1 januari 2000 door Saskia Nihom-Nijstad
Sinds we zijn verhuisd, nu bijna 2 maanden geleden, huilt onze zoon (16 mnd) ontzettend veel. Soms wel 70% van de dag. Dit doet hij alleen als zijn moeder aanwezig is. Als zij er niet is (maar vader of opa en oma wel), dan is hij heel lief. Maar zo gauw als zijn moeder er is, begint het weer.
Het lijkt hem wel om de aandacht te doen. Die aandacht krijgt hij dan ook wel, maar dit lijkt niet genoeg. Want echt stil is hij dan niet te krijgen. Ook afleiding helpt vaker niet dan wel.
Slapen en eten is geen probleem; hij is dus niet ziek of zo. Wel is hij al een paar keer sinds de verhuizing ziek geweest, maar dat was niets ernstigs.
Is dit een – tijdelijke – fase in zijn ontwikkeling, of moeten we hem medisch laten onderzoeken?
Hoe lang houdt u dit al vol? Barst u zélf niet af en toe in tranen uit? Ik zou het mij heel goed kunnen voorstellen. Maar goed; u wilt natuurlijk weten hoe het komt, en wat eraan te doen valt.
Wanneer een kind van 16 maanden een groot gedeelte van de dag huilt, vraag ik mij direct af wat hij probeert duidelijk te maken. U schrijft dat hij niet huilt als u er niet bent. Zijn communicatie met u verschilt dus van de communicatie met de andere personen in zijn omgeving. Wat betekent dat?
Om daarachter te komen, moet je eerst een beeld zien te krijgen van de omstandigheden. Sinds wanneer huilt uw zoon zoveel? U zegt: sinds de verhuizing, twee maanden geleden. Maar huilde hij daarvoor dan helemaal niet? Hoe ging het vanaf zijn geboorte? Was hij een huilbaby? Hoe heeft u hem getroost toen hij een baby was? Op welke momenten of in welke situaties begint hij te huilen? En wat gaat daaraan vooraf?
Aan de hand van die vragen kunt u misschien zelf al bepaalde patronen achterhalen. Zo niet, dan gaan we een stap verder.
U vraagt of het huilgedrag een tijdelijke fase in zijn ontwikkeling is, of dat u hem medisch moet laten onderzoeken. Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst kijken waarom een kind eigenlijk huilt.
Huilen kan te maken hebben met:
1. gezondheidsproblemen
2. ontwikkeling (vooral de peutertijd – van 2 tot 4 – is berucht)
3. angst en frustratie
4. de interactie tussen ouder(s) en kind
Wat uw zoon betreft, denk ik dat het een combinatie is van 2, 3 en 4. Hij is immers niet ziek, zegt u. Maar om dat daadwerkelijk uit te sluiten, raad ik u toch aan om dit met uw huisarts te bespreken. Dat lijkt zwaar geschut, maar 70% van de dag huilen is echt niet niks.
Huilen is een aangeboren beschermings-instinct; een baby huilt omdat hij honger, slaap, pijn, onbehagen, of alleen-zijn voelt. Hij mobiliseert daarmee een verzorger die het probleem voor hem oplost.
Voor peuters is huilen eveneens een manier van communiceren. Bij gebrek aan woorden is huilen de aangewezen taal om gevoelens en frustraties aan de omgeving duidelijk te maken.
Huilen helpt. Maar niet alleen vanwege de reactie die het oproept bij de omgeving; huilen lucht ook op. Doorgaans voelt het kind zich beter na een huilbui. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die vaak huilen emotioneel en fysiek vaak gezonder zijn dan mensen die zich groot houden. Hoe voelt uw kind zich na een flinke huilbui? Opgelucht?
Peuters huilen over het algemeen snel en veel. Niet alleen meisjes maar ook jongens. Sommige peuters huilen overigens sneller dan andere.
Naarmate een peuter beter gaat praten en meer woorden tot zijn beschikking heeft, kan het huilen aanzienlijk verminderen.
Peuters lachen even snel als ze huilen. Kleine verdrietjes zijn weer snel vergeten, mits er op de juiste manier op wordt gereageerd.
De meeste peuters beleven de positieve én negatieve ervaringen in het leven intensief. Voor het gevoelige kind gaat deze intensieve beleving zelfs heel diep. Is uw zoon misschien een gevoelig kereltje?
Peuters worden zich steeds meer bewust van hun omgeving. Dit kan grote angsten tot gevolg hebben, die hen zeer overstuur kunnen maken. Ze reageren dat af met heftige huilbuien.
Maar niet alleen angsten kunnen huilbuien opwekken; ook frustraties. Peuters willen namelijk dat alles mág, dat alles kán, en dat alles meteen moet lukken. Dat is natuurlijk niet het geval en dat frustreert ze zeer. Ook dit kan leiden tot een heftige huilbui.
Om adequaat te kunnen reageren op een huilbui, moet je open staan voor de intense gevoelens van je kind. In de praktijk betekent dat dat je die gevoelens niet moet ontkennen en ze niet belachelijk moet maken. En omgekeerd: door je kind aan te moedigen om flink te zijn, of te suggereren dat hij een huilebalk is, zorg je ervoor dat hij zich juist kwetsbaarder en eenzamer gaat voelen.
Het meest effectief is om te proberen je in te leven in de taal van je kind (het huilen) en te achterhalen wat hij eigenlijk duidelijk wil maken. Help hem zijn snikken te benoemen: ik ben bang, ik heb pijn, ik heb verdriet, enzovoorts. De gedachte daarachter is simpel: door hem te leren woorden te geven aan zijn verdriet, angst of frustratie, zal zijn behoefte afnemen om zich te uiten door huilen. Dat is immers niet meer nodig, als hij ontdekt heeft dat het ook anders kan.
Huilen moet niet worden beloond en ook niet worden bestraft. Probeer om er zo neutraal mogelijk op te reageren.
Troost uw kind door hem even lekker te knuffelen, droog zijn tranen, en moedig hem aan om door te gaan met iets wat hij leuk vindt om te doen.
Probeer ik ook om een 'gemiddeld medelijden' te vinden; zowel te veel medelijden als te weinig medelijden verergert het huilen van uw kind.
Voor de volledigheid: ook uw eigen emoties – zoals angst, spanning, verdriet en boosheid – kunnen van invloed zijn op het huilen van uw zoon.
Dat betekent echter niet dat u die gevoelens volledig zou moeten onderdrukken. Uw kind – zo jong als hij is – voelt namelijk uw emoties, ook al probeert u ze voor hem te verbergen.
Wees dus niet bang om uw eigen emoties aan uw kind te tonen, de blije én de verdrietige gevoelens. Het is fijn voor uw kind als hij van u leert dat je je emoties niet hoeft te verbergen. Om verwarring te voorkomen, moet u er wel altijd bijvertellen – in voor hem begrijpelijke taal – waarom u zich zo voelt.
Tot slot: wordt het u echt te veel, wacht dan niet meer te lang met het zoeken van professionele hulp. Uw huisarts kan u daarover verder adviseren.
Sterkte ermee!
