20 september 2002 door Joanna Sandberg
Wanneer ik mijn zoontje (bijna 3½ jaar) zeg dat hij iets niet mag, of als ik hem terecht wijs, dan reageert hij met zelfverzonnen klanken. Hij roept bijvoorbeeld heel hard "subidawa" of "babadoe" of zoiets. Iets niet bestaands, maar op de een of andere manier krijgt hij het voor elkaar om het te laten klinken als een zeer brutale opmerking! De toon is die van een fikse scheldpartij.
Hij is dan ook duidelijk erg boos als hij het doet, of gefrustreerd ergens over.
Letterlijk genomen is hij niet brutaal – want het betekent niets – maar zijn hele lichamelijke expressie (hoe hij kijkt, en naar mij vooroverbuigt) suggereert dat zeker wel.
Ik reageer tot nu toe dan ook alsof hij wél brutaal is geweest, en vermaan hem dat hij dat niet moet doen. Maar is dat te rechtvaardigen?
U zegt dat het letterlijk genomen niet brutaal is wat uw zoon doet, omdat zijn woorden geen betekenis hebben. Daar ben ik het zeer mee eens. In principe is het dus niet te rechtvaardigen dat u hem vermaant alsof hij wél brutaal zou zijn.
Kinderen van 3½ jaar kunnen experimenteren met taal. Zo kunnen ze niet bestaande woorden verzinnen, of woordgrapjes maken, omdat ze over taal gaan nadenken.
Dat betekent dat het zogenaamd brutale gedrag in deze situatie vooral gezien moet worden als experiment, en niet als bewuste ondermijning van uw gezag.
Kinderen leren hun taal in hun relatie met andere mensen. Uit uw vraag begrijp ik dat uw zoontje alleen in de relatie met u op deze manier reageert. Dat heeft een speciale betekenis.
Volgens mij kan uw zoon goed observeren en heeft hij gezien en gehoord hoe mensen reageren als ze boos zijn. Het lijkt mij ook goed mogelijk dat hij speciaal u nadoet. Herkent u in zijn gedrag misschien uw eigen manier van reageren?
Kinderen leren onder andere door te imiteren, en in uw zoons experimenteerdrift imiteert hij misschien u. Ook dát betekent dat u er niet te zwaar aan moet tillen, omdat het meer imiteren dan doelbewust brutaal gedrag is.
Uw reactie op het gedrag van uw zoon is gebaseerd op de veronderstelling dat hij wél brutaal is; u vermaant hem dat hij zich niet zo mag gedragen. Daardoor heeft hij in de loop der tijd geleerd dat hij behoorlijk veel aandacht bij u uitlokt wanneer hij zulk gedrag vertoont. Met als gevolg dat u zijn gedrag juist versterkt door de manier waarop u erop reageert.
Ik zou u dus adviseren om niet te veel aandacht aan dit soort gedrag te besteden en het in ieder geval niet te interpreteren als brutaal zijn of schelden.
Ik denk dat het u en uw zoontje zou helpen wanneer u er een grapje over zou kunnen maken, of dat u kunt lachen om zijn experimenteer-gedrag.
Wanneer u anders gaat reageren, zal hij nog steeds boos of gefrustreerd zijn wanneer u hem iets verbiedt, maar lokt u weer een andere reactie van uw zoon uit. Ik hoop dat u de lol ervan gaat inzien.
