11 november 2021 door Henk Boeke en Marieke Henselmans
Ineens wordt je kind 18, dus wettelijk 'meerderjarig'. Wat betekent dat in de praktijk? Waar moet je rekening mee houden en welke dingen moet je regelen?
Ineens wordt je kind 18, dus wettelijk 'meerderjarig'. Wat betekent dat? Als ouders krijg je minder geld en minder te vertellen. Anderzijds krijgt je kind juist meer, zoals zorgtoeslag en stemrecht. Sommige dingen blijven echter hetzelfde, zoals de onderhoudsplicht voor je kind.
Hieronder leest u wat er allemaal verandert – of juist niet – en wat u het beste kunt doen.
Als je kind 18 wordt, krijg je als ouder minder geld:
Met die ziektekostenverzekering kun je twee dingen doen.
1. Je kind op je eigen polis laten staan en zelf de premie betalen.
2. De verzekering van je kind op zijn of haar eigen naam laten zetten en een aparte polis laten sturen. Hij of zij krijgt dan ook zelf de bijbehorende rekening. Basisinformatie over de zorgverzekering vind je hier.
Als ouders krijg je minder geld wanneer je kind 18 wordt, maar je kind krijgt juist meer.
Om de zorgtoeslag te kunnen aanvragen, is het burgerservice-nummer (BSN) van uw kind nodig én een DigiD.
Zodra jongeren hun 18e verjaardag mogen vieren, zijn ze officieel meerderjarig. Dat betekent echter niet dat ze het dan helemaal alleen moeten rooien. Tot hun 21e verjaardag gelden ze namelijk als 'jongmeerderjarigen'. Tot die tijd ben je als ouders nog wettelijk verplicht om te voorzien in de kosten van hun levensonderhoud en hun studie.
In principe moeten álle jongmeerderjarigen financieel gesteund worden door hun ouders. Dus:
In de praktijk blijkt dat veel vragen op te roepen, bijvoorbeeld als je kind zijn best niet doet met studeren. De antwoorden leest u in Onderhoudsplicht voor 'jongmeerderjarigen' (18-21 jr) van onze juriste Esther Schoneveld.
Let op: ouders zijn alleen verantwoordelijk voor het reguliere onderhoud van hun jongmeerderjarige kinderen (18-21 jaar), dus niet voor eventuele schulden die ze na hun 18e maken.
Als tegemoetkoming in de (hoge) kosten van studeren, kun je als kind studiefinanciering krijgen.
Bijzonderheden:
Waarschuwing: wanneer je voortijdig stopt met een opleiding of studie, heb je met onmiddellijke ingang een studieschuld!
In het artikel 'Uitleg over studiefinanciering' vind je meer info. Benieuwd wat studeren nou echt kost? Die informatie vind je hier.
Meer informatie:
Met een DigiD kun je officiële dingen met de overheid regelen via internet. Je gebruikt waarschijnlijk zelf je DigiD voor de belastingaangifte of het aanvragen van een uittreksel uit het bevolkingsregister. Je kind kan er een beurs mee aanvragen bij de DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs).
Vanaf het moment dat iemand 18 jaar is, mag hij 'overeenkomsten aangaan' zonder toestemming van zijn ouders. Bijvoorbeeld om geld te lenen, rijles te nemen, of dure dingen te kopen. Als ouders heb je daar formeel (wettelijk) geen enkele invloed meer op. Je kunt een overeenkomst dus niet meer terugdraaien, omdat jij geen toestemming had gegeven. Anderzijds bent je ook niet meer verantwoordelijk voor eventuele schulden van je kind zodra hij/zij 18 jaar is.
Let op: het woord 'overeenkomst' is een juridische term, die betrekking heeft op álle afspraken. Ook als die mondeling (of zelfs stilzwijgend, door iets te kopen) zijn gemaakt. Je hoeft dus niet per se een handtekening onder een contract gezet te hebben, om ergens aan vast te zitten! Leg dit uit aan je kind en voorkom onnodig gedoe.
Waarschuwing: contracten, zoals telefoonabonnementen en tijdschriftabonnementen, kunnen tegenwoordig niet meer stilzwijgend verlengd worden, maar wie aanvankelijk getekend heeft voor twee jaar, zit daar wel aan vast. Daarna is de opzegtermijn een maand. Pas dus altijd op voor tweejarige contracten.
Vanaf het moment dat kinderen 18 zijn, zijn hun ouders niet meer aansprakelijk voor de schade die ze veroorzaken, of de schulden die ze maken. Sommige ouders denken dat hun aansprakelijkheid doorloopt tot hun kind 21 is, vanwege de onderhoudsplicht voor jongmeerderjarigen. Maar dat is niet het geval. De aansprakelijkheid van de ouders loopt echt 'maar' tot 18 jaar.
Jongeren van 16 en 17 zijn trouwens óók al grotendeels zelf aansprakelijk, maar dat is een ander verhaal. (Zie: Wie is er aansprakelijk voor de schade die uw kinderen veroorzaken?)
Tip: regel een WA-verzekering voor particulieren op naam van uw 18-jarige. Soms ben je ook na je 18e nog meeverzekerd bij de aansprakelijkheidsverzekering van de ouders. Zoek uit hoe dit zit! Iedere verzekeringsmaatschappij biedt WA-verzekeringen aan en ze zijn niet duur.
Controleer hoe het verzekeringstechnisch geregeld is, als je 18-jarige met jouw auto gaat rijden. Stel bijvoorbeeld dat je kind de feitelijke gebruiker wordt van je 'tweede auto', dan kan het verstandig zijn om de verzekering op naam van je kind te zetten, om problemen te voorkomen.
Bespreek dit met je tussenpersoon of bel direct met je verzekeringsmaatschappij.
De dag waarop je kind 18 wordt en niet meer gratis is meeverzekerd voor de ziektekostenverzekering kan een goed moment zijn om je eigen verzekeringsbeleid tegen het licht te houden.
Om te voorkomen dat jongeren na hun 18e onverzekerd door het leven gaan, of de premie niet op tijd betalen, heeft de overheid een site gemaakt, met informatie en tips. Zie: www.zorgverzekeringslijn.nl. Je kunt ook telefonisch vragen stellen, via 0800 - 64 64 644.
Actief kiesrecht wil zeggen dat je mag stemmen, en passief kiesrecht betekent dat je gekozen mag worden (voor de Tweede Kamer, de Gemeenteraad, etc.) Dit alles mag vanaf 18 jaar.
Moedig uw kind aan een kieswijzer te doen, zoals:
Zodra een kind 18 wordt, stopt de taak van een eventuele voogd. Dan eindigt dus zowel de praktische zorg als het beheer over het vermogen van het kind.
Let op: vanaf zijn 18e kan een kind vrij beschikken over de nalatenschap van zijn ouders, tenzij er in het testament van de ouders een bepaling is opgenomen die dit voorkomt.
Is je dochter voor haar 18e moeder geworden? Dan is de kans groot dat jij als (groot)ouder het gezag over je kleinkind (of kleinkinderen) heeft. Zodra je dochter 18 is, kan ze zelf het ouderlijk gezag krijgen.
Overigens zeiden we 'de kans is groot' (dat jij het gezag hebt), maar het is niet noodzakelijk. Tienermoeders vanaf 16 jaar kunnen immers via de rechter een 'meerderjarigen-verklaring' krijgen, waardoor ze toch zelf het gezag over hun kinderen kunnen krijgen. Zie: Geld en gezag bij tienermoeders van onze notaris Niels.
Vanaf hun 18e kunnen kinderen vrij beschikken over een eventuele erfenis, tenzij er in het testament van de erflater een 'testamentair bewind' is opgenomen waarin geregeld is dat een begunstigde nog niet zelfstandig kan beschikken over de nalatenschap op zijn of haar 18e.
De notaris van Ouders Online heeft de ervaring dat sommige ouders zo'n bewind toch wel een goed idee vinden, omdat ze kinderen met 18 jaar nog wat te jong vinden om zelf over het geld te beschikken. Wilt u ook zo'n regeling in uw testament opnemen, bespreek het dan eens met een notaris.
Zodra een kind 18 is geworden, vervallen er bepaalde beperkingen voor gevaarlijk werk. Je kind mag dan gaan werken met gevaarlijke stoffen, virussen, bacteriën, straling, lawaai, trillingen, etc. Het werk moet natuurlijk wel voldoen aan alle Arbo-regels.
Het minimumloon voor 18-jarigen bedraagt 45,5% van het minimumloon (dat start bij 23 jaar en ouder). Een handig overzicht van de feitelijke bedragen (per uur, per week, per maand) vind je bij minimumloon op de site van FNV-jong.
Ook al woont je 18-jarige voorlopig nog thuis, dan is het toch handig als hij of zij zich inschrijft als woningzoekende voor een studentenkamer, in de stad waar hij of zij wil gaan studeren. Of voor een huurwoning in de plaats waar hij/zij zou willen wonen. Dit kost vaak een paar tientjes per jaar, maar zo sta je al wel op de wachtlijst tegen de tijd dat je kind uit huis zou willen.
Vanaf 18 jaar is het strafrecht voor volwassenen van toepassing. De leeftijd van de dader op het moment dat het strafbaar feit is begaan, is bepalend.
Overigens kan de rechter ook bij 16- en 17-jarigen volwassenen-strafrecht toepassen, als er sprake is van ernstige feiten (zoals moord), of als de persoonlijkheid van de dader daartoe aanleiding geeft.
Andersom is het mogelijk dat bij 18- tot 21-jarigen nog het jeugdstrafrecht wordt toegepast, bij bijzondere omstandigheden of als de persoonlijkheid van de dader daartoe aanleiding geeft.
Als je 18 wordt, ben je wettelijk volwassen. Maar voor zorgenkinderen (ook wel 'zorg-intensieve kinderen' genoemd) zijn de bijbehorende taken en verantwoordelijkheden vaak niet zo vanzelfsprekend. Daarvoor gelden dus allerlei speciale wetten en regels, die vanaf 1 januari 2015 grotendeels door de gemeenten worden uitgevoerd. Dit onderwerp valt buiten het bestek van dit artikel. We moeten ons beperken tot twee verwijzingen:
Met al die taaie regelingen zou je bijna vergeten dat het natuurlijk een heuglijk moment is als je kind 18 wordt. Koop taart en vier feest!
