24 september 2010 door Nadia Eversteijn
Ik heb twee zoontjes, van 4 en 6 jaar. Hun vader is Frans (spreekt geen Nederlands) en we wonen in Frankrijk. Onze oudste zoon is prachtig tweetalig; hij spreekt en begrijpt uitstekend Frans en Nederlands.
Onze jongste daarentegen neigt toch voornamelijk naar het Frans. Hij begrijpt me uitstekend als ik Nederlands tegen hem spreek, maar hij antwoordt systematisch in het Frans. Mijn man en onze oudste zoon spreken voornamelijk Frans tegen hem.
Is het een verloren zaak? Kan ik iets doen? Of gaat mijn jongste ooit vanzelf Nederlands praten?
Ik zou het Nederlands van uw jongste zoon zeker niet als een verloren zaak beschouwen, want als u dat wel doet wordt het een self fulfilling prophecy. Maar waarschijnlijk komt het ook niet 'vanzelf' goed. Daarom zal ik proberen u een paar tips te geven om het Nederlands van uw jongste meer leven in te blazen.
Maar eerst zal ik aangeven hoe dat nu eigenlijk zit, met oudsten en jongsten in een meertalige omgeving.
Het is een bekend patroon dat jongste kinderen sneller (en meer) in de landstaal gaan praten dan hun oudere broers en zussen.
Bij het oudste kind gaat het meestal als volgt. Zolang die nog niet naar school gaat, brengt het de meeste tijd door met zijn ouders. Dat betekent dat het de taal die zijn ouders met hem spreken, ook als eerste ontwikkelt, en aanvankelijk ook het beste beheerst.
Maar dan gaat het kind naar school, en komt het in aanraking met coole klasgenootjes – waarmee hij maar al te graag wil meedoen – en met een leerkracht die door kleuters vaak aanbeden wordt. Als die klasgenoten en de kleuterjuf de landstaal spreken, dan is het helemaal niet zo raar dat het kind liever die taal wil spreken dan de taal van de ouders. Met de landstaal hoor je er immers bij!
Bovendien krijgt het kind – we hebben het nog steeds over de oudste – op school ook veel meer aanbod in de landstaal dan voorheen, waardoor het deze taal al snel ontwikkelt, en beter wordt in het spreken van de landstaal dan in de taal van de ouders. Geen wonder dat het kind ook thuis dan liefst meer en meer de landstaal wil spreken; dat is immers én stoerder én gemakkelijker.
Ik denk dus dat het Frans de sterkste taal van uw oudste zoon is. Dat leid ik ook af uit het feit dat hij tegen zijn broertje voornamelijk Frans praat. En waarschijnlijk is het proces van "sterker worden in de landstaal dan in de taal van de ouders", bij uw oudste zoon nog sneller verlopen doordat niet allebei zijn ouders Nederlands spreken, maar alleen u als moeder. Door zijn vader is hij dus ook voordat hij naar school ging al ruimschoots in aanraking gekomen met het Frans.
Dat uw oudste zoon toch 'prachtig tweetalig' is geworden, mag u dus best als een mooie prestatie van uzelf beschouwen. Daar valt uit af te leiden dat u veel tijd en aandacht geïnvesteerd moet hebben om met hem te praten.
Maar nu de jongste. Jongere kinderen wachten niet met het bewonderen van de landstaal tot ze zelf op school zitten (zoals dat bij de oudste wel gebeurt - zie boven). Die invloed begint al veel eerder, via hun oudere broers en zussen. Die komen niet alleen thuis met stoere praat van school, maar nemen ook klasgenootjes mee naar huis die alleen de landstaal spreken. Bovendien komt de jongste waarschijnlijk al vaak op het schoolplein om zijn oudere broer of zus te brengen of te halen.
Kortom: uw jongste wordt door heel veel personen tegelijk 'verfranst'. U staat daar als enige Nederlands-sprekende alleen tegenover.
Daarom kunt u het beste proberen om handlangers te vinden. Dat zijn personen die ook Nederlands met uw jongste zoontje kunnen spreken. Hoe meer mensen dat zijn, hoe gemotiveerder hij zal raken om het Nederlands niet op te geven.
Om te beginnen zou ik proberen om uw oudste zoon 'in het complot te betrekken'. U kunt gerust zijn trots strelen, door te zeggen dat hij zo geweldig goed Nederlands kan spreken, terwijl zijn kleine broertje daar niks van bakt. Vervolgens kunt u hem vragen om zoveel mogelijk Nederlands met zijn jongere broer te praten, omdat die nog enorm veel van hem kan leren.
Een tweede optie, die zeker het proberen waard is, is om uw zoons allebei 3 uur per week NTC-onderwijs (Nederlandse Taal en Cultuur) te laten volgen. Het dichtst bij u in de buurt is De gouden klomp in Opio.
Ik weet natuurlijk niet of die NTC-school haalbaar is voor u, omdat het wel wat uurtjes reistijd met zich meebrengt. Maar het zou in ieder geval een geweldige gelegenheid zijn om uw kinderen in contact te brengen met veel meer Nederlands-sprekenden: niet alleen leerkrachten maar vooral ook leeftijdsgenootjes.
Tot slot nog een gouwe ouwe tip: bezoek van of aan Nederlandse familie en vrienden doet wonderen. Probeer buiten die bezoekmomenten het contact zo warm mogelijk te houden, bijvoorbeeld door webcammen of een eigen weblog.
Succes ermee!
