak uw dochtertje een half uur voordat de angsten gaan optreden wakker. Haal haar uit bed en laat haar met u praten. Hou haar vijf minuten wakker, en laat haar daarna weer gaan slapen. Er is een kans dat de angsten dan niet optreden. Ook is het belangrijk dat u rustig blijft, zodat uw dochter niet schrikt van een angstige reaktie.
Ik zou u ook aanraden om uw huisarts in te lichten dat uw dochter al een langere periode deze angsten (elke nacht) heeft. Een lage dosering antidepressivum wordt soms ook gegeven aan jonge kinderen. Over het algemeen is men terughoudend in het geven van medicatie.
