13 juni 2008 door Joanna Sandberg
Ik ben een moeder van een dochtertje van 9 jaar. Ik heb het idee dat ze sinds een paar maanden hard op weg is om te puberen. Ze krijgt een grote mond, alles is stom, ze heeft ineens niks meer te doen, ik krijg antwoorden als "Ja duh", en als blikken konden doden lag ik nu al onder de grond. Ze ruimt niks meer op, laat alles slingeren, is steeds boos en regelmatig chagrijnig. Ook klaagt ze vaker dan voorheen over hoofd- en buikpijn.
Mijn dochter is half Nederlands - half Surinaams, en onze band is altijd twee handen op een buik geweest. Tot een paar maanden geleden dus. Dat vind ik heel jammer en ik word er ook verdrietig van.
Zou het kunnen dat ze aan het puberen is?
Steeds meer mensen in onze omgeving zien dat zo. Waar moet ik de grens leggen tussen wat wel en niet mag? Ik kan toch niet de hele dag boos zijn op alle dingen die ze nalaat...
Heeft u een advies hoe ik haar hierin kan laten ontwikkelen, maar dat ze ook nog respect heeft en luistert naar de gevoelens van een ander?!
U noemde het gedrag van uw dochter 'puberen'. Dan moet er dus sprake zijn van 'puberteit'. In het algemeen wordt de puberteit gedefinieerd op basis van lichamelijke kenmerken (dus niet op basis van gedragskenmerken). Het begint met een groeispurt, het dikker worden van de tepels, schaamhaar-ontwikkeling, etc. Ziet u dat ook bij uw dochter?
Een leeftijd van 9 jaar voor beginnen met puberen lijkt jong, maar het is niet uitzonderlijk, vooral niet omdat uw dochter half Surinaams is. U vertelde niet welke etnische achtergrond zij heeft (Chinees, Hindoestaans, Creools, Indiaans, etc.) maar ik vermoed dat ze een Creoolse achtergrond heeft, omdat deze meisjes gemiddeld wat eerder in de puberteit komen.
Bij blanke – Kaukasische – meisjes start de puberteit tegenwoordig bij een jaar of 10 (bij jongens zo'n anderhalf jaar later) en bij Creoolse meisjes – met een Afro-achtergrond – is dat rond het 9e jaar.
Maar los van de vraag of het gedrag van uw dochter nu wel of niet te maken heeft met de puberteit, is haar gedrag natuurlijk wel lastig voor u. Ik kan me daarom goed voorstellen dat u wilt weten hoe u daar nu het beste mee om kunt gaan. Ik zal proberen om daar wat adviezen voor te geven.
U vertelde dat u voorheen een sterke band met haar had. Dat dat nu minder wordt, is normaal en goed verklaarbaar.
Als kinderen groter worden en in de puberteit komen, gaan ze zich losmaken van hun ouders en zich meer en meer richten op hun leeftijdsgenoten. Dat is ook nodig voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Ze moeten immers zelfstandige volwassenen worden, in denken en gedrag. Sommigen nemen geleidelijk afstand van hun ouders, anderen doen dat 'met horten en stoten'.
Het kan zijn dat uw dochter het gevoel heeft dat u haar nog te veel als kind behandelt, terwijl zij zich niet meer zo voelt. Of dat ze het gevoel heeft dat u zich te veel met haar bemoeit, terwijl ze liever met vriendinnen over allerlei zaken praat dan met u.
Misschien was u ook gewend in uw opvoeding om haar te zeggen wat ze moet doen, terwijl pubers (ook jonge pubers zoals uw dochter) de behoefte krijgen om dat zelf te bepalen, en daarover te onderhandelen.
Dit alles is natuurlijk heel erg wennen voor u. U vertelde zelfs dat u er verdrietig van wordt, dat de hechte band die jullie hadden, nu wat losser gaat worden.
Dat is inderdaad een pijnlijk proces. Maar er is troost. Als de relatie tussen een moeder en haar dochter voorheen goed was, dan komt het – op den duur – meestal wel weer goed. Voorwaarde is wel dat u uw dochter de ruimte geeft om zich wat los van u te maken, want alleen dan kan ze ook weer bij u terugkomen (na enige tijd).
Een en ander betekent natuurlijk niet dat u uw dochter dan maar volledig haar eigen gang moet laten gaan. Jonge pubers kunnen de gevolgen van de dingen die ze doen (of nalaten) vaak nog niet goed overzien, ze kunnen zich nog niet goed genoeg inleven in anderen (denk bijvoorbeeld aan uit de hand lopende akkefietjes op MSN), ze kunnen vaak nog niet goed plannen (denk aan het voorbereiden van spreekbeurten en het maken van werkstukken), enzovoorts. Dat maakt ze kwetsbaar.
Vandaar dat je als ouder toch nog een belangrijke beschermende en sturende taak blijft houden. Je moet je kind helpen met zelfstandig worden.
Hoe kun je een kind in deze leeftijdsfase het beste helpen:
Pubers hebben hun ouders nog heel hard nodig, maar zelf zullen ze dat natuurlijk niet snel hardop zeggen. De kunst is dus dat je door het zichtbare gedrag heen probeert te kijken, om te zien wat het kind werkelijk wil en nodig heeft.
U zei: "Ik kan toch niet de hele dag boos zijn op alle dingen die ze nalaat..." Inderdaad is het niet goed om de hele dag boos te zijn. Dat is vervelend voor u en voor uw dochter, en vooral voor jullie relatie. Hoe los je dat op?
Ik zou u aanraden om te kijken welke dingen het waard zijn om echt boos over te worden. Bijvoorbeeld het laten slingeren van spullen. Is dat de moeite waard? Ik denk het niet. U kunt zich dan afvragen: "Wiens probleem is dit eigenlijk - haar probleem of het mijne?" En, heel belangrijk: "Hoeveel last heb ik ervan?".
U zou uw dochter dus alléén moeten aanpakken als u er zelf last van heeft, of als het ernstige consequenties heeft. Bijvoorbeeld als ze gevaarlijk gedrag zou vertonen.
Als ze bijvoorbeeld haar kleren niet opruimt, dan komen ze niet terecht in de wasmand, en worden ze niet gewassen. Dat is haar probleem. Op een gegeven moment heeft ze dan geen frisse kleren meer om aan te trekken, wat ze waarschijnlijk niet prettig zal vinden. Bijvoorbeeld omdat ze er opmerkingen op school over krijgt. Zij moet de consequenties van haar gedrag voelen, niet u. Pas dan zal ze haar gedrag wijzigen.
De hoofdpijn en de buikpijn kunnen allerlei oorzaken hebben. Ik kan daar weinig over zeggen omdat ik geen arts ben. Dit soort klachten kán samenhangen met de (beginnende) puberteit, maar het hoeft niet. Als de klachten blijven aanhouden, of eventueel erger worden, moeten jullie naar de huisarts om ernaar te laten kijken.
De kans is natuurlijk wel groot dat er geen lichamelijk oorzaken gevonden worden. De hoofdpijn en de buikpijn kunnen dan een uiting zijn van spanning. Misschien is uw dochter de enige in de klas die al in de puberteit is gekomen (wat stress kan geven), of misschien heeft ze het om en andere reden moeilijk op school, of misschien lijdt zij (ook) aan de ruzies met u.
Kijk eens of u dit met haar kunt bespreken. Ook raad ik u aan om hierover met de leerkracht te spreken, en te vragen wat die ervan vindt.
Tot slot raad ik u aan om meer dingen voor uzelf te gaan doen. Zoals meer dingen met vriendinnen (sauna, winkelen, bioscoop, etc.) of meer gaan werken.
Het is heel belangrijk dat u leuke dingen voor u zelf heeft, omdat u dan minder last heeft van het gedrag van uw dochter.
En bespreek ook met uw vriendinnen hoe zij dat nou doen, met hun jonge pubers!
