19 november 2007 door Remco Pijpers
Wat doen tieners op internet? Vooral: contact met elkaar onderhouden. Hoe ga je daar als ouders het beste mee om? Door ze te stimuleren om erover te vertellen.
Vrijwel alle tieners zitten dagelijks op internet. Dat is hún wereld. Het meest zitten ze op MSN. Dat programma – waarmee ze het contact met hun vrienden onderhouden als ze elkaar niet zien – draait bijna altijd op de achtergrond, of ze nu huiswerk maken, muziek luisteren, gamen, of YouTube kijken.
Daarnaast hebben kinderen vaak ergens op internet een plekje waar ze zichzelf presenteren. Dat kan bijvoorbeeld zijn op Sugababes of Superdudes, maar ook Hyves is bij tieners al populair. Er zijn echter ook netwerken voor jongere kinderen, zoals Kaboem en Kindertent, of de goed beheerde meidensite Qurlie.
In ieder geval is het iets waar kinderen zich snel en gemakkelijk in begeven, die sociale netwerken via internet: je hebt er je ouders niet voor nodig (ze weten het vaak niet eens) en het is reuze handig om contact te houden met elkaar zonder dat je elkaar hoeft op te zoeken. Goedkoper dan bellen en vaak ook belangrijker nog dan de telefoon, juist omdat je elkaar niet ziet. Vaak durven kinderen namelijk via internet intiemere dingen uit te wisselen dan wanneer ze iemand in de ogen kijken.
Reuze handig dus, leerzaam en leuk. Maar er gaat ook wel eens wat mis. Uit onderzoek weten we inmiddels dat veel kinderen de nare ervaringen die ze opdoen, vrijwel in hun eentje verwerken. Ze praten er niet of nauwelijks over met hun eigen vrienden, en al helemaal niet met hun ouders.
Als een kind iets naars meemaakt op internet, verandert die gezellige online wereld dus ineens in een heel eenzame wereld. Dat kunnen we als ouders voorkomen door ons ook te gaan bemoeien met hun online ervaringen.
Samen met de stichting Mijn Kind Online informeert Ouders Online ouders en professionals (zoals leerkrachten) over internet-opvoeding. Onze boodschap is dat je niet moet gaan zitten wachten tot er problemen ontstaan, maar dat je al eerder met je kinderen moet praten over wat ze meemaken op internet.
Vraag dus zo nu en dan: "Nog wat leuks op internet meegemaakt, vandaag?", net zoals je dat zou doen met school, voetbal, of de muziekles. Want als je dat nooit doet, en de internet-ervaringen van kinderen niet vanaf het allereerste begin tot gespreksonderwerp maakt, komen ze niet meer uit zichzelf bij jou als er iets mis gaat. Omdat ze hun ouders dan niet als vertrouwenspersoon hebben leren zien als het gaat om internet.
Veel ouders spreken zelfs over "dat internet" (uitgesproken op minachtende toon), waarbij ze vergeten dat datzelfde internet voor hun kinderen het contact met de buitenwereld vertegenwoordigt. Wees dus voorzichtig met je eigen oordeel, om te voorkomen dat je het contact met je kind kwijtraakt.
Ouders die op dit moment een kind hebben in groep 8 van de basisschool, zullen de komende maanden ontdekken dat hun kind ineens gaat Hyven. Ter voorbereiding op de schoolwisseling gaan de meesten een plekje aanmaken op Hyves of een andere vriendensite.
Ze gaan dan een keuze maken voor Hyves of Sugababes/Superdudes of Xseno, of misschien een website die meer op muziek gericht is, zoals PartyPeeps2000, Partyflock of het internationale MySpace, of juist een meer lokale website, zoals Almere4You, of Alphen.nu. Zie:
Wie er wel eens gekeken heeft, ziet dat kinderen zichzelf op internet presenteren zoals ze graag door anderen gezien willen worden. In vol ornaat, of juist half gekleed, omringd door veel feestende vrienden, of met familie, of juist in hun eentje. Soms laten ze alleen hun sportieve kant zien, en soms mag je een hele verzameling zelfgemaakte gedichten lezen.
Het hele zieleleven van de puber ligt open en bloot op internet. Wie kijkt, kan meer dan ooit zien wat de essentie is van de puberteit: ontdekken wie je bent, door je te spiegelen aan anderen, met name leeftijdgenoten. En dat vindt plaats door te laveren tussen de invloed van de stem van het kwetsbare innerlijke gevoelsleven en de invloed van een grote, nog onontdekte wereld daarbuiten.
Deze week promoveert Alexander Schouten op een onderzoek over de manier waarop tieners zichzelf presenteren via internet, waarbij vaak heel wat intieme informatie wordt prijsgegeven. Het onderzoek laat zien dat we ons geen zorgen hoeven te maken; in de meeste gevallen varen kinderen er wel bij. Ze doen positieve ervaringen op in het vormen van relaties en dat is goed voor hun zelfvertrouwen.
Voorwaarde is wel dat we met onze kinderen blijven praten over wat ze meemaken op internet, dat we de internetopvoeding onderdeel maken van de opvoeding van onze kinderen. Dus: praat erover. Ook als er vooralsnog geen problemen zijn.
Maar ja, hoe doe je dat, praten met een puber? Waar begin je? Hoe start je een gesprek over online-vrienden? Hoe praat je over wat er mis zou kunnen gaan, of over hoe je je in de online wereld gedraagt, en dat fatsoensnormen en wettelijke grenzen ook daar bestaan? Hoe praat je over wat ze voor hun kiezen krijgen aan seksuele praatjes en plaatjes?
Zo gemakkelijk is dat nog niet; over praten met pubers zijn inmiddels al boekenkasten volgeschreven. En toch moet je er ook niet voor terugdeinzen. Want tieners willen eigenlijk heel graag dingen delen met hun ouders.
De truc is dat je bedenkt dat praten met pubers vooral inhoudt dat je niet zélf moet praten, maar dat je hen laat praten. En dat kan alleen als jij luistert.
Praten met pubers is dus niet zozeer dat je ze moet waarschuwen voor de gevaren, of dat je ze vertelt hoe het allemaal zit. Dat kan ook helemaal niet, want dat wéten we gewoon nog niet. Het gaat erom dat je je kind uitlokt om te praten, en dat je als ouder vooral luistert.
Een puber uitlokken om iets te vertellen over zijn of haar leefwereld en gevoelsleven gaat het beste met een kapstok. Bijvoorbeeld door te beginnen over anderen, of over iets wat ze gehoord of gelezen hebben. Ook kun je iets bij de kop nemen wat je zelf gelezen of gehoord hebt.
Gelukkig zijn er ook jeugdboekenschrijvers die in de digitale wereld van jongeren gedoken zijn, waar je als ouder gebruik van kunt maken. Onze tip is dan ook: koop eens een boek over de internet-ervaringen van andere tieners. Laat het lezen door je kind en praat er samen over.
Om het u gemakkelijk te maken, hebben we een overzicht samengesteld van goede kinder- en jeugdboeken over internet-gerelateerde onderwerpen:
De meest recente titel bespreken we in een apart artikel. Zie:
Voor uzelf kunnen we aanraden:
