Het overlijden van een dierbare is niet alleen emotioneel en verdrietig, maar het kan ook een verwarrende tijd zijn vol vragen, vooral voor een kind. Een van de vragen die vaak opkomt, is wat er precies gebeurt tijdens een crematie. Hoe leg je aan een kind uit wat cremeren inhoudt? Het is belangrijk om deze uitleg begrijpelijk te maken, zodat je kind een duidelijk beeld krijgt van wat een crematie is en wat er op zo'n dag gebeurt om angsten en misverstanden te komen.
Als een dierbare is overleden en er gekozen is voor een crematie, kan je de vraag verwachten wat een crematie nou precies inhoudt. De meeste kinderen kunnen in emotionele situaties maar een kleine hoeveelheid informatie verwerken. Ieder kind is anders en heeft andere vragen en ook de leeftijd speelt natuurlijk mee bij wat je wel en niet vertelt. Laat daarom jouw kind het gesprek leiden en geef hem de ruimte om vragen te stellen. Zo voorkom je dat jij te veel en te uitgebreid uitlegt wat een crematie inhoudt en het te ingewikkeld wordt voor je kind.
Vertel kort, bondig en eerlijke de basisinformatie, zo adviseert onze kennispartner Monuta. Start het gesprek door uit te leggen dat we doodgaan als ons lichaam op is; als we heel oud of heel ziek zijn. Als je dood bent, voel je niets meer.
Als iemand overleden is, kan je kiezen voor een begrafenis of een crematie. Leg in kindertaal uit wat de verschillen zijn; dat de kist met het lichaam van de overledene bij een begrafenis onder de grond wordt begraven en bij een crematie in een oven gaat, waarna er as overblijft.
Vertel daarna dat mensen het fijn vinden om een plekje te hebben waar ze naartoe kunnen gaan om te denken aan degene die dood is. Als iemand begraven wordt, kan je de overledene bijvoorbeeld bezoeken bij het graf. Als iemand gecremeerd is, kun je de as in een soort vaas, een urn, doen. Die kan op de begraafplaats staan, maar ook thuis op een mooi plekje.
Het idee van een geliefde in een kist in een oven kan kinderen beangstigen. Leg rustig uit dat bij een crematie de kist in een grote oven wordt geschoven. Leg daarbij uit dat het een heel ander soort oven is dan jullie thuis hebben en deze ook anders werkt. De oven staat in een speciaal gebouw: een crematorium. Heb het niet over verbranden, maar vertel dat door de warmte in de oven er na een tijd alleen as overblijft. Als de as afgekoeld is, wordt het bewaard in een speciale doos en na een paar weken mag die doos met de as worden opgehaald.
Gebruik ook voorbeelden:
Maak het concreet door voorbeelden te geven die ze kunnen begrijpen. Vertel bijvoorbeeld dat bij een kampvuur de houtblokken na verloop van tijd veranderen in as. Dit helpt om het concept van crematie iets tastbaarder te maken.
De urn met de as kan bijvoorbeeld als een mooi aandenken mee naar huis gaan of worden uitgestrooid op plekken die dierbaar waren voor de overledene. De urn kan ook in een columbarium – dat is een moeilijk woord voor een speciale kast voor urnen op bijvoorbeeld een begraafplaats of crematorium – worden gezet of worden begraven in een urngraf op een begraafplaats. Ook zijn er mooie producten om het as in te verwerken. Zo kan de as worden verwerkt in een schilderij of samen met een boomzaadje worden geplant in de tuin. Vertel je kind dat er zo weer nieuw leven groeit uit het as van jullie geliefde en dat diegene daarom altijd blijft bestaan, maar dan in een andere vorm. Deze mooie symboliek is voor kinderen een fijne en zachte manier om ernaar te kijken. De as kan ook worden verwerkt in een sieraad, zodat je (kind) de overleden dierbare altijd bij je kan dragen.
Als het passend is, kun je je kind ook betrekken bij de crematieceremonie. Dit kan helpen om het proces beter te begrijpen en een gevoel van afsluiting te krijgen. Je kind kan bijvoorbeeld een tekening maken of een brief schrijven die mee de oven in gaat.
Vraagt een (ouder) kind hoe je nou zeker weet of je wel de as van de juiste persoon mee krijgt? Leg dan uit dat er voor de crematie een vuurvast crematiesteentje met een uniek nummer op de kist wordt geplaatst. Dat steentje wordt dus geen as. Als de as na de crematie in de speciale doos wordt gedaan, is het steentje nog heel. Dat steentje wordt zorgvuldig bij de as bewaard tot het mag worden opgehaald, zo wordt de as van de overledene altijd aan de juiste persoon gegeven.
Stelt jouw kind een vraag waar je het antwoord niet op weet? Vertel dat eerlijk en vraag hem bijvoorbeeld hoe hij dat ziet, wat volgens hem een antwoord kan zijn. Dit kan tot een mooi en open gesprek leiden. Als een vraag je te veel doet en je emotioneel wordt, is dat ook niet erg. Door jouw emoties te laten zien, leert jouw kind dat zijn emoties er ook mogen zijn.
Boeken zijn een goede manier om kinderen te helpen met situaties om te gaan. Deze ontroerende en liefdevolle kinderboeken gaan over crematies en kunnen helpen bij het uitleggen wat een crematie is en inhoudt.
Doodgaan is geen feest (vanaf 4 jaar): In dit prentenboek gaat het over Julia en Stijn. Hun vader is dood en zij nemen afscheid van hem en zijn aanwezig bij zijn crematie.
Cremeren, wat gebeurt er dan? (voor kinderen tussen de 5 en 8 jaar): De oma van Karlijn en Irene is ongeneeslijk ziek en zal binnenkort overlijden. Na haar dood wil oma gecremeerd worden en samen met papa en mama vertelt ze aan de kinderen wat dat inhoudt.
Naar het crematorium (vanaf 7 jaar): Tim's opa is dood en wordt gecremeerd. Als Tim hoort wat dat is, schrikt hij: 'Gaat opa in een oven?' Daar snapt hij niets van. Want hoe gaat dat cremeren dan? Samen met zijn vriendinnetje Marlies gaat hij op onderzoek uit bij het crematorium. Ze krijgen er een rondleiding en in het boek staan foto’s van een familiekamer, een aula, de oven, urnen en assieraden. Ook staan er weetjes over cremeren in het boek.
Het is vast niet iets waar je graag over nadenkt, zeker niet als ouder van een kind. Maar het is toch belangrijk om zelf al iets te regelen rondom jouw uitvaart. Kies je voor een crematie of wil je liever begraven worden, heb jij een voogd aangesteld? Door op tijd vast te leggen wat jouw wensen zijn, ontzorg je jouw partner en kinderen als jij komt te overlijden. Met een uitvaartverzekering weet je zeker dat je goed zit.
Dit artikel is tot stand gekomen met onze kennispartner Monuta.
