30 januari 2004 door Jeroen Aarssen
We hebben twee kinderen: Nick van 3 en Loïs van 1. Het probleem dat ik u voorleg heeft betrekking op Nick. Mijn man is Italiaan en ikzelf ben Nederlandse. Meertaligheid stond voor ons vanaf het begin vast; voor de kinderen zelf, maar vooral ook om met familie te kunnen communiceren. Thuis spreken mijn man en ik Italiaans met elkaar, maar we hebben gemerkt dat we beiden automatisch Nederlands tegen de kinderen spreken.
Nick is een vroege prater. Met 2 jaar en 3 maanden maakte hij volzinnen en beheerste hij álle kleuren, van lila en bordeaux tot zilvergrijs en turquoise. En een woord als "consultatiebureau" vormt voor hem geen probleem.
Eerlijk gezegd heb ik het gevoel de tweetalige opvoeding een beetje onderschat te hebben, want ondanks het feit dat Nick een goed taalgevoel lijkt te hebben, spreekt hij wél vloeiend Nederlands maar geen vloeiend Italiaans.
Ik heb gehoord van het OPOL-systeem [waarbij elke ouder zijn eigen moedertaal spreekt - red.] maar mijn man werkt de hele dag en als hij dan 's avonds thuis komt, spreekt hij die 2 uurtjes liever Nederlands met Nick "omdat ze elkaar dan beter begrijpen". Daar zit wat in natuurlijk, dus ben ik nu degene die sinds een aantal maanden grotendeels Italiaans spreekt met Nick.
Op zich werkt dit goed en zijn Italiaans is enorm verbeterd. Hij kan nu basiszinnen maken, kent ondertussen ook alle kleuren in het Italiaans en hij begrijpt veel, zij het nog steeds niet alles. Door dus de rollen van mij en mijn man om te draaien, hebben we het aardig opgelost.
Er is echter één complicatie: wij wonen in Twente in een zeer dialect-rijke omgeving. Buren, vriendjes en zelfs de medewerksters op de peuterspeelzaal spreken Twents.
Je voelt de bui al hangen.... ook Nick heeft dit accent nu ontwikkeld. Niets ten kwade van diegenen die een dialect prachtig vinden, maar ik zou toch liever zien dat mijn kinderen ABN spreken en als puntje bij paaltje komt, kunnen ze dat eigenlijk alleen via mij. Terwijl ik net zo lekker bezig was met het Italiaans.
Ik ben echt een beetje radeloos, want het Italiaans wil ik niet opgeven. Maar als Nick met de een of andere Twentse uitdrukking komt, krullen mijn tenen in mijn schoenen ;-)
Enig advies hoe ik dit kan oplossen? Alvast héél erg bedankt !
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik vrees dat het probleem zoals u het schetst, eigenlijk niet op te lossen is. Daarom zal ik ervoor pleiten om er anders tegenaan te kijken, zodat u het probleem minder als een probleem gaat zien.
Het is prima dat u thuis de rollen hebt omgedraaid: de Italiaanse vader die Nederlands spreekt en de Nederlandse moeder die vooral Italiaans praat. Maar wat moet u nou met dat Twents?
U kunt zich afvragen waarom u het er zo moeilijk mee heeft. Voor een deel zal dat komen omdat mensen aan een taal (of dialect) een bepaalde gevoelswaarde toekennen. De ene taal is de taal van je jeugd, de andere de taal van de emotie. Je kunt een taal mooi vinden of lelijk, zangerig, of hard. Dit zijn vooral oordelen van mensen en geen objectieve feiten. Puur taalkundig gezien zijn de meeste dialecten net zo complex en rijk als "echte" talen. Als iemand Twents niet zo mooi vindt, komt dat deels vanwege de lage status ervan. Het is "slechts" een streektaal.
Als een dialect zo weinig status heeft en zo "lelijk" is, dan kunt u al gauw geneigd zijn te denken: "Waarom zou ik mijn kind dat opgroeit in een Italiaans-ABN-sprekend gezin ook nog vermoeien met de streektaal?"
Ik denk dat zoiets vanzelf gaat en nauwelijks tegen te houden is. Als uw kind met Twentse woorden en uitdrukkingen en zelfs een Twentse tongval thuiskomt, moet u maar bedenken dat taal soms gewoon een gebruiksvoorwerp is, een middel om iets te bereiken.
Mensen gebruiken taal in gesprekken met anderen, om informatie, gevoelens et cetera over te brengen. Wie meer dan één taal tot zijn beschikking heeft, maakt onbewust een keuze uit het eigen repertoire aan talen.
Gewoonlijk valt de keuze op de taal die de ander ook beheerst. In Twente is het nu eenmaal erg handig om het Twents in elk geval te verstaan, en als het even kan ook te spreken. Het gevaar bestaat namelijk dat je er niet helemaal bij hoort als je de streektaal niet kunt verstaan.
Kortom, aangezien u in Twente woont, komt het Twents onherroepelijk uw huiskamer binnen: via buren, vriendjes, noem maar op. Ik zou me daar niet al te hard tegen verzetten. Als u, of beter gezegd uw man, voor wat algemeen beschaafd tegenwicht zorgt, zullen uw kinderen nooit zwaar dialect gaan praten.
Alleen als u bang bent dat uw man als niet-moedertaalspreker van het Nederlands misschien ook een verkeerd accent laat horen (u zegt niets over zijn niveau), is het misschien verstandig dat u toch zelf ook Nederlands praat. Maar ja, dat gaat weer ten koste van het Italiaans...
Ik wens u veel succes hierbij!
