16 januari 2004 door Jeroen Aarssen
Mijn dochter is 3 jaar en 2 maanden. We wonen op het platteland in Turkije. Mijn man spreekt Turks met haar. Zo ook mijn personeel (we hebben een hotelletje). Vanaf dag 1 spreek ik Nederlands tegen Beste. Mijn man en ik spreken Engels met elkaar.
Bestes Turks is super! En haar Nederlands is okay (grammaticale fouten mogen op haar leeftijd, vind ik).
In november zijn we drie weken op reis geweest met een Poolse nanny die haar Engels heeft geleerd (het Engels van de nanny was beter dan mijn Engels! En ik spreek Engels behoorlijk goed). Ik vond dat mijn dochter toe was aan een derde taal en dat die derde taal (Engels, in dit geval) niet door mij en zeker niet door mijn echtgenoot (hij heeft wat grammaticale problemen) maar beter door een buitenstaander geleerd zou moeten worden. En zo gebeurde het.
Nu spreekt mijn kind drie talen (Walter Melon and the Adams family are her favorites), en op TV mag ze cartoons alleen in Engels bekijken (lang leve de digiTV).
Turks is haar eerste taal en ik heb gehoord dat een kind ook in haar eerste taal moet leren lezen en schrijven. Echter, we zijn samen al bezig met het alfabet op z'n Nederlands. En dat gaat goed. Beste herkent de letters A, O, L, B, M, S, T, E, P, C. Ze herkent haar eigen naam, en woorden als MAMA, PAPA en LALA (van de Teletubbies). Maar het Turkse alfabet heeft andere uitspraken en een andere volgorde.
Doe ik het goed? We kijken naar Teletubbies op de BBC (in het Engels dus) en tijdens dat programma praten we ook alleen maar Engels. Soms zijn er korte programma's waar ze met het alfabet bezig zijn (in het Engels).
Ik heb hier geen mogelijkheden voor het ontvangen van de Nederlandse TV. Ik moet volstaan met gekopieerde CD's met cartoons en tekenfilms in het Nederlands.
Martelen we ons kind? Ik denk dat ze de flexibiliteit heeft om drie talen tegelijkertijd te leren. Nederlands van mij, Turks van haar vader, en Engels omdat mijn man en ik onderling Engels praten (plus het feit dat onze clientèle voor 80% Engels-sprekend is)
Voor mij staat Reve op de plank. Ik wil dat mijn kind later Reve leest. En zo heeft mijn echtgenoot ook wensen. We stoeien nu over een school... Het einde daarvan is nog niet in zicht.
Nee hoor, u martelt uw kind echt niet. Daarvan zou pas sprake zijn als u uw kind zou dwingen om een taal te leren die voor haar geen enkele betekenis heeft.
De drie talen waarmee ze nu te maken heeft, zijn in de meest letterlijke zin ook de talen waarmee ze opgroeit. Van u krijgt ze Nederlands te horen, van uw man Turks en veel hotelgasten spreken Engels, waardoor die drie talen voor een jong kind meteen betekenis krijgen.
Het komt wel voor dat ouders hun kind een taal willen leren die niet gebruikt wordt in zijn omgeving. Ondanks de goede bedoelingen die ouders daarmee hebben, kan dan het gevaar bestaan dat het kind die taal niet zo eenvoudig oppikt, om de simpele reden dat die vreemde taal het kind niets zegt.
Pas als een taal ook gebruikt wordt, in 'echte' situaties, gaat hij ook leven. Dat stimuleert het leerproces.
Het leren van het alfabet, het leren lezen dus, is het koppelen van klanken aan symbolen (letters). Zolang kinderen die met meer dan één thuistaal te maken hebben, die talen nog niet uit elkaar kunnen houden, is het verstandig om het bij de letters en klanken van één taal te houden.
Waarom is dat verstandig? Omdat het op dat moment – als het kind de talen nog niet goed uit elkaar kan houden – nog erg verwarrend kan zijn als in de ene taal een C klinkt als een
S of een
K (in het Nederlands, bijvoorbeeld de beide c's in
circus), terwijl diezelfde C in een andere taal klinkt als
DZJ (zoals in het Turkse
can).
Maar: op het moment dat uw kind de verschillende talen uit elkaar kan houden, zal het ook de letters en de bijbehorende klanken uit elkaar kunnen houden.
Het drietalig opvoeden van een kind is wel een uitdaging: er moet gezorgd worden voor voldoende taalaanbod in de drie talen. Zodra beide ouders (en niet te vergeten de nanny en de hotelgasten) daarvoor zorgen, is aan een belangrijke voorwaarde voor succes voldaan.
Wie weet zal uw dochter behalve Reve ook Orhan Pamuk en Philip Roth gaan lezen.
Succes!
