29 februari 2008 door Nadia Eversteijn
Mijn zoon is net 2 jaar geworden. Hij vertelt hele verhalen, die wij niet begrijpen. Als hij goed geluimd is, kan hij de hele dag "mama" zeggen. En "dag" en "ja" zegt hij ook wel. Voor de rest verstaat hij alles wat je hem zegt of vraagt. We spreken Nederlands met hem en af en toe een Surinaams woord ertussen, maar hij verstaat het allemaal heel goed.
We zijn inmiddels bij twee kinderartsen langs geweest. De ene zei dat hij onmiddellijk op school moest met meerdere kinderen (tot 1 maand geleden zorgde mijn moeder voor hem) terwijl de andere zei dat hij juist niet naar school moet omdat meerdere talen hem nog meer van streek zullen brengen.
We wonen op St.Maarten, waar voornamelijk Engels wordt gesproken, en op school praat de juffrouw ook wel Papiamento. Volgens de ene dokter kan het geen kwaad, die extra talen, maar de andere dokter twijfelt daaraan.
Ik weet niet goed meer wat ik in deze situatie moet doen. Een van de artsen denkt ook dat mijn zoon het niet nodig vindt om te praten omdat hij zo goed een oplossing voor zijn eigen probleempjes kan vinden. Is dit echt wel zo?
Twee kinderartsen hebben u een tegenstrijdig advies gegeven, en ik ga er – als taalkundige – nog een derde mening aan toevoegen. Namelijk: dat het uw zoontjes taalontwikkeling niet zal schaden als hij naar school gaat, maar dat hij door het schoolbezoek niet direct ook meer zal gaan praten.
Uw zoontje brabbelt veel, maar spreekt tot nu toe slechts drie verstaanbare woorden. Aangezien kinderen gemiddeld rond hun 2e verjaardag de eerste tweewoordzinnetjes beginnen te vormen – zoals "Hondje lief" of "Ikke hebben" – loopt uw zoontjes spraak dus achter op het gemiddelde (niet zijn taalontwikkeling als geheel want hij begrijpt alles).
Of die achterstand al dan niet problematisch is, kan ik van hieraf helaas niet beoordelen. Het hóeft in ieder geval niet per se problematisch te zijn. Sommige kinderen zijn gewoon laat met praten, en halen hun aanvankelijke achterstand uiteindelijk glansrijk weer in. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om kinderen die veel non-verbaal communiceren. De dokter suggereerde dat uw kind erg zelfstandig is, en het daarom niet nodig vindt om verbaal een beroep op u te doen. Dat kan.
Maar nogmaals, over de specifieke situatie van uw zoontje kan ik helaas niets zeggen. Daarvoor zou u eigenlijk bij een logopedist moeten zijn, die uw zoontje 'live' kan observeren.
Waar ik wel een uitspraak over kan doen, is de vraag of u uw zoontje nu wel of niet naar school moet sturen. In het algemeen geldt de stelregel: hoe eerder een kind met meerdere talen in aanraking komt, hoe beter het is. Uw zoontje leeft in een meertalige gemeenschap, dus vroeg of laat zal hij het Engels en het Papiamento toch moeten leren beheersen.
In het begin is het weliswaar niet zo makkelijk voor een kind om op school 'ondergedompeld' te worden in een nieuwe taal die het niet verstaat. Maar dat wordt alleen maar lastiger naarmate je het naar school gaan langer uitstelt. Peuters communiceren nog veel non-verbaal, dus zal het voor een kind zoals uw zoontje wat minder moeilijk zijn om tussen leeftijdsgenootjes geplaatst te worden die hij niet verstaat, dan voor een kleuter.
Het is dan ook geen bezwaar als u uw zoontje nu naar school stuurt. Ik zie niet in hoe hij daardoor "nog meer van streek" zou kunnen raken, zoals een van de artsen zei, want zo te zien
is hij helemaal niet van streek.
U spreekt consequent Nederlands met uw zoontje, met af en toe een Surinaams woord erin. Misschien bent u zelf afkomstig uit Suriname, en gebruikt u die Surinaamse woorden gebruikt voor dingen waar niet echt een Nederlands woord voor bestaat, of waarvoor u het Surinaamse woord eenvoudiger vindt?
Verwarrend is het in ieder geval niet. Het bewijs daarvoor is het feit dat hij u prima verstaat. Op voorwaarde dat u thuis veel Nederlands met uw kind blijft praten en liefst ook voorleest, kan taalaanbod in andere talen buitenshuis zijn taalontwikkeling echt niet schaden.
Anderzijds verwacht ik, zoals gezegd, niet dat uw kind direct meer zal gaan praten door contact met leeftijdsgenootjes op school. Hij beheerst namelijk nog geen Engels en ook nog geen Papiamento. En een kind dat met nieuwe talen wordt geconfronteerd, gaat sowieso eerst door een 'stille periode' heen, waarin het alleen luistert, voordat het zelf kan gaan spreken in die nieuwe taal.
En bovendien: als uw zoontje inderdaad geneigd is om zelfstandig probleempjes op te lossen, dan zal hij op school wellicht aanvankelijk ook veel op eigen houtje doen. Peuters spelen sowieso op 2-jarige leeftijd vooral nog
naast elkaar, en pas vanaf een jaar of 3 ook
met elkaar.
Al met al raad ik dus het volgende aan: blijf alert op uw zoontjes taalontwikkeling, ga eventueel naar een logopedist als u het echt niet vertrouwt, en bied hem thuis zoveel mogelijk goed en gevarieerd Nederlands aan. Naar school gaan kan hoe dan ook geen kwaad, en heeft in ieder geval het voordeel dat uw zoontje op dit moment minder 'last' zal hebben van het meertalige taalaanbod dan als hij ouder is.
