1 januari 2000 door Jeroen Aarssen
Wij wonen met onze dochter (5) sinds drie jaar als 'Hollanders' in Maastricht. Het dialect is hier nogal dominant, en op school spreekt bijna iedereen (inclusief de leerkrachten) met een flink accent. En onze Stijn neemt dat dus ook over.
Mijn vraag is niet hoe ik dat voorkom, want ik vind het (ondanks dat ik het een lelijk dialect vind) vanzelfsprekend dat ze dat doet. Maar ik leer haar wel tamelijk aktief hoe je woorden ook anders kunt uitspreken, en hoe je melodieus/ zeurderig (het is maar hoe je het bekijkt) uitgesproken zinnen van het 'Limburgs' ook 'Nederlands' kunt intoneren. Daarmee is mijn bedoeling dat Stijn als het ware twee of meer 'talen' kent, dan dat zij of haar vriend(innet)jes denken dat de ene taal beter is dan de andere, en zonder dat ze gaat denken dat ze dingen fout uitspreekt.
Maar eigenlijk doe ik maar wat. De vraag is: hoe bereik ik mijn doel, of althans, hoe kan ik dat het beste proberen?
U wilt bereiken dat uw dochter tweetalig Nederlands-Limburgs wordt, in een omgeving waar het Limburgs een dominante rol speelt. De buitenwereld (de buurt, de school) zorgt wel voor het Limburgs; het gezin is vooral de plaats waar het Nederlands ontwikkeld moet worden. Dit bereikt u het beste door gewoon te blijven doen wat u al doet: thuis Nederlands blijven spreken.
Het spreken van een dialect naast het (standaard-)Nederlands is eigenlijk een vorm van tweetaligheid. Er is sprake van twee verschillende taalsystemen die meestal afwisselend en soms door elkaar gebruikt worden.
Een voorbeeld van dat laatste is het Limburgse accent dat doorklinkt in het Nederlands van de leerkrachten bij uw dochter op school.
Veel dialecten worden, ook door dialectsprekers zelf, beschouwd als talen met een lage status. Voor het Limburgs geldt dit echter niet; voor de meeste Limburgers is hun dialect zeker niet minder waard dan het Nederlands. Het is, ook voor Limburgers buiten de provincie, een belangrijk onderdeel van hun identiteit. Het gebruik van het Limburgs markeert een sterk "wij"-gevoel.
U wilt uw dochter laten blijken dat Limburgs en Nederlands naast elkaar kunnen bestaan. Als zij voornamelijk buitenshuis Limburgs hoort (of het nu alleen het accent is, of het "echte" dialect, compleet met aparte woorden), dan zal het Nederlands vooral via u moeten komen. U bereikt uw doel niet door voortdurend de uitspraak van uw dochter te corrigeren, maar door consequent Nederlands aan te bieden.
Als dat proces goed verloopt, zal ze in staat blijken het Nederlands uit te spreken met hetzelfde accent als u. Bovendien zal ze Limburgs kunnen spreken met vriendinnetjes, zonder meteen door een afwijkende uitspraak buiten de boot te vallen.
