18 maart 2005 door Aleid Grijpma
Ons zoontje van 4 is altijd erg druk en actief geweest, maar over het algemeen ook heel lief. Maar sinds onze verhuizing – een maand geleden – naar het buitenland, is hij vaak "onhandelbaar". Vooral als hij zijn zin niet krijgt, of als hij een standje krijgt. Hij schreeuwt, schopt, slaat, noemt iedereen "dom" en zegt sinds kort ook dat hij mij "dood gaat schieten".
Ik vermoed dat de verhuizing (en het feit dat hij nog niet naar school gaat) iets met dit gedrag te maken heeft, maar ik wil vooral graag weten hoe ik ermee om moet gaan. Een time-out (op straf zetten) lukt niet, omdat hij niet blijft zitten en wild om zich heen gaat schoppen en slaan.
Nog wat achtergrondinformatie: diverse juffen hebben onze zoon als (hoog)begaafd en gevoelig omschreven. Hij is een onrustige slaper en wordt soms meerdere keren per nacht wakker.
Ik denk dat u gelijk heeft dat het gedrag van uw zoon met de verhuizing te maken heeft. Er is veel veranderd voor hem, en zeker als hij in Nederland al naar school ging, is hij nu zijn hele ritme kwijt.
Dit alles is heel vervelend, maar ik denk dat u hem de tijd moet gunnen om aan alles te wennen. Houd er rekening mee dat zijn gedrag mogelijk nog wel een tijdje moeilijk zal blijven.
Uw zoon is 4 jaar. U omschrijft hem als een wat angstige maar verder wel intelligente jongen. Dat hij angstig is, zegt u niet letterlijk; dat maak ik er zelf van. Ik leid het af uit zijn gevoelige karakter en de slaapproblemen, die in deze leeftijdsfase vaak met angst te maken hebben.
Wat u omschrijft bij uw zoon, is een terugval naar jonger gedrag; gedrag dat normaal is bij de leeftijd van 2-3 jaar. Dat is heel gebruikelijk bij ingrijpende veranderingen. Je ziet dus weer méér koppigheid en boze buien, maar daartussen hoor je ook iets van onzekerheid ("ik ben dom").
Kinderen van rond de 4 jaar krijgen vaak beter grip op hun innerlijke impulsen, ze hoeven niet overal meer heftig op te reageren, gaan beter verbaliseren (praten), en kunnen zich beter uitdrukken, wat vaak leidt tot minder frustraties.
Daarnaast gaat ook hun geweten zich meer ontwikkelen, wat vaak leidt tot tijdelijk meer angsten. Het is de periode waarin kinderen vaak bang zijn: bijvoorbeeld bang in het donker, of bang voor straf. Verder worden ze nieuwsgieriger (ze gaan vragen vaak naar 'het waarom' van dingen, soms tot wanhoop van hun ouders), ze gaan meer eigen initiatieven ontplooien, en eigen plannetjes maken bij het spelen.
Ook ontdekken ze nu het geslachtsverschil, met daarbij de gevoelens van trots, teleurstelling en angst. Dit is tevens de periode waarin het jongetje 'wervender' wordt naar de moeder en het meisje naar de vader. Daarbij worden ze ook geconfronteerd met de complexiteit van relaties; ze gaan zien dat ouders ook samen een relatie hebben (naast de relatie die ze met henzelf – als kind – hebben), én ze krijgen meer zicht op relaties met andere kinderen. En last but not least gaan kinderen op deze leeftijd steeds meer leren zich te verplaatsen in de gedachten en gevoelens van anderen.
Wilt u meer weten over de peuter/kleutertijd, kijk dan nog eens naar de artikelen die ik daar eerder over geschreven heb:
Kortom: er gebeurt heel veel in deze periode. Als je dan ook nog eens een ingrijpende gebeurtenis meemaakt, ja, dan kunnen er rare dingen gebeuren.
Een verhuizing naar het buitenland vind ik een zeer ingrijpende gebeurtenis, zeker omdat je je als 4 jarige daar geen voorstelling van kunt maken. Eigenlijk verdwijnt alle vastigheid onder je voeten. Alleen je ouders heb je nog, maar verder ben je alles kwijt: je familie, je vriendjes, je school en je eigen omgeving.
Ieder kind reageert daarop. Het ene kind wat heftiger dan het andere, maar reageren doen ze. Bij uw zoon wordt het zichtbaar als een duidelijke terugval naar jonger gedrag.
De vraag is nu hoe u uw zoon het beste kunt helpen. Probeer u allereerst eens in hem te verplaatsen. U bent vermoedelijk maanden – zo niet langer – bezig geweest met de voorbereidingen en u zal hem zeker daarbij betrokken hebben. Desondanks zal het voor uw zoon tóch een zeer plotselinge verandering zijn geweest. Een kind van 4 kan namelijk zich geen goede voorstelling maken van hoe iets in de toekomst zal zijn.
Ook kan ik me voorstellen dat er nu een heel ander ritme is dan voorheen. Ik weet niet hoe zijn ritme in Nederland was, en of hij daar bijvoorbeeld wél naar school ging (u had het over juffen die hem hoogbegaafd en gevoelig noemden), maar u kunt in ieder geval eens nagaan hoe dat verschil in ritme nu is.
Als ik u was, zou ik eerst gaan kijken naar dat dagritme. Probeer eens of u een vast dagschema kunt maken, waarbij je – net als op de kleuterschool – een soort programmaatje kunt opstellen voor de dag, met allerlei vaste situaties. Bijvoorbeeld: een half uurtje knutselen op een bepaald moment, een half uurtje spelen met de Lego, een half uurtje bewegen, enzovoorts. Kleine kinderen kunnen zich niet lang richten op één activiteit, dus vaak is een half uur voor iets al lang genoeg.
Met zo'n dagprogramma geeft u hem de vastigheid die hij op dit moment nodig heeft, en die hem kan helpen om weer de oude te worden. Het is namelijk vaak funest voor een kind als er van hem verwacht wordt dat hij zich de hele ochtend of middag maar alleen moet zien te vermaken. Kinderen van die leeftijd kunnen dat niet, en hebben daarbij veel sturing nodig.
Het zal dan ook betekenen dat u veel dingen samen moet doen. Ik heb geen idee hoe druk u het heeft met het inrichten en organiseren van uw nieuwe leven in het nieuwe land, en hoeveel tijd u voor hem heeft. Ook weet ik niet of u misschien werkzaamheden buitenshuis heeft. Wat dat betreft weet ik niet hoe realistisch mijn advies is, maar dat neemt niet weg dat het wél de methode is om de situatie te verbeteren.
Omdat uw zoon op dit moment zo onzeker is, is het ook belangrijk om hem weer wat zekerder te maken. Dat doe je vooral door hem te prijzen en te complimenteren voor de dingen die hij goed doet, en de dingen die niet goed gaan zo veel mogelijk te negeren.
Dat betekent niet dat je nu opeens heel tolerant zou worden voor ongewenst gedrag (je moet consequent en duidelijk blijven over wat wel en niet mag). Het betekent echter wél dat je bij een forse reactie van zijn kant daar niet al te veel aandacht aan moet besteden, en er niet al te veel op in moet gaan.
Ook bij slaapproblemen: blijft rustig en consequent!
Ik weet zeker dat de bovenstaande tips zullen helpen, maar ik weet ook zeker dat het probleem niet van de ene dag op de andere opgelost zal zijn. Dit soort dingen hebben gewoon tijd nodig. Zelf bent u waarschijnlijk bezig een nieuw evenwicht te vinden en dat geldt ook voor uw zoon. Alleen is het vanwege zijn leeftijd voor hem (nog) veel moeilijker dan voor u.
Tenslotte kan ik me voorstellen dat u zich misschien schuldig voelt over datgene wat u uw zoon heeft aangedaan. U heeft uw keuze om te emigreren echter weloverwogen en met de beste bedoelingen gemaakt, dus laat u niet leiden daardoor. Dat zou niet terecht zijn.
Uw kind zal zich moeten aanpassen aan een nieuw leven, en u moet er begrip voor hebben dat dit tijd kost. Waarschijnlijk gaat het over een paar maanden al een stuk beter.
Succes ermee!
