5 oktober 2007 door Henk Boeke
Mijn zoon (bijna 16 jaar) heeft de laatste tijd de gewoonte ontwikkeld om met een Fries accent te praten en frisismes te gebruiken, hoewel hij best weet dat die grammaticaal niet juist zijn. Ikzelf ben niet Friestalig, mijn ex-man, die stierf toen onze zoon 7 was, wel.
Het was oorspronkelijk de bedoeling om onze kinderen tweetalig op te voeden, maar de hoeveelheid 'extra' werk en het feit dat wij na enige jaren scheidden, heeft ervoor gezorgd dat een en ander niet precies gegaan is als wel gepland was.
Wel hebben zowel mijn zoon als mijn dochter van andere familie (ooms, grootouders) en de omgeving daar van jongs af aan vrij veel Fries gehoord, en ik krijg de indruk dat ze het meeste begrijpen. Zeker mijn zoon, die vaker daar op bezoek gaat, en van wie een vrij goede vriend ook Friestalig is. Als hij iets langere tijd (logeren) bij familie is geweest, merk ik vaak dat hij ook het accent al snel een beetje overneemt. Normaal gesproken echter is dat één à twee dagen na terugkomst wel weer over.
Wat is nu wijsheid? Ik snap in eerste instantie al niet dat hij het doet, en ik ben een beetje bang dat, als hij hiermee doorgaat, hij het 'accentloze' kwijtraakt (waar ik juist blij mee was, daar de 'hockey-r' bij ons in de buurt nogal aanwezig is), om nog maar niet te spreken van grammaticale fouten die 'normaal' worden.
Moet ik hem blijven corrigeren, of moet ik het maar laten gaan en hopen dat het een fase is? Op het moment probeer ik hem te remmen met opmerkingen als "Doe niet zo raar" of "Zo praat je maar met je vrienden", maar het sorteert weinig of geen effect.
Zo te zien is er geen sprake van een taalkundig probleem. Maar wél van een – vaak onderbelicht – taalkundig
verschijnsel, namelijk de ijzersterke relatie tussen taal en persoonlijke identiteit.
Het ziet ernaar uit dat uw zoon, die in het midden van zijn puberteit zit, op zoek is naar een eigen identiteit, wat heel erg past bij zijn leeftijd. Hij doet dat door middel van taal. Andere jongens van zijn leeftijd kunnen bijvoorbeeld bling-bling gaan dragen, of zich aansluiten bij de gothic-scene.
Zijn experimenten met het Fries passen precies in die behoefte om zich ergens mee te identificeren. Het aansluiten bij de taal van zijn – overleden – vader is voor hem een mogelijkheid bij uitstek om zich een houding te geven. Waarom zou u hem dat willen ontnemen?
We raden u aan om in het contact met uw zoon goed oog te hebben voor zijn gevoelens – vooral ten opzichte van zijn overleden vader, maar ook ten opzichte van het hier en nu – en u niet zo druk te maken over zijn taalkundige experimenteerdrift. Dat is immers maar bijzaak. Een symptoom. Praat bijvoorbeeld eens met hem over de redenen waaróm hij dit doet. Of stel voor om samen met hem het graf van zijn vader te bezoeken.
Met zijn taalgebruik komt het vanzelf wel goed. Naast zijn 'verfrieste' Nederlands beheerst hij namelijk het standaard-Nederlands ook nog steeds. Als hij dat wil, kan hij op elk moment weer terugschakelen naar zijn vroegere taalgebruik.
