28 februari 2022 door Esther Schoneveld
Als ouders heb je onderhoudsplicht: jullie zijn verplicht hun kinderen financieel te steunen tot hun 21e verjaardag. Maar hoe ver gaat die verplichting? Wat te doen als je kind geen studiepunten haalt? Of als de relatie heel slecht is? Esther Schoneveld vertelt hoe het zit.
Zodra jongeren de leeftijd van 18 jaar bereiken, zijn ze officieel meerderjarig. Dat betekent echter niet dat ze het dan helemaal alleen moeten rooien. Tot hun 21e verjaardag gelden ze namelijk als 'jongmeerderjarigen', wat inhoudt dat hun ouders in die periode wettelijk verplicht zijn om nog te voorzien in de kosten van hun levensonderhoud en hun studie. De zogenaamde onderhoudsplicht?
De verplichting op zich is duidelijk, maar kan toch veel vragen oproepen. Bijvoorbeeld: wat zijn nu eigenlijk 'de kosten'? Bestaan daar normbedragen voor? Of: moeten we de studiekosten van onze dochter blijven doorbetalen als ze wéér geen enkel studiepunt heeft gehaald? Of: moet ik het levensonderhoud van mijn zoon blijven betalen als hij mij het leven op alle mogelijke manieren zuur maakt?
Vanzelfsprekend kan ik niet álle vragen behandelen die je over dit onderwerp kunt bedenken. Maar wel de belangrijkste en meest voorkomende.
Om te beginnen is het belangrijk om te weten dat de verplichting om jongmeerderjarigen financieel te ondersteunen, niet alleen geldt voor 'gewone' ouders, maar ook voor: gescheiden ouders, stiefouders, voogden, adoptie-ouders, de verwekker, of de levensgezel van de moeder.
Met 'verwekker' wordt 'de biologische vader' bedoeld, maar niet een eventuele zaaddonor. Als de man betwist dat hij de verwekker is, zal het vaderschap meestal eerst gerechtelijk worden vastgesteld.
De levensgezel van de moeder is alleen onderhoudsplichtig als hij heeft ingestemd met de daad die verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad. Hierbij kun je denken aan de man die heeft ingestemd met bevruchting door middel van kunstmatige inseminatie.
Voor het gemak zal ik vanaf nu gewoon het woord 'ouders' blijven gebruiken. Daar moet u dan zelf de bovenstaande personen bij bedenken.
In principe moeten alle jongmeerderjarigen financieel gesteund worden door hun ouders. Dus:
Als ouder moet je voorzien in 'de kosten voor levensonderhoud en studie'. Afgezien van een paar technische details is dat gewoon hetzelfde als 'de kosten van verzorging en opvoeding' die je al betaalde toen uw kind nog minderjarig was. Vandaar dat het er niet toe doet of het kind nu studeert of niet.
In het normale geval stel je het bedrag gewoon onderling vast, net zoals je dat hiervoor al deed met zak- en kleedgeld. Je kijkt wat het kind nodig heeft en wat je kunt betalen, en samen maak je daar afspraken over. Juridisch gezien is daar verder niets spannends aan.
Er zijn echter gevallen waarin het bedrag al door een rechter is vastgesteld, namelijk bij gescheiden ouders die (kinder-)alimentatie moeten betalen. Aangezien 'de kosten voor levensonderhoud en studie' op hetzelfde neerkomt als 'de kosten van verzorging en opvoeding', loopt de (kinder-)alimentatie dus gewoon door tot het kind 21 wordt. Het enige verschil is dat de alimentatie vanaf de 18e verjaardag rechtstreeks aan het kind betaald moet worden. Daar is geen nieuwe uitspraak van de rechter voor nodig.
Mocht de alimentatieplichtige ouder zijn of haar verplichtingen niet nakomen, dan kan het kind zich wenden tot het LBIO (Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen). Dat is dezelfde instantie die zich ook ontfermt over moeders die problemen hebben met vaders die hun alimentatieverplichtingen niet nakomen, maar dit terzijde.
Als je er samen niet uitkomt, kan het kind naar de rechter stappen. Het kan dan gaan om ouders die niet genoeg willen betalen, of ouders die helemaal niet willen betalen. Zelfs wanneer er voorheen al een bedrag is vastgesteld door de rechter (in de vorm van kinder-alimentatie), kan het kind bij de rechter om verhoging vragen. Bijvoorbeeld omdat zijn of haar behoefte is gestegen vanwege hoge studiekosten.
De rechter is niet gebonden aan wat voor norm dan ook. Nibud-normen of normen uit de Wet Studiefinanciering spelen dus geen rol. De rechter zal alleen kijken naar de behoefte van de jongmeerderjarige en de draagkracht van de ouders.
Het inkomen van de jongmeerderjarige of het inkomen dat hij of zij redelijkerwijs kan verdienen, is daarbij van invloed op 'de behoefte'. Vervolgens zal de rechter, rekening houdend met alle omstandigheden, de hoogte van het bedrag bepalen.
Misschien heeft u ondertussen de indruk gekregen dat 'het recht' vooral bedoeld is ter bescherming van de jongmeerderjarigen. Inderdaad genieten zij bescherming, maar de ouders ook! De rechter kan uw onderhoudsplicht namelijk ook matigen, of zelfs op nul te stellen, als u daarom vraagt.
Redenen voor een rechter om de onderhoudsplicht te matigen (of op nul te stellen) kunnen zijn:
Houd er wel rekening mee dat kinderen het wel érg bont moeten maken, wil de rechter gebruik maken van zijn bevoegdheid om de onderhoudsplicht te matigen of te staken. Dat gebeurt echt alleen in heel uitzonderlijke gevallen. Zo was er bijvoorbeeld een meisje dat haar vader al jaren niet meer wilde zien. Voor de rechter was dat echter geen reden om de bijdrage van de vader te matigen.
Na het bereiken van het 21e levensjaar vervalt de verplichting van ouders om bij te dragen in het levensonderhoud van hun kinderen. Daarop zijn twee uitzonderingen.
Ten eerste moeten ouders die daartoe financieel in staat zijn, hun meerderjarige kinderen ook na hun 21e gedurende een redelijke tijd financieel in staat stellen om hun studie af te maken. Wanneer de ouders nadrukkelijk hebben toegezegd om bij te dragen in de studiekosten, kan hun meerderjarige kind zelfs eisen om die verplichting na te komen.
Ten tweede zijn ouders verplicht om bij te dragen in het levensonderhoud van hun meerderjarige kinderen als die 'behoeftig' zijn. Bijvoorbeeld als ze een ernstige handicap hebben. (Het omgekeerde geldt trouwens ook. Kinderen zijn verplicht om bij te dragen in het levensonderhoud van ouders of schoonouders als die zelf behoeftig zijn). Vanwege de huidige sociale wetgeving zal er van 'behoeftigheid' echter bijna nooit sprake zijn.
