9 april 2010 door Nadia Eversteijn
Twee jaar geleden zijn we naar Zuid-Duitsland (Beieren) verhuisd, en het ziet ernaar uit dat we de komende jaren hier blijven wonen. Maar we houden er wel rekening mee dat we misschien na een paar jaar terug gaan naar Nederland.
Mijn man en ik zijn beide Nederlander, dus we spreken thuis uitsluitend Nederlands met elkaar en met onze zoontjes Bas (5) en David (2½). Voor beide kinderen is op dit moment de Nederlandse taal nog dominant en ze spreken het beiden graag en goed (vooralsnog ook onderling).
Met enige regelmaat komt er bezoek uit Nederland, of gaan wij naar Nederland. We lezen veel Nederlandse boekjes en ze kijken soms Nederlandse dvd's, hoewel Bas – de oudste – liever naar de Duitse tv kijkt. Ook krijgen we iedere maand het Nederlandse kleutertijdschrift Rompompom.
Op de "Kindergarten" heeft Bas veel Duits geleerd en ook dat spreekt hij intussen vloeiend. David – onze jongste – gaat over een half jaar ook naar de Kindergarten en ik verwacht dat zijn Duits zich dan snel zal ontwikkelen. Tot nu toe mengt David Duitse woorden door zijn Nederlandse zinnen en hij verstaat de meeste dingen die in het Duits worden gezegd.
Sinds een half jaar gaat Bas een middag in de week naar klas 1 van de Nederlandse school. In het begin vond hij dat erg leuk. Het was voor hem een openbaring dat er nog meer kinderen zijn zoals hij, die in Duitsland wonen en ook Nederlands spreken. We merkten dat hij veel nieuwe woorden leerde en ook meer aandacht kreeg voor het lezen van letters en cijfers (iets waar op de Kindergarten nauwelijks aandacht aan wordt besteed). In zijn klas is Bas een van de weinige kinderen van wie beide ouders Nederlands zijn, en zijn Nederlands is relatief goed. Op de Cito-kleutertoets voor taal scoorde hij zeer hoog.
De laatste maanden heeft Bas echter geen zin meer om naar de Nederlandse school te gaan. Het is natuurlijk ook best vermoeiend voor hem, en zijn echte vriendengroep heeft hij intussen bij de Kindergarten. Ik vraag me af of het niveau voor hem misschien wat te laag is, of dat het gewoon een fase is die vanzelf weer overgaat. Zijn jongere broer David gaat sinds kort naar de peutergroep van de Nederlandse school en die heeft het daar erg naar zijn zin.
Mijn vraag aan jullie: hoe relevant achten jullie in onze situatie het bezoeken van de Nederlandse school, zowel voor Bas als voor David?
Heeft het onderwijs aan de Nederlandse school volgens jullie een toegevoegde waarde bij het ontwikkelen van de Nederlandse taal? Is er eigenlijk onderzoek gedaan naar de effecten van zo'n school op het ontwikkelen van de Nederlandse taal, of zou het voldoende zijn als we thuis Nederlands blijven spreken en er voldoende aandacht aan besteden?
Kortom: denken jullie dat het in ons geval de investering waard is om door te gaan met de Nederlandse school en te zoeken naar een manier om Bas er weer plezier in te laten krijgen, of kunnen we onze energie beter richten op thuis het Nederlands blijven ontwikkelen?
Zoals u zelf eigenlijk al zei: een volledige schoolweek is behoorlijk vermoeiend voor een kleuter. Het is dus best begrijpelijk dat uw zoon niet altijd zin heeft om ook nog een middag naar de Nederlandse school te gaan. Toch zijn er drie goede redenen om die Nederlands school toch niet te snel op te geven.
De eerste reden – die u ook al zelf noemde – is dat daar kinderen zijn die net als uw zoon Nederlands spreken. Niets is zo motiverend om een taal te blijven spreken als het contact met leeftijdsgenootjes!
Dat u regelmatig bezoek uit Nederland ontvangt, of naar Nederland toegaat, verhoogt zijn motivatie natuurlijk ook. Want daardoor realiseert hij zich óók dat er een grotere groep mensen bestaat die Nederlands spreekt, en dat die taal dus geen verzinsel van zijn ouders is. Maar hoe ouder hij wordt, hoe meer de invloed van zijn leeftijdsgenootjes zijn voorkeuren zal bepalen.
De tweede reden heeft te maken met wat we noemen: 'verschuivende taaldominantie'. U vertelde dat voor beide broers de Nederlandse taal nu nog dominant is en dat ze vooralsnog ook onderling Nederlands spreken. Daarmee geeft u indirect al aan dat u zich ervan bewust bent dat die dominantie zal verschuiven.
Hoe groter de leefwereld van uw kinderen wordt, hoe meer Duits ze mee naar huis zullen brengen. En naarmate ze vaardiger worden in het Duits (ten opzichte van het Nederlands), zullen ze meer voorkeur krijgen voor het spreken van dat Duits. Want waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?
U kunt dus verwachten dat uw zoons thuis ook Duits zullen gaan spreken onderling. Dat hoeft op zich geen ramp te zijn, maar als u in het achterhoofd heeft dat u over een paar jaar misschien terug zult gaan naar Nederland, dan is het toch wel raadzaam om een beetje tegenwicht te bieden aan die verschuiving.
De derde reden is dat je op school andere woorden leert dan thuis. Het gaat dan vooral om de wat abstractere woorden (zoals 'experiment'), en om woorden met een heel specifieke betekenis (zoals 'aardkorst').
Mochten uw kinderen over een paar jaar overstappen naar een Nederlandse school in Nederland, dan is het natuurlijk handig als ze al een aantal van zulke schoolwoorden in het Nederlands kennen.
Dan uw vraag wat nu eigenlijk het effect van een Nederlandse school in het buitenland is, en of dat ook gemeten wordt.
Zoals u misschien weet, werken de Nederlandse scholen in Duitsland volgens een raamschoolplan, dat zoveel mogelijk is afgestemd op de kerndoelen voor het basisonderwijs zoals die in Nederland gelden.
In hoeverre uw school er daadwerkelijk in slaagt om die doelen te verwezenlijken, kunt u nagaan op de website van de Onderwijsinspectie. Nederlandse inspecteurs bezoeken namelijk ook Nederlandse scholen in het buitenland.
Ik ben geen ambassadeur voor Nederlandse scholen in het buitenland, maar zoals u inmiddels heeft begrepen zie ik er wel de voordelen van in. De vraag is dan wat u concreet zou kunnen doen om ervoor te zorgen dat uw zoon weer met meer plezier naar de Nederlandse school gaat.
U suggereerde dat uw zoon Bas er de laatste tijd minder zin in heeft omdat het niveau voor hem aan de lage kant zou kunnen zijn. Met die zorg moet u natuurlijk niet in uw eentje rond blijven lopen. Ik zou dit dus zeker bespreken met de leerkracht. Een goed opgeleide leerkracht kent ongetwijfeld wel mogelijkheden om te differentiëren naar niveau.
Mocht het probleem vooral schuilen in een te grote belasting, en de vermoeidheid die dat met zich meebrengt, dan kunt u overwegen om uw zoon af en toe een middagje thuis te laten bijkomen tijdens de lesuren van de Duitse school. Want voor zover ik weet zijn kinderen in Duitsland pas vanaf 6 jaar leerplichtig. Dat kunt u natuurlijk doen in overleg met de Duitse leerkracht, en u moet het alleen doen als u zich er zelf prettig bij voelt!
Veel succes gewenst!
