23 november 2001 door Ward van Alphen
Onze oudste (ruim 3 jaar) is twee weken geleden ineens ziek geworden. Hij werd 's avonds wakker met zeer hoge koorts en stond volslagen in paniek in zijn bed als een espenblad te trillen. Na enige tijd ging hij weer slapen maar werd steeds vaker wakker en meer in paniek. We hebben hem toen bij ons in bed genomen waarna hij lekker ging slapen, wel nog met koorts. De volgende dag was er niks meer aan de hand. Koorts weg, vrolijk, afin de jongen die we kennen.
Tot een paar nachten later. Toen werd hij wakker, gillend zo hard dat iedereen wakker werd. Ook de buren. We hebben hem uiteraard tot rust gebracht, wat te drinken gegeven en na een "welterusten papa en mama" ging hij weer slapen. Zo dachten wij. Nog geen uur later, weer. "Ik wil video kijken!" Na uitleggen dat dat straks (in de ochtend dus) weer mag, werd het gillen en krijsen nog een octaaf hoger ingezet, waarbij het schoppen en slaan naar papa of mama ook aan de orde kan.
Dit is zo ongeveer vier nachten doorgegaan met vragen als "ik wil video kijken", "ik wil eten", "ik wil drinken", etc. U kunt zich voorstellen dat we, waarbij dit soms tot 10 keer per nacht voorkwam, wel eens ons geduld verloren hebben en de wanhoop nabij waren. Hij wou dus ook niet zeggen wat er was en of hij bang was of wat dan ook.
Ik kreeg het vermoeden dat alles bedoeld was om uit die kamer te gaan. Daar wij inmiddels op ons tandvlees liepen en ook onze zoon veel nachtrust miste, hebben we toen besloten zijn matras bij ons op de kamer te leggen. En zowaar: we sliepen allemaal weer.
Tot op de dag van vandaag is hij nog steeds bang voor zijn kamer en weigert hij daar te slapen. Als wij erover beginnen, wordt hij zo nerveus dat hij spontaan moet overgeven. Niet alsof, maar echt.
Wij weten op dit moment niet wat wij moeten doen om hem weer terug in zijn kamer te krijgen, want bij ons slapen is prima, maar moet eens afgelopen zijn, lijkt mij. Ik heb al samen met hem zijn kamer anders ingericht, bed op een andere plaats, etc. Zijn reactie was erg positief maar toen het weer bedtijd was, en we vroegen of hij daar wilde slapen, kwamen de nerveuze tikken alweer.
Kunnen jullie ons helpen met een advies? We kunnen dat echt gebruiken op dit moment.
Dit is een probleem met verschillende stadia. Het is ontstaan met een angst-aanval tijdens ziekte. Misschien was hij in paniek, misschien heeft hij geijld (niet ongewoon voor kinderen van die leeftijd). Dat heeft u toen goed gehanteerd. Ook de tweede keer, toen hij gillend wakker werd, was hij angstig, en ook toen heeft u dat prima opgelost. Maar nu klinkt het anders: hij wil iets wat niet mag...
Het kan zijn dat hij ook nu nog angstig is, maar er speelt nu iets doorheen, dat met aandacht krijgen en 'autonomie-strijd' te maken lijkt te hebben. Twee zaken – angst en machtsstrijd – raken aan elkaar gekoppeld, en uw zoontje zal daar zelf niet uitkomen.
U moet hem dus helpen. In de eerste plaats door dat u gaat bepalen wat er gaat gebeuren, en niet hij. U vroeg hem of hij in zijn kamer wil slapen, maar dat werkt niet. Hij zal de weg van de minste weerstand blijven kiezen. Vanaf nu gaat u zelf dus bepalen wanneer hij weer in de eigen kamer gaat slapen. Dat zal hij best spannend vinden, want in zijn beleving is dat heel eng. U moet uitstralen, als volwassene, dat het niet eng is. U kunt hem nog een geruststellend verhaaltje voorlezen voor het slapen gaan, knuffels in bed leggen tegen de boze krachten, eventueel een nachtlampje aan, en dan: slapen.
Als hij moet overgeven, dan ruimt u gewoon de rotzooi op. Even een glaasje water en dan weer onder de wol. U kunt eventueel nog even bij hem blijven liggen, als dit tenminste kort is, en het voor hem duidelijk en voorspelbaar is wanneer u weggaat.
U begrijpt dat een goed slaapritueel ervoor dient om een kind over zijn angsten heen te helpen. Soms kun je bij het voorlezen boekjes gebruiken die over het overwinnen van angsten gaan. Zo kun je een kind een soort rolmodel bieden.
Ik heb ooit eerder een vraag beantwoord over een kind met soortgelijke slaapproblemen, waarbij ik een tip gaf uit een Amerikaans zelfhulpboek over slaapproblemen. Dat ging om een kind dat telkens uit de slaapkamer kwam. Wat men daar deed, is de deur dichthouden, en erbij blijven staan. Eventueel je kind geruststellend toespreken. Na 1 minuut – als het niet rustig blijft – eventueel naar binnen, kind weer in bed stoppen (met een neutrale houding, dus niet onvriendelijk maar ook niet erg troostend) en dan weer de deur dicht. En nu twee minuten. Je moet desnoods bereid zijn dit de hele nacht vol te houden.
De eerste nacht voer je de tijd op tot 5 minuten. De volgende nacht kun je de tijd dat je de deur dichthoudt, verlengen, en zo ga je stapje voor stapje verder.
De kern van het verhaal is dat je als ouder letterlijk gaat stáán voor de boodschap dat de eigen kamer veilig is om in te slapen. U bent dus geen slechte boze ouder die zijn kind angstig laat zijn, maar een goede ouder die een kind gerust stelt en niet laat vastlopen.
Deze methode kun je ook toepassen bij een kind van 3. Je kunt eerst nog eens 'de zachte methode' proberen (met als verschil met uw huidige aanpak wellicht dat u de regie neemt) en de 'deur dicht'-aanpak achter de hand houden.
Het schijnt goed te werken. Ik ben trouwens heel benieuwd of iemand het wel eens heeft toegepast... (antwoorden konden verzonden worden naar de redactie van deze rubriek).
