30 juni 2000 door Jeroen Aarssen
Wij hebben een dochtertje van 1 jaar en willen haar graag tweetalig opvoeden. Mijn partner is Frans en ik ben Nederlands. Ons dochtertje heeft echter het syndroom van Down. Wij vragen ons nu af of het verstandig is haar tweetalig op te voeden. En of dit überhaupt mogelijk is.
We hebben deze vraag al bij veel "specialisten" neergelegd (logopedist, ontwikkelingspsychologe, pedagoge, etc.) maar niemand weet eigenlijk of er over dit onderwerp informatie of literatuur bekend is.
We krijgen veel het "veilige advies" om alleen in het Nederlands te spreken. Naar ons gevoel zonder duidelijke reden. Wij denken dat als we het nu niet proberen zij in ieder geval geen Frans zal leren op oudere leeftijd. Daarnaast vinden wij het ook wat cru om haar bij voorbaat uit te sluiten van communicatie met de helft van haar familie.
Kunt u ons helpen aan informatie over het tweetalig opvoeden van kinderen met een ontwikkelingsachterstand c.q. geestelijke handicap? Is er literatuur over bekend? Heeft u tips en of advies? Alles is welkom.
Mijn "veilige advies" is dat u uw dochter met een gerust hart in het Nederlands én het Frans kunt opvoeden. Er is inderdaad weinig of geen onderzoek gedaan naar de tweetalige ontwikkeling van kinderen met Down-syndroom (DS). Maar wel is er een redelijke hoeveelheid ervaringsgegevens van ouders die hun DS-kinderen tweetalig opvoeden. Daaruit lijkt het beeld te ontstaan dat DS-kinderen succesvol tweetalig kunnen worden.
Tweetalige Down-kinderen ondervinden dezelfde moeilijkheden en vertragingen in hun taalontwikkeling die je bij veel ééntalige DS-kinderen ziet. Dat is jammer, maar op zich geen reden om van een tweetalige opvoeding af te zien.
Een belangrijk argument vóór een tweetalige opvoeding is dat uw gezin nu eenmaal tweetalig is. Met het opgeven van één taal zou u in feite de "natuurlijke" situatie in uw huishouden doorbreken. Met die ingreep plaatst u uw dochter in een uitzonderingspositie, wat niet wenselijk en ook zeker niet nodig is. Gun haar liever de mogelijkheid om met alle gesprekken in het gezin (en met de rest van de familie) mee te kunnen doen.
Ik zie twee mogelijke knelpunten:
1. Er zijn grote individuele verschillen tussen DS-kinderen, waardoor sommige succesvoller zullen zijn dan andere. Ook daarin zijn ze niet anders dan andere kinderen.
2. Verder kan een fysiek gebrek (zoals een gehoorprobleem) de taalontwikkeling in de weg staan.
Maar: individuele verschillen en mogelijke fysieke gebreken worden natuurlijk niet veroorzaakt en ook niet erger gemaakt door een tweetalige opvoeding.
DS-kinderen zijn, meer nog dan andere kinderen, gebaat bij duidelijke structuren. Dat wil zeggen dat het principe van (zoveel mogelijk) één taal per ouder en/of situatie voor uw dochter bijdraagt aan de gewenste duidelijkheid.
U kunt haar nu al behulpzaam zijn door haar taalgevoel te stimuleren. Praat veel met haar (in beide talen), bijvoorbeeld over wat ze aan het doen is. Probeer later af en toe wat taalspelletjes uit, zoals het opnoemen van rijmwoorden. Laat haar spelen met klanken (goed voor de ontwikkeling van de tongspieren), en lees veel voor. Zo biedt u haar een veilige omgeving waarin ze leert omgaan met de twee talen die ze van huis uit meekrijgt.
Ik wens u veel succes!
