29 januari 2010 door Aleid Grijpma
Mijn zoontje is 11 (wat ouder dus dan de kinderen uit vergelijkbare vragen op deze site) en heeft last van een stem in zijn hoofd. Deze stem zorgt ervoor dat hij allerlei dwangmatige handelingen moet verrichten. Het is soms heel erg druk in zijn hoofd en hij zegt dat hij behoefte heeft aan rust in zijn hoofd.
We hebben het idee dat het overdag niet zo erg speelt, althans dan beperkt het hem verder niet. Dan zit hij op school, speelt met vriendjes etc., en is er voldoende afleiding. Maar vooral 's avonds begint het druk in zijn hoofd te worden. De laatste 4 weken kan hij ook niet meer goed in slaap vallen.
De dwangmatige handelingen die hij moet verrichten zijn bijvoorbeeld:
- hij mag geen 13 schrijven als hij een antwoord op school moet geven;
- hij moet in iedere zin een woord overtrekken (dus dubbel schrijven);
- hij moet de zinnen op school twee keer lezen;
- als hij iemand heeft aangeraakt moet hij die persoon nogmaals aanraken;
- als hij in bed ligt, moet hij de muur een aantal keer aanraken, net zolang tot het goed voelt;
- hij moet zijn bed uitgaan en er weer in, net zo lang tot het goed voelt.
We praten veel met hem en vragen hem waarom hij het doet. Volgens hem gaat het de volgende dag dan goed. Als hij het niet doet, is hij bang dat ons wat overkomt, of dat hij dan een slechte dag zal hebben. (Dat zegt dat stemmetje ook).
We hebben hem gevraagd om eens uit te testen wat er gebeurt als hij niet toegeeft aan zijn dwang. Om te kijken of ons dan iets zou overkomen. Vervolgens hebben we hem op het hart gedrukt niet uit zijn bed te komen, en hem geprobeerd te verzekeren dat ons dan niets zou overkomen. De volgende dag hebben we laten zien dat we springlevend waren.
Sommige dingen helpen bij onze aanpak, maar het gaat tergend langzaam. Ik heb met hem "13" opgeschreven, van klein naar groot en steeds groter. Toen hij zich realiseerde dat er niets aan de hand was, voelde dat als een opluchting, en durfde hij het weer te schrijven. Maar het is bijna onmogelijk om zoiets bij alle handelingen uit te proberen. Toch heb ik het idee dat hij dat nodig heeft.
Wat slapen betreft: we geven hem nu sinds afgelopen zaterdag een slaappilletje (in overleg met de drogist iets wat ook geschikt is voor kinderen en niet verslavend werkt). We doen het voor een weekje om te zorgen dat hij rustig in slaap valt, en zodat hij ook ziet dat er niets gebeurt. Daarnaast krijgt hij dan weer even voldoende slaap. Dat vind ik belangrijk want ik merk dat hij ontvankelijker is voor zijn dwanggedachten als hij moe is.
Deze weken had hij ook zijn NIO-toets en zijn CITO-toetsen op basis waarvan de schoolkeuze (mede) wordt bepaald. Hij was wel nerveus voor de NIO, maar wij hadden het idee niet voor de CITO. Hij vergat zelfs te melden dat hij de uitslagen al had, dus zo erg speelt het volgens ons niet.
We hebben geprobeerd hem te laten ontspannen voor het slapen gaan, door te douchen, in bad te gaan, een boekje te lezen, en een spelletje te doen. Dit alles om maar voldoende zijn hoofd "leeg" te krijgen, maar dit helpt niet.
We hebben het rustig gedaan, maar ook soms boos. Ik weet dat hij het ook af en toe nodig heeft dat we boos worden, want dat maakt het voor hem wat makkelijker. Dan sturen wij de stem weg en hoeft hij even niet de dingen te doen die hem opgedragen worden.
Even iets wat me nu te binnen schiet, na ook jullie antwoord uit 2004 gelezen te hebben. Eigenlijk is het sinds hij niet meer met poppetjes speelt. Voorheen speelde hij eindeloos lang, en met zeer veel fantasie met speelgoed, vooral poppetjes, vergezeld met enorm veel stemmetjes, geluid etc. Nu hij daarmee gestopt is (het werd te kinderachtig voor hem) is het probleem ontstaan.
Ik heb geen idee of het ermee te maken heeft, maar het dwangmatige gedrag (met name de teldwang) heb ik zelf ook gehad. En ook ik had heel veel fantasie met spelen en speelde eindeloos lang en veel met poppen.
Mijn zoontje weet dat ik het vroeger ook had. Ik heb zelf gezien dat het wel weggaat en dat ik volledig "normaal" ben, hoewel ik daar zelf natuurlijk destijds ook aan getwijfeld heb. Toch ben ik er vanaf. Ik hoop alleen voor hem dat hij er niet zo lang over doet en dat hij met een beetje hulp er sneller vanaf is.
Graag hebben wij een beetje hulp hoe we het kunnen aanpakken.
'Dwang', al dan niet in combinatie met stemmetjes die opdrachten geven, komt regelmatig voor in de basisschoolleeftijd. Er zijn bijvoorbeeld heel wat kinderen die van zichzelf niet op de lijnen van de tegels mogen lopen, etc., alleen overheerst dit hun leven niet zo.
Wanneer de dwang je leven wél gaat overheersen, dus als je er zoveel last van hebt dat het je dagelijkse doen en laten beïnvloedt, dan is er echt iets aan de hand, en spreken we van een dwangstoornis.
Belangrijk is dus om te kijken of een kind er echt last van heeft. Bij uw zoon lijkt dat overdag niet zo het geval te zijn, maar 's avonds misschien wel. Hieronder zal ik iets meer vertellen over dwangstoornissen, en wat je eraan kunt doen.
Over de oorzaak van dwangstoornissen is nog weinig bekend:
Verder zie je dwang vaak als bijkomende klacht naast andere psychiatrische problemen. We spreken dan van 'co-morbiditeit'. Ik weet niet of dat ook voor uw zoon geldt (u vertelde niet of er ook nog andere problemen spelen) maar voor therapeuten is in ieder geval wel van belang om ook te kijken of er nog meer aan de hand is dan alleen dwang.
Wat in ieder geval wél bekend is, is dat dwangstoornissen vaak heel hardnekkig zijn. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat kinderen er lang last van kunnen houden (wat u destijds ook bij uzelf ervaren heeft).
Als je er zelf niet uitkomt, wordt meestal cognitieve gedragstherapie geadviseerd. Dat lijkt gedeeltelijk op wat u probeerde toen u uw zoon liet zien dat er niets ergs gebeurt als hij niet toegeeft aan zijn dwang.
Bij cognitieve gedragstherapie gaat het om twee dingen:
Vaak wordt deze methode als eerste behandelvorm geadviseerd. Daarnaast kan er soms medicatie geadviseerd worden, als de klachten hardnekkig zijn en lang blijven voortduren.
Gezien uw eigen ervaringen van vroeger, en de vraag hoe u uw zoon daarvoor kunt behoeden, zou ik u aanraden om via de huisarts op zoek te gaan naar een goede gedragstherapeut die de hierboven beschreven behandeling kan geven.
Daarnaast kan ik u ten zeerste aanraden om eens te kijken op www.kenniscentrum-kjp.nl. Dat is de website van het Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, waarop alle belangrijke kinderpsychiatrische stoornissen beschreven worden, inclusief de bijbehorende behandelvormen. Er is een afdeling voor professionals én een afdeling voor ouders en kinderen. Dus: kies cliënten, gevolgd door Thema's, gevolgd door Dwang.
Heel veel succes gewenst!
