11 oktober 2002 door Ward van Alphen
Onze dochter is nu 3½ jaar. Sinds de vuurwerk-ramp (in mei 2000, ze was toen net 1 jaar) hebben we bijna geen nacht meer kunnen doorslapen.
Wij woonden niet in de rampwijk, maar wel (en nog steeds) op vrij korte afstand daarvan. Op het moment van de ontploffingen zaten we buiten en onze dochter zat op schoot bij haar oma.
Op de rampdag heeft mijn dochter vele trauma-helikopters zien overvliegen. Daarna is ze een tijd lang bang geweest voor vliegtuigen. Een jaar lang heeft ze vrijwel iedere nacht liggen krijsen in bed en was ze op die momenten totaal niet aanspreekbaar.
Op basis van adviezen van deskundigen (homeopaat, osteopaat, huisarts, consultatiebureau, Ouder- en Kindzorg aan Huis) hebben diverse therapieën toegepast: negeren, bestraffen, belonen, en tien-minuten therapie. Maar alles hielp eigenlijk maar tijdelijk.
Het krijsen is nu gelukkig voorbij, maar nog steeds is ze vrijwel iedere nacht een of meerdere keren wakker. Soms op een leuke manier (zingen, lachen), maar meestal minder leuk.
En om de paar maanden heeft ze een ander probleem: eerst was er de angst voor het donker (verlatingsangst?), vervolgens kwam er een periode waarin ze bij wijze van spreken om de vijf minuten moest worden ingestopt, en nu is er een periode dat ze roept omdat ze last heeft van een scherpe nagel of omdat ze (ook weer om de vijf minuten soms) moet plassen. Dit plasgedrag zien we overigens ook overdag met grote regelmaat terug.
Verder zien we overdag dat ze ruziet met haar broertje van 2, vooral als het om speelgoed gaat. Ze wil altijd net dat stukje speelgoed hebben waar hij mee speelt en pakt hem dat ook af. Aan de andere kant wordt ze kwaad wanneer hij eens iets pakt wat van haar is.
Toch zien we ook wel degelijk dat ze een hele goede band heeft met haar broertje.
Ook heeft ze een periode gehad waarin ze helemaal panisch kon worden als haar kleren of schoenen smerig werden. En momenteel heeft ze een fase waarin ze niet of nauwelijks wil luisteren naar wat papa of mama tegen haar zegt. Ze gaat haar eigen gang en pas als we met de nodige stemverheffing tegen haar praten, komt er de gewenste reactie.
Zo langzamerhand weten we niet meer hoe we met dit gedrag om moeten gaan. En wat we ook doen (mopperen, straffen, belonen, naar de gang of de slaapkamer sturen, complimentjes geven, etc.): niets helpt.
Lichamelijk is er niets aan de hand. Wel denken we dat ze erg slim is voor haar leeftijd. Ze heeft al een enorme woordenschat, wil alles weten en heeft een onvoorstelbaar goed geheugen.
We zien ook dat ze een meisje is dat veel behoefte heeft aan regelmaat en structuur in haar leven. Spontaan iets met haar ondernemen is bijna niet mogelijk, want negen van de tien keer gooit ze dan de kont tegen de krib en wil helemaal niets meer.
Wij vragen ons daarom af of dit gedrag met de vuurwerkramp te maken kan hebben (aangezien ze op de meest vreemde momenten opeens weer over het vuurwerk kan beginnen). Anderzijds hebben we toch het idee dat het bepaalde angsten zijn die haar plagen. Of zijn dit gewoon de normale fases waar ieder kind doorheen moet en moeten we dus maar geduldig wachten tot het overgaat?
Mijn vrouw ziet het zo langzamerhand door het gebrek aan slaap niet meer zitten en wordt daardoor ook heel negatief naar onze dochter toe. Ik ben dan ook heel bang dat we in een vicieuze cirkel terechtkomen die bijna niet meer te doorbreken valt.
Wanneer u een oplossing hebt voor onze problemen, zouden wij dat graag van u horen.
Een deel van het gedrag van uw dochtertje past bij haar leeftijd. Zoals: het ruzie maken met haar broertje en het niet willen luisteren. Niets helpt, zegt u. Maar toch moet u als ouder grenzen blijven stellen, vol blijven houden en contact blijven maken. Die vervelende fase gaat uiteindelijk wel over.
Maar dan die wisselende angsten. Dat verschijnsel past niet bij haar leeftijd. Kleine kinderen hebben wel eens angsten, maar niet continu. Het is terecht dat u daar hulp voor hebt gezocht.
Die hulp heeft niets geholpen, zegt u. Er lijkt echter wel een verschuiving in te zitten (hoewel dat ook te maken kan hebben met het feit dat ze zich nu met woorden kan uitdrukken, en vroeger niet). Heeft dit met de vuurwerk-ramp te maken?
Dat de ramp indruk heeft gemaakt, dat is duidelijk. Zéker als je in Enschede woont, en als het uw gezin persoonlijk veel gedaan heeft. Want dat is wat vooral indruk maakt op een kind: hoe de omgeving reageert.
Uw dochtertje heeft wat dit betreft misschien een overgevoeligheid, aangezien de meeste kinderen die de ramp hebben meegemaakt, er sneller overheen gegroeid zijn dan zij.
Het kan natuurlijk zijn dat de "overgevoeligheid" van uw dochtertje wijst op het bestaan van een stoornis, of op een soort overbelasting. (Ze kan bijvoorbeeld goed praten, en ze lijkt heel slim, maar dit kan juist maskeren dat ze het op andere gebieden moeilijk heeft). In dit opzicht is het belangrijk om ook te kijken naar de manier waarop ze buitenshuis functioneert: in de omgang met anderen, op de peuterspeelzaal, etc. Want dat kan je een indruk geven van haar "kwaliteiten".
Het moeilijkste bij zulk gedrag lijkt me om als ouders de rust te bewaren. Dat is in verschillende opzichten belangrijk.
De angsten die uw dochtertje heeft, zijn in principe wel te hanteren voor haar. En al is ze nog wel wat jong, ze moet toch leren dat ze niet voor elk wissewasje naar haar ouders hoeft te lopen. Met andere woorden: ze moet leren dat ze ook zélf haar angst de baas kan worden.
Om dit leerproces te laten slagen, moet u uitstralen dat het einddoel daadwerkelijk bereikbaar is, en daarvoor moet u rustig blijven. Doet u dat niet, dan gelooft ze u niet, en zal ze niet leren dat ze haar eigen angsten kan overwinnen.
De tweede reden waarom rust geboden is, heeft te maken met het bijsturen van negatieve aandacht trekken. In haar gedrag zal namelijk ook een stuk aandacht trekken zitten. Dat roept – denk ik – na zo'n lange tijd veel irritatie bij u op; in elk geval emotionele reacties.
Als een kind moet leren om op een andere manier en op een ander moment aandacht te vragen, dan moet zijn negatieve manier van aandacht vragen zo min mogelijk "beloond" worden. Een neutrale houding van ouders is dan vereist: het kind moet rustig weer teruggebracht worden naar zijn eigen kamer.
U moet daar het archief nog maar eens op nalezen: het probleem van een kind dat vaak het bed uit komt, is al vaker aan de orde geweest. Zie onder andere: Panisch voor zijn eigen bed (3 jr). Bij dat artikel vindt u tevens praktijk-ervaringen van lezers, die de door mij gesuggereerde methode hebben uitgeprobeerd.
Vooral methodes waarbij u stapsgewijs de tijd dat ze in haar kamer is, opvoert – desnoods door de deur dicht te houden – zouden werkzaam kunnen zijn. Op het eerste gezicht lijkt dat nogal hardhandig, maar dat is maar schijn. Wat je in feite doet, is de grenzen stellen die ze kennelijk niet zelf kan stellen, en dat geeft – na een periode van geworstel – juist veiligheid aan een kind. De ouders behouden een neutrale houding, en stellen daarmee het kind gerust.
Nog één opmerking tot slot. Dat uw dochtertje het nog steeds, af en toe, over de vuurwerkramp heeft, verbaast me niets. U woont immers in een stad waar nog elke dag de gevolgen van de ramp te zien zijn. U mag er ook best op ingaan, maar ik zou er geen al te groot punt van maken (vooropgesteld dat u dat kunt opbrengen). Want waar het in het leven van een kind van 3½ jaar vooral om gaat, dat zijn de actuele problemen.
Al met al geen makkelijke taak waar u als ouder voor staat. Ik hoop dat het u lukt om vol te houden, en anders zit er niets anders op dan opnieuw professionele hulp te zoeken. Veel succes ermee!
