27 maart 2009 door Joanna Sandberg
Onze dochter (5 jaar) is vaak zeer tevreden met wat ze doet. Als ze een tekening heeft gemaakt, roept ze meteen: Mooi hè! Of als ze hard fietst: Goed heè, of Hard hè.
Hierdoor vind ik het soms moeilijk om haar ook nog te complimenteren met wat ze doet want dan wordt het zo overdreven. Eigenlijk vind ik dat ze best wat bescheidener mag zijn over haar eigen prestaties.
Ze roept ook vaak dat ze iets heel goed kan wat ze nog nooit gedaan heeft, zoals naaien of streetdance. Ik vind dat irritant. Maar ik wil haar natuurlijk wel positief benaderen en stimuleren en niet onzeker maken over wat ze doet.
Mijn vraag is dus: hoe stimuleer je kinderen die zichzelf eigenlijk al op de borst kloppen en hoe voorkom ik dat ik te negatief of behoudend word?
Wat een leuke vraag! Zeker als afwisseling op de vele vragen die we krijgen over kinderen die juist onzeker en faalangstig zijn.
Uw dochter is 5 jaar en uit haar tevredenheid over haar prestaties op een manier die op dit moment nog open en ongedwongen is, zonder zelfcensuur. Wij Nederlanders kunnen daar niet zo goed mee overweg. Een dreumes mag nog trots zijn zijn eerste stapjes, maar daarna, in de kleutertijd, begint het tij te keren. En oh wee als je later een 9 of een 10 krijgt op je rapport. Dan kun je je maar beter onzichtbaar maken, om niet weggezet te worden als studje.
In onze cultuur leer je dus al vrij snel dat het niet gepast is om tevredenheid over jezelf te etaleren, laat staan dat je je mooier zou mogen voordoen dan je bent. Dat is echter niet overal zo. In Amerika praten mensen bijvoorbeeld veel makkelijker over hun prestaties, de hoogte van hun salaris, etc. Daar mag het juist weer wel, wat Nederlanders niet prettig vinden. Wij vinden dat soort mensen al gauw opscheppers, en denken: 'wees maar eens bescheiden'. Het Calvinistische gedachtegoed zit er nog goed in...
Uw dochter heeft een positief zelfbeeld. Zij vindt wat ze doet geweldig goed, en is daar trots op. Ze is er zelfs van overtuigd dat ze allerlei dingen heel goed kan die ze nog nooit gedaan heeft.
Het gevoel dat je alles aankunt en overal de beste in bent, hoort bij de kleuterfase. Juist het hebben van zo'n positief zelfbeeld helpt kleuters om de wereld te veroveren, want vergeet niet wat ze allemaal moeten ontdekken en wat ze allemaal moeten leren. Dat is echt gigantisch. En dan kun je jezelf maar beter stimuleren ("ik kán het!") dan afremmen ("dat kan ik toch niet").
Het hebben van een positief zelfbeeld heeft ook een positief effect op de emotionele ontwikkeling. Kinderen met zelfvertrouwen maken meestal makkelijk contact, ook met andere kinderen. En omdat ze vertrouwen in zichzelf hebben, is hun probleemoplossend vermogen vermoedelijk beter dan dat van kinderen die onzeker zijn. (Dat laatste wordt algemeen aangenomen maar is nog niet ondubbelzinnig bevestigd door onderzoek.)
Hoe kómen kinderen eigenlijk aan hun zelfbeeld? Vooral door de dingen die ze meemaken. Dat betekent ook dat de omgeving – en met name de ouders – een grote invloed heeft op het ontwikkelen van het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van het kind.
Het jonge kind leert in interactie met zijn ouders, en naarmate het kind ouder wordt, leert het in interactie met anderen (volwassenen en kinderen) zijn eigen mogelijkheden kennen.
Op de ervaringen die een kind buitenshuis opdoet, heb je als ouders weinig invloed, maar op de ervaringen binnenshuis des te meer. Dat legt dus een grote verantwoordelijkheid op de schouders van ouders, om hun kind zo veel mogelijk positieve ervaringen te laten opdoen. Oftewel: veel prijzen en complimentjes geven voor alles wat je kind goed doet.
De fase waarin kleuters verkeren, wordt wel 'de egoïstische fase' genoemd, omdat een kleuter nog het (heerlijke) gevoel heeft dat de wereld alleen om hem draait. Hij is het centrum van de wereld.
Wanneer een kind zelfvertrouwen heeft, heeft dit te maken met aanleg, maar zeker ook met de wijze waarop ouders met hun kind omgaan. Doordat ouders veiligheid, geborgenheid, liefde en aandacht bieden, kan het kind zelfvertrouwen ontwikkelen.
Je ziet ook dat kleine kinderen 'groeien' en plezier hebben wanneer ze iets voor het eerst onder de knie hebben en hun ouders daar enthousiast op reageren. Bijvoorbeeld wanneer een kleuter leert fietsen. Als hij na veel oefening eindelijk los kan fietsen, is hij apetrots op zichzelf en geniet hij als een gek, waardoor hij het liefst alsmaar door zou willen fietsen.
Overigens voelen jongens zich in de kleuterfase vaak wat minder senang dan meisjes, omdat jongetjes meestal drukker en dus 'lastiger' en 'hinderlijker' zijn. Daardoor krijgen ze vaker te horen dat ze het niet goed doen, of dat ze niet lief zijn. Dat zorgt ervoor dat jongens sneller negatief over zichzelf gaan denken.
Zoals u inmiddels begrepen heeft, kun je als ouder heel veel doen in deze periode. Je houding als ouder is ontzettend belangrijk; het kan je kind maken of breken.
Dus:
Tenslotte zou ik u willen vragen om nog eens goed bij uzelf na te gaan waar uw irritatie vandaan komt, en waarom u uw dochter niet gunt om blij te zijn met zichzelf.
