2 maart 2007 door Annelou de Vries

Mijn gewelddadige relatie is nu beëindigd, maar mijn zoontje wordt steeds lastiger. Wat moet ik doen? (4 jr)

Ik kom uit een gewelddadige relatie waaruit ik een zoontje heb. Hij is nu 4 jaar en eigenlijk is hij altijd al hyperactief geweest. Nu ik de relatie heb verbroken, is dat gedrag alleen nog maar erger geworden.

Ik heb bijna geen controle meer over hem. Hij luistert niet, is brutaal en soms slaat hij me zelfs. Voor een cursus als "Let op de kleintjes" kom ik niet in aanmerking, dus zal ik zelf moeten zoeken naar een oplossing. [noot van de redactie: Let op de kleintjes is een cursus voor kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld. De cursus is voor 6 jaar en ouder, vandaar dat het 4-jarige kind van de vraagsteller er niet voor in aanmerking komt.]

Hij heeft te veel gezien en ik wil de schade zo veel mogelijk beperken. Hoe moet ik daar mee omgaan?

Opvoeding en gedrag

Van vechtscheiding tot alleenstaande vader: "Mijn strijd tegen burn-out en eenzaamheid"

Antwoord

Zonder dat u zich dat misschien realiseert, heeft u de eerste stap om de schade te beperken al gezet, omdat u de gewelddadige relatie heeft verbroken! Behalve dat het voor uzelf natuurlijk beter is, is het ook beter voor uw zoontje. Kinderen doen namelijk alles na van hun ouders, zeker agressief gedrag. Stoppen met het slechte voorbeeld geven is dus het begin van de aanpak van het grens-overschrijdende gedrag van uw zoon.

Risico-factoren

Hieronder zal ik aangeven wat u verder nog zou kunnen doen. Maar voordat ik dat doe, wil ik benadrukken dat het ontzettend belangrijk is om serieuze aandacht te besteden aan dit probleem. Er zijn namelijk meerdere risico-factoren, die ervoor zorgen dat uw zoon de kans loopt om zelf ook agressief en regelovertredend te blijven:

• hij is hyperactief;
• hij vertoont grens-overschrijdend gedrag;
• en hij heeft in zijn jonge jeugd het slechte voorbeeld gehad.

De combinatie van dit soort risico-factoren vergroot de kans dat het huidige gedrag van uw zoon niet vanzelf zal verdwijnen (dus dat het meer is dan 'een fase').

Wat kunt u doen?

Er zijn vier dingen die u kunt doen:

• Het goede voorbeeld geven - Dat betekent dat u ook kritisch naar uw eigen gedrag moet kijken. Als u dingen doet die u van uw zoon niet zou willen zien, dan moet u zelf met dat gedrag stoppen. U moet zich dus zo gedragen zoals u zou willen dat uw zoon zicht gedraagt. Dat wil zeggen: luisteren, rustig blijven, anderen met respect benaderen en niet slaan.

Het goede voorbeeld geven betekent ook dat u nog eens na moet gaan of het geweld misschien toch nog doorgaat in een of andere vorm. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als uw zoon zijn vader nog af en toe ziet, of als u zelf nog contact met de vader heeft. Voor uw zoon is het heel belangrijk dat er tijdens deze contacten geen agressie meer voorkomt.

• Extra goed opvoeden - Uw zoon heeft een extra goede opvoeding nodig. Ik zei 'extra goed', omdat alle kinderen natuurlijk een goede opvoeding nodig hebben, maar voor uw zoon mag het wel een onsje meer zijn.

Een goede opvoeding betekent twee dingen: dat er wordt geluisterd naar wat het kind wil én dat er sturing is van zijn gedrag. Dat klinkt simpel, maar in de praktijk is het vaak razend moeilijk. De hele dag door moet je bedenken of je goed naar je kind geluisterd hebt en aan zijn behoeftes bent toegekomen. Maar een kind heeft ook structuur en regels nodig om te weten waar hij aan toe is en hoe hij zich moet gedragen. Deze regels moeten consequent worden toegepast.

Een 'extra goede opvoeding' betekent dat de bovenstaande basisprincipes nog strikter en nog consequenter volgehouden moeten worden dan normaal. Dus nóg beter luisteren en nóg strikter de hand houden aan de regels.

• Goed gedrag belonen - Uw zoon heeft complimenten nodig voor goed gedrag. Dat kan moeilijk zijn in uw geval, omdat je met een hyperactief en brutaal kind vaak in een negatieve spiraal terecht komt. Je bent dan de hele dag alleen nog maar "Nee!" aan het verkopen en ruzie aan het maken.

Die negatieve spiraal kan echter doorbroken worden door uw kind uitbundig te prijzen voor de dingen die hij goed doet. Kinderen vinden het veel fijner – en het is ook veel leuker – om aardig benaderd te worden. Ze leren dan ook meer. Ga eens na wat u leuk vindt om samen met uw zoon te doen, wat de gezellige momenten zijn. Probeer die dingen nu heel bewust te organiseren, zodat het vaker fijn is samen. Ik bedoel hier geen grote dingen mee, zoals het bezoeken van pretparken, maar kleine dingen, zoals samen knuffelen of stoeien, samen iets drinken, of samen een spelletje doen.

• Een rustige en veilige omgeving creëren - Uw zoon is misschien nog te jong om aan een cursus mee te doen die gericht is op het verwerken van geweld. U vertelde al dat u niet mee kunt doen aan de cursus 'Let op de kleintjes'. Die is inderdaad voor wat oudere kinderen bedoeld. Uw zoon is pas 4, en veel van wat hij heeft meegemaakt, zal voor hem nog moeilijk onder woorden te brengen en te bevatten zijn.

Ik zou er dus allereerst voor zorgen dat het thuis voor hem rustig en veilig wordt. Dan ontstaat er daarna de ruimte om langzamerhand nare ervaringen een plek te geven, in terloopse gesprekjes, spel en tekeningen.

Video home training

Tenslotte nog dit. Als je als ouder zoveel ellende hebt meegemaakt als u, en als je er alleen voor staat, dan is de taak van het opvoeden vaak extra zwaar en belastend. Toch loont het om er nu energie in te steken, en op tijd hulp te zoeken als het u zelf niet lukt om de dingen thuis op de rails te krijgen.

In veel opvoedprogramma's op tv komt er een nanny over de vloer om hulp te bieden. Dat zou ik u om meerdere redenen niet willen aanraden, maar er bestaat wel iets wat erop lijkt, en wat ik wél kan aanraden. Waar ik op doel, is video home training. Dan komt er iemand thuis die video opnames maakt en die later samen met u bekijkt.

Video home training is een krachtige manier van steun bij de opvoeding, omdat er iemand bij je thuis komt die ziet wat er gebeurt. Deze methode is er niet op gericht om de fouten uit de opvoeding te halen, maar juist om te kijken en te benadrukken wat er goed gaat.

Veel mensen die dit hebben gedaan, hebben er baat bij. U kunt hiervoor terecht bij het Bureau Jeugdzorg. Op grond van uw verhaal zou ik niet te lang wachten om daar naartoe te gaan, zeker als het gedrag van uw zoon u zorgen blijft geven.

Veel succes ermee!