30 november 2007 door Joanna Sandberg
Toen mijn zoontje 2 jaar was, zijn zijn vader en ik gescheiden. Niet lang daarna heb ik een nieuwe relatie gekregen, waaruit nog een zoontje is gekomen.
Mijn huidige partner is gek op beide kinderen. De oudste (nu 5 jaar) noemde hem tot voor kort bij zijn voornaam. Maar laatst kwam hij thuis, en zei hij: "Ik heb eigenlijk heel erg mazzel, want ik heb twee papa's". Sindsdien zegt hij "papa" tegen mijn huidige partner.
Zijn echte vader, die hij regelmatig ziet, heeft hier grote moeite mee en wordt er heel boos om. Ook richting mijn zoontje.
Ik weet niet hoe ik hiermee om moet gaan. Ik heb al meerdere gesprekken met mijn ex gehad, maar dat levert niets op. Hij kijkt ook niet naar het feit dat mijn zoontje er zélf mee is gekomen.
Ik ben bang dat mijn zoontje hierdoor alleen maar in de war gebracht gaat worden, en straks problemen gaat krijgen omdat hij niet meer weet wat hij moet doen.
Is het slecht als hij "papa" tegen beide zegt?
Nee hoor, het is helemaal niet slecht voor uw zoontje als hij zowel "papa" zegt tegen zijn stiefvader als tegen zijn echte vader. Hij is daar immers zelf mee gekomen, zoals u uw ex-man al heeft voorgehouden. Er is uw zoon niets opgedrongen; hij heeft gewoon zelf bedacht dat hij mazzel heeft met twee papa's en daar is niets op tegen.
Het zou anders zijn geweest wanneer uw huidige partner uw zoontje gevraagd zou hebben om hem "papa" te noemen, maar dat is hier niet aan de orde.
Voor uw zoontje is het dus geen punt, maar voor u – en met name voor uw ex-man – wel. Hoe kun je daar nu het beste mee omgaan? Door de zaak van twee kanten te bekijken.
Om te beginnen is het heel mooi, om niet te zeggen mazzel, dat uw zoontje "papa" zegt. Daarmee laat hij zien zien dat hij ook dol is op uw nieuwe partner en dat hij hem beschouwt als een vader. Tel uw zegeningen. Er zijn heel wat samengestelde gezinnen waarin het niet zo goed gaat als bij jullie.
Tegelijkertijd is dat natuurlijk de kern van het probleem. Voor uw zoon voelt uw huidige partner als een vader voor hem. En dat is pijnlijk voor zijn echte vader.
Om te begrijpen hoe dat voelt (voor uw ex), kunt u de situatie omdraaien. Stel dat uw zoontje "mama" zou zeggen tegen een nieuwe vrouw van zijn vader. Dan zou u dat toch ook pijnlijk vinden, denk ik.
Dit soort jaloersige gevoelens zijn volkomen begrijpelijk en volkomen legitiem (toegestaan). Als volwassene weet je immers dat een kind – biologische gezien – niet meer dan één moeder en één vader heeft. Maar kinderen hebben daar helemaal geen boodschap aan! Die kijken niet naar biologische verwantschap, maar gaan op hun gevoel af. Zeker kleuters, zoals uw zoon.
Uw ex-man vindt dit dus heel moeilijk. Hij kijkt niet naar het gevoel van zijn zoon, maar blijft hangen in zijn eigen gevoel. Dat is niet zo volwassen maar wel heel eerlijk. Hij voelt zich waarschijnlijk gekwetst of aangetast in zijn vaderschap.
Doordat jullie uit elkaar zijn, ziet hij zijn zoon waarschijnlijk al veel minder, en mist hij een gezinsleven met zijn zoon. Dat is al moeilijk genoeg voor hem. Maar het is nog erger. Er is namelijk iemand – uw huidige partner – die dat gezinsleven wél heeft. Met u. En met zijn eigen zoon. Waarschijnlijk zal hij het nooit met zoveel woorden zeggen, maar hij zal daar toch wel jaloers op zijn.
De jaloezie van uw ex is vervelend natuurlijk, maar ik hoop dat u zijn gevoel ook van een positieve kant kunt bekijken. Hij voelt zich echt de vader van jullie zoon en laat zich dat niet afnemen.
Dat is eigenlijk heel gunstig! Er zijn immers ook ex-echtgenoten die hun vaderschap absoluut niet serieus nemen, of zelfs volkomen uit beeld raken als vader.
Ik hoop dus dat u uw ex-man een beetje de tijd kunt geven om te wennen aan de nieuwe verhoudingen. Ik zou zeggen: neem het hem niet al te kwalijk dat hij in deze variant op het tv-spelletje Zo-vader-zo-zoon ook daadwerkelijk opstaat, als er gevraagd wordt "Wil de echte vader nu opstaan?" Dat is zijn goed recht.
Het spelletje moet echter niet te lang duren. Ga daarom eens na of er niet iemand te bedenken valt (een vriend, of vriendin, of familielid van uw ex-man) die alle gevoeligheden van alle partijen begrijpt, en erover kan praten met uw ex. Zo iemand zou dan zeker ook in moeten gaan op zijn positieve gevoelens over het vaderschap.
Zo'n gesprekspartner zou uw ex-man ook gerust kunnen stellen dat zijn zoon, als hij ouder is, weer heel anders tegen de dingen aan kan gaan kijken dan nu. Op dit moment noemt hij zijn stiefvader "papa", maar later zal hij begrijpen dat hij maar één biologische vader heeft, en zal hij zijn stiefvader waarschijnlijk weer bij de voornaam gaan noemen.
Dit houdt tevens een waarschuwing in voor uw huidige partner. Die moet niet denken dat er een verwijdering is als hij over een tijdje geen "papa" meer genoemd wordt.
Maar hoe het ook zij en hoe het ook loopt: álle partijen moeten zich uiteindelijk proberen te verplaatsen in het kind. Zowel uw ex-partner, als uw huidige partner, als uzelf.
Iedereen heeft zijn eigen gevoeligheden, maar iedereen zal zich moeten verplaatsen in uw zoon, kijken hoe hij zich voelt, en bedenken wat goed voor hem is. Hoe moeilijk dat soms ook zal zijn.
