1 januari 2000 door Joanna Sandberg
Mijn stiefzoontje van bijna 3 komt elke twee weken een weekend bij ons. Dit gebeurt al vanaf zijn tweede. Zijn vader en moeder zijn al vanaf voor de geboorte uit elkaar.
De laatste maand zet hij zich heel erg af tegen zijn moeder als hij thuis komt, en wil hij bij het afscheid zijn vader niet meer loslaten. Vervolgens kan zijn moeder thuis met hem aan de slag, omdat er geen land meer met hem te bezeilen is.
Mama is stom en niet lief, en hij wil naar papa toe, is het enige wat hij zegt. Hij gunt haar de eerste paar dagen geen blik waardig. Maar ook daarna blijft hij vragen naar zijn vader, en wanneer hij hem weer komt halen.
Voordat we hem terug gaan brengen begint het al met dat hij niet naar huis wil en niet naar mama wil. Dat mama stom is. En hoe erg wij ook ons best doen te zeggen dat mama helemaal niet stom is maar lief, hij blijft voet bij stuk houden.
Bij ons is het zeer zeker niet zo dat alles maar mag. We hanteren hele strikte regels, en daar houdt hij zich ook goed aan. Zo slaapt hij bij ons in zijn eigen bed, en draagt hij geen luier meer.
Bij zijn moeder wil hij niet in zijn eigen bed, en alleen bij mama in bed, en wil hij wel een luier om als hij moet poepen.
We hebben hele vaste rituelen, die hij naar het schijnt erg prettig vindt. Die rituelen wijken wel af van thuis.
Nu is mijn vraag: hoe moeten wij hier allemaal mee omgaan? Want deze situatie is voor niemand leuk. En zijn moeder weet zich er ook geen raad mee.
Wat goed van u dat u snel hulp vraagt bij de beginnende problemen van uw stiefzoontje. U schrijft dat hij sinds een maand het heel moeilijk vindt om afscheid van zijn vader te nemen. Wanneer hij dan weer bij zijn moeder thuis is, vertoont hij behoorlijk lastig gedrag en is hij afwijzend en boos op haar. Bij u en zijn vader - die hij veel minder ziet - houdt hij zich wel goed aan de strikte regels.
Uw vraag roept bij mij weer de vraag op hoe het komt dat hij juist nu deze problemen gaat geven. Uit uw schrijven begrijp ik namelijk dat de bezoekregeling al bijna een jaar bestaat, en dat er voorheen geen problemen met uw stiefzoontje waren.
Waarschijnlijk is het, zoals gewoonlijk, een combinatie van factoren.
Kinderen van tegen de drie jaar zijn bewust van zichzelf aan het worden. Zij gaan zich steeds meer realiseren dat ze een eigen persoon zijn; het ik-gevoel ontwikkelt zich. Ze worden zich bewust van dat vader en moeder verschillende personen zijn. En jongens gaan zich meer en meer met hun vader (of als die er niet is met een andere belangrijke man) identificeren.
Het is dus goed mogelijk dat uw stiefzoontje zich nu erg bewust is geworden van zijn vader, dol op hem is, en graag bij hem wil zijn, en hem dus erg kan missen. Hij ziet zijn vader twee weken niet en dan een weekend. Voor een kind van die leeftijd is dat een niet te overziene periode, die wel erg lang duurt. Waarschijnlijk is een weekend in de twee weken bij zijn vader te weinig voor hem.
Ook blijken de opvoedingsstijlen te verschillen. Jullie hanteren duidelijke, 'strenge' regels, met vaste rituelen. Zijn moeder lijkt minder eisen aan hem te stellen, en hij krijgt meer zijn zin bij haar. Hij kan zich ook als een jonger kind bij haar gedragen (bij haar in bed slapen en een luier om als hij moet poepen).
Dat lijkt fijn voor hem, maar duidelijke regels en het aangeven van grenzen bieden veiligheid. Een kind dat (te) veel mag, en vaak zijn zin krijgt, krijgt dan niet de duidelijkheid die het nodig heeft, krijgt te weinig ouderlijk gezag en dus te weinig veiligheid. Kinderen hebben dat nodig.
Daarnaast kan het ook zijn dat dit jongetje zich keurig gedraagt bij zijn vader omdat hij hem zo weinig ziet. En misschien bang is dat als hij zich misdraagt, hij nog minder bij hem mag komen. Bij zijn moeder durft hij zich misschien meer te uiten. En is de woede niet alleen bestemd voor moeder maar ook voor vader, die hem zo weinig van zijn tijd geeft.
Het zal niet eenvoudig zijn voor zijn moeder om meer eisen aan haar zoontje te gaan stellen en meer grenzen te bieden, zeker nu hij zo afwijzend tegen haar is. Gelukkig -- en dat is bewonderenswaardig van u, vader en moeder -- zijn jullie betrokken met elkaar. Ik neem aan dat gezamenlijk overleg dan ook goed verloopt.
Mijn advies is om vader en moeder regelmatig met elkaar te laten praten over de opvoeding van hun zoon, waarbij vader moeder ondersteunt in een meer striktere opvoeding. Zodat zoon merkt dat vader en moeder het eens zijn met elkaar qua opvoeding. Uiteindelijk is het voor moeder ook veel prettiger als haar zoontje in zijn eigen bed ligt en gewoon op de wc poept.
Ik denk dat een weekend in de twee weken echt te weinig continuïteit en dus zekerheid in het contact met zijn vader geeft. Deze jongen heeft de behoefte om zijn vader veel vaker te zien. Hopenlijk is het mogelijk dat vader zijn zoon ook een of twee dagen in de week heeft. Dit om meer continuïteit te geven aan dit jonge kind.
Wanneer moeder het toch moeilijk blijft vinden om haar zoon meer te begrenzen, ondanks echte steun van vader, zou ik professionele hulp voorstellen, zoals bijvoorbeeld een opvoedingscursus. De huisarts weet wat voor mogelijkheden er zijn.
