3 september 2004 door Jeroen Aarssen
Ik ben de moeder van drie kinderen: 10, 6 en 3 jaar oud. We wonen in Engeland en ze worden drie-talig opgevoed. Ze praten Nederlands met mij (en onderling), Italiaans met hun vader en Engels op school.
Hoewel ik het tegen vind vallen hoe snel het leren van een nieuwe taal op school gaat, behoort de oudste nu bij de besten van de klas in taal, en begint onze tweede de taal nu – na twee jaar lagere school – ook beter beheersen.
Nu vraag ik me af wat uiteindelijk de moedertaal van mijn kinderen gaat worden (of dat ze misschien geen enkele 'echte' moedertaal zullen hebben? driedubbele halftaligheid misschien?), en tot op welke leeftijd de moedertaal gevormd wordt.
Mijn mans contract hier in Engeland loopt waarschijnlijk over anderhalf jaar af en nu vraag ik mij af of mijn oudste dochter, dan 11, alsnog 'echt moedertaalspreker' van het Italiaans kan worden als we haar mee terugnemen naar Italië, of dat we er beter aan doen haar verder te laten gaan met Engelstalig onderwijs. (Tot nu toe beheerst ze schriftelijk geen Italiaans).
Nu de kinderen opgroeien, maken we ons er best een beetje zorgen over dat ze straks misschien geen enkele taal zo goed zullen beheersen als iemand die ééntalig is opgevoed, en dat ze zich misschien nergens echt thuis zullen voelen.
Ik begrijp dat dit moeilijke vragen zijn om te beantwoorden. Misschien dat u me anders literatuur kunt aanbevelen over deze onderwerpen?
Ik begin met uw vraag welke taal de moedertaal van uw kinderen zal worden. Dat hangt sterk af van de situatie. Kinderen die op jonge leeftijd een andere taal leren, bijvoorbeeld omdat het gezin in een ander land gaat wonen, kunnen die ook net zo snel weer verliezen als ze bijvoorbeeld weer terugverhuisd zijn naar Nederland.
Toch heet moedertaal niet voor niets 'moedertaal' (alhoewel 'oudertaal' een betere term is). Kinderen leren immers spelenderwijs de taal van degene die hen verzorgt. Meertalige kinderen – en dan heb ik het over kinderen die minimaal twee talen goed beheersen – die opgroeien in een gezin waarin beide ouders een andere taal spreken, hebben ook meer dan één moedertaal.
Het is overigens een fabeltje dat het leren van meer dan één taal ten koste zou gaan van de kwaliteit van die talen. Immers, zo gaat het kletsverhaal verder, "alle ruimte in de hersentjes van die arme kinderen die taal A inneemt, gaat ten koste van de ruimte die beschikbaar is voor taal B". Alsof er een ballon in je hoofd zou zitten, gevuld met taal. Bij éétalige kinderen is die ballon helemaal opgeblazen en gevuld met één taal. Tweetalige kinderen zouden het moeten doen met twee half gevulde ballonnen. Nou, zo werkt het dus niet.
De term "halftaligheid" (of in het geval van drie talen: "éénderdetaligheid") is een begrip dat gebruikt wordt in die gevallen waarin kinderen om een of andere reden in beide talen een achterstand hebben op ééntalige kinderen. Zolang ouders en andere belangrijke volwassenen zorgen voor voldoende aanbod van beide talen, is dat probleem echter niet aan de orde.
Goed, nu gaat u over een tijdje waarschijnlijk vanuit Engeland naar Italië. Voor de schoolkeuze voor uw dochter van 10 is het belangrijk dat u zichzelf een beeld probeert te vormen van uw eigen toekomst.
Ziet u uzelf en uw gezin de komende jaren in Italië wonen, dan is het raadzaam om nu alvast een beetje met uw dochter te oefenen in het schrijven van Italiaans. Maar als u denkt dat u misschien maar een jaar in Italië zult wonen, om vervolgens weer door te verhuizen naar een ander land, dan kunt u beter kiezen voor een Engels/internationale school.
Of uw kinderen zich ook werkelijk ergens thuis zullen voelen, is moeilijk te zeggen. Dat zal afhangen van hoe flexibel zij zelf zijn, en van hoe u in het gezin ermee omgaat.
Mochten ze zich onverhoopt nergens thuis voelen, dan ligt dat maar slechts voor een deel aan het gegeven dat ze meer talen spreken, maar waarschijnlijk eerder aan al die verhuizingen die ze hebben meegemaakt.
Ik wens u veel succes!
