23 januari 2009 door Joanna Sandberg
Sinds een jaar heb ik een relatie met een vrouw die een zoon heeft van inmiddels 12.
Er zijn erg veel problemen met hem geweest na de scheiding van zijn moeder en vader en daarna kwamen er problemen tussen hem en haar toenmalige vriendin. Die twee konden elkaar niet uitstaan.
Inmiddels ben ik nu in hun leven. Op zich gaat onze relatie prima, en de jongen en ik kunnen vreselijk goed met elkaar opschieten.
Alleen lijken de problemen met hem alleen maar groter te worden. Hij gedraagt zich zodra zijn moeder in de buurt is als een verongelijkt en jaloers kind van 4. En het grootste probleem is dat zijn moeder dat gedrag compleet bevestigt. Als hij maar moeilijk genoeg doet, door te huilen en dingen te vertellen waardoor zij hem zielig gaat vinden, geeft zij hem zijn zin in alles.
Zo is het dus ook gebeurd dat hij sinds een jaar of 4 elke nacht bij zijn moeder in bed slaapt. Zij heeft al heel vaak gezegd dat hij zijn eigen bed in moet, ook tegen hem. In het begin deed hij er erg moeilijk over: huilen, drammen, het hele scala kwam naar voren. Inmiddels doet hij dat niet meer. Hij weet namelijk al dat hij dan hooguit één nacht in zijn eigen kamer ligt en hij vervolgens de dag erna iets zieliger doet dan normaal en dan toch wel weer bij zijn mamma mag liggen. Hij is nu 12 en hij begint door te krijgen hoeveel macht hij over zijn moeder heeft.
Dat geldt ook voor onze relatie. Zodra hij ziet dat zijn moeder en ik elkaar alleen al aankijken (en hij heeft van zijn moeder geleerd hoe hij alles kan zien in huis) roept hij haar om een of andere onzinnige reden. En waarom? Omdat hij weet dat zijn moeder mij acuut links laat liggen en naar hem toe rent.
In alles wat ze doet bevestigt ze zijn angsten, zijn drammerigheid en zijn klein kind zijn. Want het heeft succes.
Los van het feit dat ik me zorgen maak om hem (hij gaat volgend jaar naar de middelbare school en dat gaat hij zo niet overleven), maak ik me ook zorgen om ons. Zodra ik me eraan erger (ik ben elke dag daar dus ik zie het allemaal gebeuren) en er op wat voor manier dan ook iets van zeg, ontploft ze. Ik moet me er niet mee bemoeien, want dat doe ik alleen maar vanwege mijn eigen gewin en mijn eigen toekomst. Zo hebben we er dus al een paar keer knallende ruzie om gehad.
Ook maak ik mij zorgen dat ik hem steeds minder ga mogen. Hij maakt vreselijk misbruik van zijn moeder. Was hij jonger geweest, dan zou hij het zelf niet eens doorgehad hebben, maar hij krijgt het nu juist wel door. Zijn jaloerse, drammerige gedrag wordt met de dag erger.
Ze is hem aan het verpesten, en ze heeft het zelf niet door. Ik mag er niks van zeggen, zijn vader mag er niks van zeggen, niemand anders mag er iets van zeggen. Zelfs psychologen "weten niet waar ze het over hebben", ze is "gewoon goed voor haar zoon want dat heeft hij verdiend omdat hij het zo moeilijk heeft".
Hoe maak ik haar duidelijk dat ze het hem alleen maar moeilijker maakt door zoveel medelijden te hebben met hem? Ik zit nu echt met mijn handen in het haar. Zoals het nu gaat is hij straks voor de rest van zijn leven verpest en ze doet er niks aan. Ook omdat ik denk dat zolang de problemen met hem niet opgelost zijn, onze relatie gedoemd zal zijn om te mislukken. Uiteindelijk zal zijn jaloezie zulke maten aannemen dat ze besluit met mij te stoppen omdat hij het er zo moeilijk mee zou hebben. En dat weet hij...
Wat moet ik hier in hemelsnaam aan doen? Ik weet het echt, echt niet meer.
Dit is een groot probleem, dat onoplosbaar blijft zolang uw vriendin niet gaat inzien dat ze anders met haar zoon moet omgaan. U kunt hem niet veranderen, zijn vader niet, psychologen niet; hij zal alleen veranderen als zijn moeder dat van hem gaat vragen.
U beschreef het probleem heel uitvoerig en u maakte goed duidelijk dat uw vriendin vanuit schuldgevoel zo met haar zoon omgaat. Op zich komen schuldgevoelens vaak voor bij ouders die scheiden, maar zó'n bizarre interactie tussen moeder en kind zie je toch niet veel.
Hieronder zal ik eerst een korte analyse geven van datgene wat er aan de hand lijkt te zijn. Daarna zal ik twee suggesties doen voor een mogelijke aanpak.
Zoonlief ligt al 4 jaar bij zijn moeder in bed. Ik neem aan dat dat begonnen is na de scheiding, maar zeker weten doe ik dat niet. Ik twijfel, omdat ik vermoed dat er vóór de scheiding al een bijzondere relatie moet zijn geweest tussen moeder en zoon. Dat zou hun huidige – extreme – interactie kunnen verklaren. Mogelijk was de relatie met de vader al een tijd niet goed en vond moeder troost bij haar zoon, of had ze een bondgenootschap met de zoon tegen vader, etc.
Als de relatie tussen ouder en kind té hecht is, is het voor een 'buitenstaander' (lees: nieuwe partner) erg moeilijk om geaccepteerd te worden door het kind. Wanneer de ouder dan ook nog bij elk conflict of zielig gedrag partij kiest voor het kind, wordt – zoals u ook schrijft – het gedrag bevestigd en versterkt.
Hoe langer dit doorgaat, des te vaster zo'n patroon wordt en hoe lastiger het te veranderen is. Zowel voor de ouder als voor het kind.
Dit patroon is natuurlijk vooral slecht voor de ontwikkeling van het kind. Zeker in dit geval, waarbij de zoon al 12 jaar oud is, dus bijna een puber.
Het is niet goed voor zijn sociale ontwikkeling (hij 'leert' bijvoorbeeld dat manipuleren loont) maar ook niet voor zijn psychische en seksuele ontwikkeling. Als je met 12 jaar nog elke nacht bij je moeder in bed ligt, kan de psycho-seksuele ontwikkeling niet meegaan met de leeftijd, en komt er van een gezonde puberale ontwikkeling niet veel terecht.
Uw zorgen zijn dus volkomen terecht. Maar ja... U mag er niets van zeggen en uw relatie met de zoon wordt steeds slechter. Waarschijnlijk houdt u dit op den duur gewoon niet vol. Of uw vriendin wil niet verder meer met u, zoals u schreef. Eigenlijk vind ik het bewonderenswaardig dat u deze relatie überhaupt nog volhoudt, en dat u nog leuke kanten kunt zien bij deze jongen...
Ik heb zitten puzzelen wat u zou kunnen doen. In een geval als dit kun je immers niet terugvallen op geijkte oplossingen (erover praten, professionele hulp inschakelen, intermediair zoeken, enzovoorts) omdat de moeder dat allemaal maar onzin vindt.
Maar wat dan? Dan moet je creatief zijn. Iets verrassends bedenken om moeder wakker te schudden. Ik heb twee plannen bedacht.
Zorg ervoor dat er met grote regelmaat (dus echt heel vaak) vrienden en vriendinnen van de zoon uitgenodigd worden en ga samen leuke dingen doen. Heeft hij geen vrienden, nodig dan neven en nichten uit, ook om te blijven slapen!
Mijn idee hierachter is dat als er in huis meer kinderen van zijn eigen leeftijd of iets ouder zijn, je kunt verwachten dat hij zich ook gewoner (en meer passend bij de leeftijd) gaat gedragen.
Overweeg om een video te maken van de thuis-situatie. Vertel niet wat de bedoeling is, en begin met laten zien hoe gezellig en leuk deze jongen zich gedraagt (met u) als zijn moeder er niet bij is. Pas daarna filmt u zijn gedrag als zijn moeder er wel bij is, en filmt u ook het gedrag van de moeder en van uzelf. Vanzelfsprekend kunt u deze volgorde, die bedoeld is om het contrast goed weer te geven, ook pas later – in de montage – tot stand laten komen.
Breng het als een leuk project, gebruik uw creativiteit, en zorg ervoor dat men de aanwezigheid van de camera vergeet. Bijvoorbeeld door hem op een statief te zetten en gewoon te laten draaien (zonder dat u erbij staat). Later haalt u dan de belangrijkste fragmenten eruit.
Dus nogmaals: eerste de leuke fragmenten van de zoon, met name in zijn interactie met u, en pas daarna de scènes waarin zijn gedrag verandert als zijn moeder erbij is (en hoe zij daarop ingaat). Bekijk de film met uw vriendin, en oordeel vooral niet over haar gedrag of dat van haar zoon.
Als het u lukt om niet te oordelen, is er misschien een kans dat de ogen van uw vriendin open gaan als ze op film ziet wat er eigenlijk gebeurt. Doordat ze niet ín de situatie is, maar erna kijkt, geeft dat afstand, wat helpt om goed te kunnen zien wat er gebeurt.
De vraag is dan natuurlijk óf ze dan ook wil veranderen. Maar misschien wil ze dat wel, in het belang van haar zoon. Stel dat ze het wel zou willen, dan heeft ze echt hulp nodig.
Ik denk daarbij aan gezinstherapie, om haar en haar zoon te helpen hun interacties te veranderen. Mogelijk wordt u er dan ook bij betrokken, vooropgesteld dat u dan nog een relatie met haar heeft...
Succes ermee!
