Waarom peuters altijd 'nee' zeggen en hoe je ermee omgaat
‘Tijd om je schoenen aan te doen!’ – ‘Nee!’ ‘Kom je mee eten?’ – ‘Nee!’ ‘Wil je een koekje?’ – ‘Nee! … Oh wacht, ja.’
Als je een peuter hebt, klinkt het woord ‘nee’ waarschijnlijk vaker door je huis dan je lief is. Maar waarom zeggen peuters áltijd nee? En nog belangrijker: hoe zorg je ervoor dat het niet uitmondt in een eindeloze strijd?
1. ‘Nee’ is een manier om controle te krijgen
Peuters zijn kleine ontdekkingsreizigers die zich realiseren dat ze een eigen wil hebben. Door ‘nee’ te zeggen, testen ze hun grenzen en oefenen ze met autonomie. Dit is niet bedoeld om jou te pesten – het is simpelweg een peuter die leert dat hij of zij een mening heeft.
2. ‘Nee’ zeggen is makkelijker dan ‘ja’
Een peuter heeft nog geen uitgebreid vocabulaire en kan soms moeilijk uitleggen wat hij of zij wél wil. ‘Nee’ is kort, krachtig en duidelijk. Soms betekent ‘nee’ dus eigenlijk: ik weet het niet, ik heb even bedenktijd nodig, of ik wil controle over de situatie.
3. Peuters houden niet van verandering
Vraag een peuter om te stoppen met spelen om te komen eten, en je weet wat er gebeurt: weerstand. Dat komt omdat peuters moeite hebben met overgangsmomenten. Ze willen doorgaan met wat ze aan het doen zijn en zien jouw voorstel als een onderbreking, niet als een leuke nieuwe activiteit.
4. Hoe ga je ermee om?
Gelukkig kun je de ‘nee’-fase slim navigeren zonder in een eindeloze machtsstrijd te belanden.
1. Geef keuzes (maar geen eindeloze opties)
Peuters willen controle, dus laat ze die een beetje houden. In plaats van ‘Trek je schoenen aan’, zeg je: ‘Wil je je blauwe of rode schoenen aan?’ Hierdoor krijgt je peuter het gevoel dat hij of zij zelf beslist – terwijl jij alsnog krijgt wat je wilt.
2. Stel geen ja/nee-vragen als je ‘nee’ niet accepteert
Als je niet wilt dat je peuter ‘nee’ zegt, stel dan geen vraag waar dat een optie is. Zeg dus niet: ‘Wil je mee naar boven?’ maar ‘We gaan naar boven, wil je zelf lopen of zal ik je dragen?’
3. Geef ze tijd om te schakelen
Zeg niet ineens: ‘Nu gaan we naar buiten’, maar geef een waarschuwing: ‘Nog 5 minuten spelen, dan trekken we onze schoenen aan.’ Peuters hebben tijd nodig om zich mentaal voor te bereiden op de volgende stap.
4. Maak er een spelletje van
‘Wie kan als eerste zijn jas aantrekken?’, ‘Kun jij op één been naar de auto springen?’, ‘Even kijken of je handjes sneller zijn dan de mijne!’ – alles wat speels is, werkt vaak beter dan een strikte opdracht.
5. Blijf kalm en consequent
Het kan verleidelijk zijn om je peuter om te kopen of om zelf gefrustreerd ‘JA!’ terug te roepen, maar dat helpt meestal niet. Blijf rustig, herhaal je boodschap en bied een alternatief (‘Je wilt nu niet je jas aan, maar we moeten echt gaan. Wil je hem zelf aandoen of zal ik helpen?’).
6. Gebruik humor
Peuters zijn dol op grapjes. Zeg bijvoorbeeld: ‘Huh, hoe werkt deze jas ook alweer? Moet hij soms op mijn hoofd?’ en je peuter zal vaak lachend meewerken.
7. Maak een visuele routine
Sommige peuters reageren goed op een plaatjesroutine. Een rijtje tekeningen met ‘opstaan, aankleden, tandenpoetsen, schoenen aan’ kan ze helpen om het proces te begrijpen en minder snel ‘nee’ te roepen.
8. Geef een ‘ja, maar’ antwoord
In plaats van direct ‘nee’ te horen, kun je je peuter sturen met: ‘Ja, we kunnen zo spelen, maar eerst moeten we even naar de bakker.’ Dit geeft een compromis in plaats van een harde afwijzing.
9. Zorg voor voldoende ‘ja’-momenten
Als peuters vaak het gevoel hebben dat alles moet en niets mag, zeggen ze sneller ‘nee’. Probeer vaker ‘ja’ te zeggen op kleine dingen zodat de balans beter voelt voor je peuter.
10. Wees geduldig en blijf oefenen
Dit is een fase waarin je peuter iets belangrijks leert: autonomie. Door geduldig en consequent te blijven, leer je je kind op een gezonde manier om te gaan met keuzes en zelfstandigheid.
Oftewel....
Peuters zeggen niet ‘nee’ om je leven zuur te maken, maar omdat ze hun onafhankelijkheid ontdekken. Door hen een gevoel van controle te geven, ze voor te bereiden op veranderingen en je communicatie slim aan te passen, kun je veel strijd voorkomen. En als het toch een keer een eindeloze ‘nee’-reeks wordt? Adem in, tel tot tien en onthoud: het is een fase.
