4 december 2009 door Henk Boeke
Onze dochter van 4½ heeft erg veel moeite om een lopend verhaal te vertellen. De opbouw van een zin is ondertussen redelijk, maar als je haar een open vraag stelt, geeft ze vaak een erg kort antwoord. Het lijkt wel of ze de zin die ze wil zeggen niet "geprogrammeerd" naar buiten kan brengen.
Als ze iemand aan de telefoon iets wil vertellen, en de toehoorder is niet bij het gebeuren geweest, dan snapt deze vaak niet wat ze bedoelt.
Passief lukt alles best keurig, ze kan bijvoorbeeld wel een getekend plaatjesverhaal op de juiste volgorde leggen. Maar als je dan aan haar vraagt wat ze ziet, vertelt ze lukraak maar wat. In ieder geval geen volwaardig verhaal.
Hoe komt dit? En hoe kan ik haar helpen zich beter "verstaanbaar" te maken?
Misschien stelt u uw verwachtingen iets te hoog. Uw dochter is nog maar 4, dus een goed opgebouwd verhaal – met een begin, een midden en een eind, en liefst nog wat spanningsopbouw om de aandacht van de luisteraar vast te houden – is iets wat ze gewoon nog moet leren.
Zelfs met plaatjes erbij kan het nog knap lastig zijn, omdat plaatjes de fantasie enorm kunnen stimuleren. Zo kan het gebeuren dat uw dochter bij het eerste plaatje al veel dingen bedenkt, die uiteindelijk met geen mogelijkheid meer te rijmen zijn met het laatste plaatje. Het vergt heel wat plannings-vaardigheden (die ze nog niet heeft) om bij het eerste plaatje al rekening te houden met het laatste plaatje.
Er zijn overigens wel kinderen die de basisprincipes van een verhaal al met 4 jaar onder de knie hebben, maar dat zijn beslist uitzonderingen.
Veel voorlezen, praten aan tafel, laten vertellen wat er op school gebeurd is, de dag doornemen voor het slapen gaan, etc., kan haar helpen om te begrijpen hoe een verhaal verteld kan worden.
Daarnaast doet de school, waar ze nog maar net mee begonnen is, hier natuurlijk ook veel aan. Daar leert ze gaandeweg hoe teksten gestructureerd zijn, en gaat ze ervaring opdoen met het vertellen van een verhaal. Denk bijvoorbeeld aan het kringgesprek waar veel scholen 's ochtends mee beginnen.
De manier waarop ze telefoneert, is eveneens normaal voor haar leeftijd. Op dit moment maakt ze nog gebruik van de zogenaamde restricted code. Dat is: je niet goed kunnen inleven in de luisteraar, en allerlei dingen bekend veronderstellen die helemaal niet bekend hoeven zijn.
Je ziet dat ook nog wel bij laag opgeleide mensen die iemand de weg moeten wijzen. Die kunnen bijvoorbeeld zeggen: "Dan ga je dus bij de bakker naar links, en bij de slager naar rechts... etc.", alsof de verdwaalde luisteraar, die de stad niet kent, zou weten waar de slager en de bakker zich bevinden. Ook dit is iets wat kinderen van 4 nog moeten leren.
Kortom: voorlopig is er nog geen enkele reden om u zorgen te maken. Geef uw dochter de tijd om te leren!
