1 januari 2000 door Ward van Alphen
Onze zoon van 6 is in het algemeen een enthousiaste, levenslustige jongen. Echter al een paar jaar toont hij zich regelmatig erg gevoelig voor kritiek. Bij het minste of geringste dat hem niet zint kan hij boos worden en lang blijven mokken.
Vaak gaat het om een kleinigheid bijvoorbeeld als hij een beetje streng wordt toegesproken of als iemand een opmerking maakt. Hij voelt zich snel aangevallen. Ook op school zit hij zo soms hele lessen te mokken en naar voetbal wil hij al niet meer toe omdat de trainer een keer iets gezegd heeft.
Wij denken dat het met onzekerheid te maken heeft en proberen hem veel positieve aandacht te geven. Maar echt veel verbetering zien we niet.
U schetst heel duidelijk het probleem van uw zoon. Hij lijkt moeite te hebben met kritiek. Als ouder is het natuurlijk niet fijn om te merken dat je kind niet goed in zijn vel zit, dus u probeert er iets aan te doen. En misschien is het gemok ook wel een beetje vervelend voor de omgeving.
U denkt dat het met onzekerheid te maken heeft, en geeft hem veel positieve aandacht. Het maakt wel verschil uit op welke leeftijd het gemok precies ontstaan is. Het is ook belangrijk om te weten welke omstandigheden er toen meegespeeld kunnen hebben bij deze ontwikkeling.
Het zou heel goed kunnen dat het iets met onzekerheid te maken heeft. Het lijkt er dan op dat uw zoontje als reactie op zijn onzekerheid de dingen graag goed wil doen, groot wil zijn. Dat is ook een normale fase in de ontwikkeling van het zelfgevoel bij kinderen. Ook wijzelf vallen wel eens terug op fantasieën van die strekking als we het moeilijk hebben. Ze kunnen ook een drijfveer voor vooruitgang zijn.
Maar we hebben natuurlijk altijd te maken met de realiteit, die vaak iets minder mooi is dan we zouden willen. Dat merken kinderen natuurlijk ook, en die leren dan vallen en weer opstaan. Het zelfgevoel van een kind kan dat inmiddels ook wel hebben.
Waarom dit nu anders loopt in dit geval... ik weet het niet.
Een andere kant van het verhaal is, dat gemok een verschijnsel is met een interactieve betekenis. Het roept een reactie op bij de omgeving, je kan er niet omheen. Het is vaak een kromme manier om iets te willen aangeven, en vaak ook om iets gedaan te krijgen. Maar het is ook ongewenst gedrag, want uiteindelijk gaat iedereen ervan balen, krijgt genoeg van degene die mokt, die zich vervolgens nog rotter gaat voelen, en zichzelf zo in de vingers snijdt.
Een aantal dingen zijn nu van belang. Als het gaat om de onzekerheid: het is natuurlijk goed en heel belangrijk om positieve aandacht aan je kind te geven. Maar niet als reactie op het gemok. Want dan zou je deze onwelkome respons op teleurstelling gaan versterken en in de hand werken. Bovendien kan het zo zijn dat de teleurstellingen waar het allemaal om draait er juist door worden uitvergroot, waar je hoopt dat ze snel verbleken.
U zou kunnen proberen zo neutraal mogelijk op het gemok te reageren. U kan ook aan hem uitleggen dat het vervelend is wat er gebeurd is, maar dat de wereld er niet door vergaat. Dat het niet nodig is dat hij zo reageert en dat u er verder geen aandacht aan zal besteden. U bent natuurlijk vrij dat in uw eigen bewoordingen te doen.
Natuurlijk zal dit verzet oproepen, en zal hij toch een reactie willen blijven uitlokken. Dan moet u proberen vol te houden. Als het klopt dat hij alles goed wil doen, en geen fouten durft te maken, bedenk daarbij dat iets goed willen doen geen slechte eigenschap is. Maar het is belangrijk dat hij los daarvan ook plezier kan hebben in wat hij doet, en ook leert om fouten en of teleurstellingen te verwerken. Het uit de weg gaan van situaties is dan geen goede zaak. U zou gewenst gedrag nog kunnen belonen met bijvoorbeeld extra aandacht.
Waar ik niet goed een indruk van kan krijgen is of uw zoontje goed aansluiting kan vinden op school en met vriendjes. U woont in het buitenland, de precieze omstandigheden noemt u niet, maar sommige kinderen kunnen moeite hebben met bijvoorbeeld tweetaligheid of de twee verschillende culturen. Hoewel over het algemeen de meeste kinderen erg flexibel zijn.
Het is goed om daar aandacht aan te besteden, ervoor te zorgen dat hij prettige ervaringen kan opdoen, etc. Maar altijd geldt dat gemok geen gewenste reactie is, en hopelijk kan uitdoven. Omdat dit op den duur, zoals eerder genoemd, negatieve reacties oproept bij de omgeving.
Succes ermee!
