21 september 2007 door Aleid Grijpma
Gister hadden we een gesprek op de school van onze 12-jarige dochter. De meester gaf aan dat onze dochter zich op school helemaal nergens voor interesseert.
Zelf zegt ze dat ze de lessen saai vindt. Haar entree-toets was onder-gemiddeld en de meester zegt dat dit voornamelijk te maken heeft met haar werkhouding (los van het feit dat ze geen hoogvlieger is). Hij zegt dat hij het gevoel heeft dat het allemaal langs d'r wegglijdt en dat hij haar ook niet echt kan bereiken.
Ze ziet totaal geen gevaar en is ook nergens bang voor. Ze zoekt gerust ruzie met oudere jongeren en volwassen. Als we haar dan zeggen dat het misschien wel een keer fout kan aflopen, dan haalt ze d'r schouders op. Voor straffen haalt ze ook haar schouders of.
Ze is bijzonder dominant, ook in haar spel met vriendinnen. Niets lijkt haar te raken of te interesseren, behalve dieren. Ze zegt dat zij zo lief is voor dieren omdat dieren ook altijd lief zijn voor haar en mensen zijn dat niet.
Is dit typisch pubergedrag, of is er iets anders aan de hand? En hoe kunnen wij hier het beste mee omgaan?
Nee, wat u beschrijft vind ik niet typisch pubergedrag. Maar wat het dan wel is, vind ik ook lastig te zeggen. Dat komt onder andere omdat ik te weinig weet van uw dochter.
Eerst zal ik aangeven wat er zoal nodig is om hier meer van te kunnen zeggen. Daarna vertel ik iets over pubers in het algemeen, en dan over uw dochter in het bijzonder.
Om te beginnen zou ik willen weten of het gedrag van uw dochter van de laatste tijd is, dus of er dit jaar iets veranderd is, of dat het altijd al een meisje met problemen was. Bijvoorbeeld met leren, of met haar gedrag.
Ook ben ik benieuwd hoe haar ontwikkeling verlopen is. Ze heeft een entree-toets gemaakt en zit dus in groep 8 (of klas 6, als ze op een ander type onderwijs zit, zoals de Vrije School). Maar hoe ging het daarvoor?
Verder weet ik niet of de problemen zich beperken tot school en de sociale contacten (vanwege haar dominante gedrag en haar voorliefde voor dieren) of dat er misschien ook problemen thuis zijn met haar.
Omdat ik dat allemaal niet weet, moet ik mij beperken tot een heel globaal antwoord op uw vraag.
Als je het hebt over 'de puberteit' moet je twee dingen scheiden: de lichamelijke ontwikkeling (zoals borstontwikkeling bij meisjes en de baard in de keel bij jongens), en de sociaal-emotionele ontwikkeling, oftewel het typische pubergedrag. Dat kan gelijk opgaan, maar dat hoeft niet. Je ziet bijvoorbeeld vaak dat een kind lichamelijk al in de puberteit is, maar emotioneel nog lang niet.
Maar wat is nu typisch pubergedrag? Oftewel: wat is er zo kenmerkend aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van adolescenten?
In deze periode vinden er dus enorme veranderingen en ontwikkelingen plaats. Dat maakt het tot een lastige periode, voor zowel het kind als de ouders.
Uiteindelijk moet dit leiden tot:
Het eindresultaat is dan iemand die zelfstandig kan functioneren.
U kunt zich nu wel voorstellen hoe lastig deze fase kan zijn. Want hoe ontwikkel je als kind een eigen identiteit, als je bij een groep wilt horen die dingen doet of vindt waar je ouders heel anders over denken? Hoe ga je dan om met je ouders, als die het helemaal niet met jou eens zijn?
Dit soort dilemma's kúnnen leiden tot probleemgedrag, maar dat hoeft niet. Belangrijk is hoe een kind zich vóór de puberteit ontwikkeld heeft. Mijn ervaring is dat kinderen die vóór de puberteit al problemen hadden (zoals leerproblemen, gezinsproblemen, problemen met leeftijdgenoten, etc.) het vaak ook erg moeilijk kunnen hebben in de puberteit.
Tot zover de pubers in het algemeen, nu uw dochter. Om te begrijpen wat er met haar aan de hand is, moet u goed kijken. Maar ook: terugkijken. Kijk terug hoe zij zich ontwikkeld heeft in haar kleutertijd en in de basisschoolleeftijd. Was het toen ook al een opstandig meisje, of zijn er andere oorzaken te bedenken voor haar huidige gedrag?
Zelf vroeg ik mij af hoe zij intellectueel functioneert. Tot nu toe ging de discussie (tussen u en de school) vooral om haar werkhouding, maar misschien heeft ze gewoon moeite met de leerstof. Het kan zijn dat ze al jaren op haar tenen heeft gelopen en dat ze daar nu genoeg van heeft.
De indruk die ik kreeg uit uw verhaal, is dat uw dochter zichzelf nogal overschreeuwt, en zich stoerder en onaantastbaarder opstelt dan ze in werkelijkheid is. Ik weet het niet hoor, maar zo komt het een beetje over.
Je ziet dit vaak bij kinderen die zich erg onzeker voelen. Hard van buiten, zacht van binnen.
Houd er rekening mee dat dit wel een risico kan betekenen voor de toekomst. Uw dochter zal zich namelijk moeten wapenen tegen jongeren die al wat verder zijn dan zij, en mogelijk een slechte invloed op haar kunnen hebben. Uw dochter zou een 'meeloper' kunnen worden.
En nóg een risico: hoe vaker uw dochter te horen krijgt dat haar werkhouding niet goed is (terwijl het werkelijke probleem misschien heel ergens anders ligt) hoe harder haar opstelling kan worden. Zeker als er ook andere zaken meespelen.
Kortom: best zorgelijk allemaal. Ik zou u dan ook willen adviseren om nogmaals met school te gaan praten (en eventueel de schoolarts erbij te betrekken), en te kijken hoe uw dochter het beste geholpen kan worden.
Ik zou dan allereerst denken aan een intelligentietest en een onderzoek naar haar emotionele ontwikkeling (waaronder haar zelfbeeld). Afhankelijk van uw regio kan dit via school of anders via Bureau Jeugdzorg geregeld worden.
Succes ermee!
