14 maart 2008 door Nadia Eversteijn
Sinds een half jaar wonen wij in Bahrein, waar de voertaal voor buitenlanders voornamelijk Engels is. Onze drie kinderen gaan inmiddels naar een Engelstalige school waar het onderwijs dan ook volledig in het Engels is. Thuis spreken we inmiddels ook regelmatig Engels omdat mijn oudste zoon (10 jaar) volledig spontaan in het Engels tegen ons praat.
Het advies van school was om - zeker in het begin - thuis veel Engels te spreken. Ik heb Engels gestudeerd, waardoor dit zeker een optie is.
Mijn vraag heeft betrekking op mijn 4-jarige dochter. Zij spreekt op dit moment een mengelmoesje van Nederlands en Engels door elkaar. Ze kan bijvoorbeeld zeggen: "Komt X today in mijn house playing?" Of: "I like it niet".
Moeten we deze ontwikkeling zomaar laten doorgaan, waarbij ze twee talen door elkaar spreekt? Of moeten we consequent thuis Nederlands praten en buitenshuis Engels? Het probleem daarbij is natuurlijk het Engelse huiswerk, omdat het Britse onderwijssysteem ervan uitgaat dat kinderen vanaf 4 jaar leesonderwijs krijgen. Ze krijgt boekjes die ze in het Engels moet navertellen of waarvan ze een paar woordjes moet lezen. Die oefen ik thuis met haar in het Engels.
Kortom: kunnen we erop vertrouwen dat haar twee talen zich spontaan naast elkaar gaan ontwikkelen (in plaats van door elkaar) of moeten we actie ondernemen?
Ik raad u aan om thuis veel Nederlands met uw dochter te spreken. Het Engels hoeft echter geen taboe-taal te zijn. Zolang u beide talen maar op een of andere manier gescheiden houdt, is het in orde.
Hieronder zal ik de achtergrond van dit advies uitleggen.
De school heeft u aangeraden om thuis veel Engels te spreken. In het algemeen wordt geadviseerd (door taalkundigen) om thuis gewoon de moedertaal te spreken, omdat kinderen dat het beste taalaanbod krijgen. Maar in dit specifieke geval is dat niet van toepassing omdat u Engels heeft gestudeerd. Ik neem dus aan dat u die taal vloeiend beheerst. Bij een
niet vloeiend taalaanbod zouden uw kinderen een stuk minder gebaat zijn.
Wat ik wel wat vreemd vond klinken, was het advies om "vooral in het begin" veel Engels te spreken. Dat suggereert dat na verloop van tijd de moedertaal weer een grotere rol in uw huishouden zou kunnen innemen. Maar zo werkt het niet.
Als er thuis eenmaal een verschuiving heeft plaatsgevonden naar de taal die in de wijdere omgeving wordt gesproken, dan is dat proces heel moeilijk nog omkeerbaar. Jonge kinderen leren snel een taal, maar ze vérleren die ook weer snel.
Dus als u het belangrijk vindt dat uw kinderen ook Nederlands blijven beheersen, dan is het zaak om die taal continu te blijven aanbieden. Dat hoeft u overigens niet alleen zelf te doen. Skypen of webcammen met vriendjes of familieleden in Nederland is ook een heel goede methode. Daarnaast kunt u denken aan een lespakket van de
Stichting NOB (Nederlands onderwijs in het buitenland).
U vertelde dat uw dochter op dit moment een mengelmoesje van Nederlands en Engels door elkaar spreekt, en u gaf voorbeelden van het mengen van Nederlandse en Engelse woorden in één zin. U vroeg of dat vanzelf goed komt. Zonder aanvullende informatie is die vraag moeilijk te beantwoorden, want misschien kán ze beide talen al scheiden! Of niet. Ik zal dat uitleggen.
Als zij Nederlandse en Engels woorden mengt wanneer ze tegen u en de andere gezinsleden praat, dan zegt dat nog weinig. Ze weet immers dat u beide talen kunt verstaan, en dat maakt deze mengvorm tot een effectief communicatiemiddel voor haar.
U kunt eigenlijk alleen beoordelen hoe het met haar Nederlandse respectievelijk Engelse taalvaardigheid gesteld is door te observeren hoe zij spreekt tegen mensen die maar één van beide talen verstaan.
Dus: gebruikt ze op school ook veel Nederlands woorden als ze tegen de leerkracht praat? Zo ja, dan kunt u daaruit afleiden dat ze nog niet voldoende Engels verworven heeft om zich volledig in die taal te kunnen uiten. En omgekeerd: gebruikt ze tegen familieleden in Nederland veel Engelse woorden? Zo ja, dan is haar taalvaardigheid in het Engels de overhand aan het nemen, en is er sprake van Nederlands taalverlies.
U kunt naar eigen inzicht het Engels én het Nederlands een plaats geven binnen uw gezin. U zou bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van de strategie "de eerste zin telt". Dat wil zeggen: als uw zoon in het Engels ergens over begint te praten, dan handelt u dat gespreksonderwerp ook verder af in het Engels. Het Engelse leeshuiswerk van uw dochter vormt ook een prima moment om Engels met haar te praten.
's Avonds voor het slapengaan leest u dan bijvoorbeeld weer lekker in het Nederlands voor. Doet u maar gerust wat voor u natuurlijk aanvoelt, en wat bij u past.
