20 januari 2000 door Jeroen Aarssen
Ik ben moeder van een j/m-tweeling van 21 maanden. Ze worden tweetalig opgevoed: Spaans (mijn man komt uit Ecuador) en Nederlands. Het is duidelijk dat ze beide talen verstaan. Hoe komt het dat de kinderen totnogtoe geen Spaans gebruiken in hun 'kindertaal'? En hoe komt het dat ze voor veel dingen hetzelfde woord gebruiken, zoals 'appel' voor al het eten? Gaan ze eigenlijk wel Spaans spreken?
Ja, ze zullen Spaans gaan spreken. Het is niet goed te voorspellen hoeveel, hoe vloeiend en hoe graag, maar als uw man consequent Spaans gebruikt tegen hen, dan doet u in elk geval uw best om een gunstige situatie te creëren.
Want wat is er aan de hand? Uw kinderen begrijpen beide talen, maar spreken tot nu toe alleen Nederlands. Tweetalig zijn betekent niet automatisch dat de talen die je spreekt in balans zijn. Er kan sprake zijn van een sterkere en een zwakkere taal. Dat verschil zie je vaak ook al tijdens de taalverwerving, als twee talen zich in een verschillend tempo ontwikkelen.
Waar dat aan ligt, is een samenspel van factoren:
In uw geval zijn de omstandigheden voor het Nederlands gunstiger, en blijft het Spaans voorlopig achter. Maar ik verwacht dat u binnenkort de eerste Spaanse woorden zult horen.
Uw tweede vraag gaat over het gebruik van één specifiek woord ('appel') voor andere soorten voedsel. Dit heet "lexicale over-extensie" en komt veel voor in kindertaalverwerving. (Ook bij eentalige kinderen. Het tweetalig zijn is dus
niet de oorzaak.) Kinderen verwerven meestal niet meteen de precieze betekenis van een woord. Daardoor kan het voorkomen dat kinderen aan woorden een andere betekenis geven dan volwassenen.
Ze gebruiken bijvoorbeeld sommige woorden in een te brede betekenis. Als een "appel" iets is wat je kunt eten, waarom zou je dat woord dan niet kunnen gebruiken voor alles wat eetbaar is? Naarmate uw kinderen ouder worden, zullen zij vanzelf merken dat van al het voedsel alleen zo'n rond ding met een steeltje eraan en pitjes van binnen, een appel is.
Op zo'n moment wordt het praktisch om verschillend voedsel aan te duiden met verschillende woorden. Diezelfde praktijk bepaalt ook wanneer ze leren dat de ene appel de andere niet is, als ze dat al doen. Hoeveel volwassenen kunnen een Elstar van een Jonagold of een Cox Orange onderscheiden? Pas als je groenteboer bent, zijn die verschillen echt essentieel.
