16 november 2007 door Joanna Sandberg
Met onze dochter van 12 hebben we het volgende probleem. Enerzijds gedraagt ze zich soms als een volwassene. Zo wil ze make-up dragen, en schoenen met hogere hakjes. Maar anderzijds lijkt ze op bepaalde vlakken geen afstand te kunnen doen van haar kindertijd. Zo wil ze bijvoorbeeld nog steeds dat de Sint komt, en vraagt ze bijvoorbeeld nog Barbie-poppen (terwijl ze daar eigenlijk niet meer mee speelt). Ook de muziek van K3 vindt ze nog steeds geweldig.
In de vakantieperiode heeft ze een inzinking gehad. Ze was bang om naar een nieuwe school te gaan en "bang om volwassen te worden", zoals ze zelf zei. Ze wilde immers nog met de poppen spelen. Toch is de overgang naar de middelbare school heel vlot verlopen en ze voelt zich er wel goed. Moeten wij ons zorgen maken?
U heeft heel goed de tegenstrijdige gevoelens beschreven die meisjes van 11 à 12 jaar vaak hebben. Ik wil beslist geen nieuwe categorie aan het kinderleven toevoegen, maar het grensvlak tussen basisschoolleeftijd en puberteit heeft toch echt heel specifieke kenmerken, die je hier glashelder kunt zien.
In de volksmond wordt wel eens de term pre-puberteit gebruikt, maar dat is niet waar het hier om gaat. De pre-puberteit is – letterlijk – de voor-puberteit, oftewel de laatste periode van de basisschoolleeftijd. In dit geval gaat het echt om het grensvlak, waarbij het kind bijna puber of al nét puber is.
Hieronder zal ik iets meer vertellen over deze fase en de manier waarop je ermee om kunt gaan. Zorgen hoeft u zich in ieder geval niet te maken, omdat het gedrag van uw dochter helemaal past bij haar leeftijd.
Een kind is in de puberteit wanneer het lichaam door geslachtshormonen aan het veranderen is. Bij meisjes begint de puberteit met het dikker worden van de tepels en de groei van het schaamhaar. Bij jongens is de puberteit begonnen wanneer hun testes (ballen) gaan groeien en ze schaamhaar gaan krijgen.
Uw dochter wil aan de ene kan een vrouw zijn, maar aan de andere kant durft ze dat nog niet. Het avontuur 'van vrouw worden' lonkt, maar de meisjeswereld is nog steeds heel veilig en vertrouwd. Een mooi (oud) liedje van Paul van Vliet waarin deze overgang van meisje naar vrouw bezongen wordt, is Meisjes van 13: "Te groot voor de poppen, te groot voor de merels - Te klein voor de liefde, te klein voor de kerels".
Even terzijde: in de tijd dat dit liedje werd geschreven (1970), kwamen meisjes later in de puberteit dan nu. Op dit moment is de gemiddelde leeftijd 11 jaar bij meisjes (en bijna 13 bij jongens).
Uw dochter gaat nu dus de overgang maken van de vertrouwde kindertijd naar het onbekende land van de puberteit. Om je een voorstelling te maken van hoe zwaar die overgang moet zijn, kun je bijvoorbeeld kijken naar de verandering van school.
Voor de zomervakantie zat uw dochter nog op haar veilige, kleine, vertrouwde basisschool, met één docent voor de klas, één lokaal en weinig huiswerk, en behoorde ze tot de oudste kinderen van school. Nu, na de zomervakantie, zit ze op een nieuwe, grotere school, die meer een beroep doet op zelfstandigheid, met elk uur een andere docent, een ander lokaal, stalen kluisjes en misschien zelfs detectiepoortjes om te voorkomen dat er wapens de school inkomen. En opeens behoort ze weer tot de jongsten. Uw dochter heeft dat allemaal goed doorstaan, vertelde u, maar de verandering is er niet minder ingrijpend door.
Als het een beetje tegenzit (op de ene school is het erger dan de andere) wordt ze nu denigrerend 'brugpieper', 'brugsmurf' of 'brugmug' genoemd. En als je zo'n kind voor je ziet, sjokkend door de gangen met een loodzware rugzak, dan snap je meteen dat het soms erge heimwee kan hebben naar die oude, vertrouwde basisschool.
Maar ook op andere gebieden (cognitief, lichamelijk, seksueel, relationeel, etc.) is de overgang aanzienlijk, en net zo ingrijpend als met school. Bijvoorbeeld wat het eigen lichaam betreft. Dat was voorheen zo eigen en vertrouwd, en is nu aan het veranderen in een vrouwenlichaam. Dat kost veel energie, het is spannend, en soms is het zelfs pijnlijk (bij ongesteldheid).
U zult begrijpen dat kinderen in deze overgangsfase vaak heel onzeker zijn. Onzeker over hun kunnen, over hun uiterlijk, hun vriendschappen, enzovoorts. Vragen als "Ben ik nog wel populair?" of "Kan ik de nieuwe leerstof wel aan?" kunnen kinderen dan behoorlijk parten spelen. Zo ook uw dochter. Dat is dus heel normaal, en niet iets om je zorgen over te maken.
Ik adviseer u om uw dochter goed te volgen in haar ontwikkeling. U helpt haar door haar te steunen en haar positief te bejegenen en te stimuleren, zónder te streven naar perfectionisme.
Vooral dat laatste (niet streven naar perfectionisme) is belangrijk. Fouten maken, je vergissen, en twijfelen horen erbij. Sterker nog: dat is allemaal nodig om je te ontwikkelen tot een zelfstandig functionerende volwassene.
