13 maart 2009 door Aleid Grijpma
Mijn zoontje van 5 heeft al sinds hij klein was een angststoornis. De diagnose is gesteld door een psychiater.
Zouden medicijnen (zoals antidepressiva) een oplossing zijn, of word je daar, zoals ikzelf heb ervaren, heel afgevlakt van? En zijn er schadelijke bijwerkingen voor jonge kinderen?
Therapie waarbij hij alleen is met iemand, helpt niet bij zijn probleem, want dan bouwt hij een vertrouwensband met diegene op. Als hij dan weer bij iemand anders komt, begint het opnieuw.
Hij heeft er vooral last van in de volgende situaties: op school, bij testen, als er iets van hem verwacht wordt, in grotere groepen, thuis bij het inslapen, en tijdens het slapen zelf. We willen hem graag helpen maar we weten niet hoe.
Als hij zich op zijn gemak voelt, is hij heel vrolijk en uitbundig. Maar zodra hij zich niet meer veilig voelt, kruipt hij in zijn schulp. Er komt dan niets meer uit.
Bij het slapen wordt hij meerder keren wakker en roept hij om ons. Als hij ons gezien heeft, gaat hij gewoon weer slapen. Zijn zusje slaapt bij hem op de kamer. In het begin was dit de oplossing, maar nu is zij niet meer genoeg voor hem. Vandaar dat ik aan medicijnen dacht, want wij weten het niet meer.
Er zijn wat kleine onderzoeken gedaan naar antidepressiva bij kinderen met angststoornissen. Daaruit is wel enig effect gebleken, maar:
Kortom: het effect is niet overtuigend bewezen.
In die studies ging het overigens om SSRI's, oftewel: selectieve serotonine heropname remmers. Dat zijn middelen als Prozac, wat veel mensen wel kennen. Deze middelen zijn echter niet de eerste keus van behandeling. Ze worden vooral ingezet als de eerste keus, gedragstherapie, niet werkt of niet effectief genoeg is.
Zelf geef ik het wel eens, maar dan inderdaad als tweede keus (als gedragstherapie niet helpt), en alleen bij oudere kinderen. Ik vertelde al dat er geen onderzoek is gedaan naar kinderen die jonger zijn dan 6 jaar, waardoor er niets bekend over eventuele negatieve effecten bij die groep. Dan moet je dus het zekere voor het onzekere nemen.
Kinderen met angststoornissen worden bij voorkeur behandeld met cognitieve gedragstherapie. Daarbij leert het kind om zijn angsten de baas te worden door ze juist aan te gaan, en te oefenen met situaties waar hij bang voor is. Er is overtuigend aangetoond dat deze vorm van therapie effectief is.
Voor heel jonge kinderen, zoals uw zoon, is cognitieve gedragstherapie echter weer minder geschikt, omdat je er zelfstandig opdrachten voor uit moet kunnen voeren, en huiswerk moet kunnen doen.
Daarom werken we in zo'n geval vooral met de ouders. Je noemt dat 'mediatietherapie'. De essentie is echter hetzelfde als bij cognitieve gedragstherapie, namelijk: door middel van oefenen en belonen goed gedrag aanleren.
Bij uw zoon zou ik eerst zijn angsten in kaart willen brengen, waarna ik samen met de ouders zou gaan kijken welke angst je als eerste zou willen aanpakken. Vervolgens laat je hem dan de dingen doen die hij eng vindt, en beloon je hem als het lukt.
Dit zal niet alleen voor hem maar vooral ook voor u hard werken zijn, omdat u hem moet stimuleren om enge dingen te doen. Vaak is het dan handig om eerst die dingen aan te pakken die nog relatief makkelijk voor hem zijn, en pas op het laatst – als er successen zijn behaald – dingen aan te pakken die veel moeilijker zijn, zoals alleen slapen.
In ieder geval is het belangrijk dat het kind beloond wordt, en dat de ouders doorzetten. Zodra het op alleen slapen aan gaat komen, kan dat laatste nog behoorlijk zwaar voor u worden. Want kinderen zijn vaak ontzettend handig, en niemand heeft zin om 's nachts consequent te blijven, en daardoor uren naar gehuil te moeten luisteren. Maar anderzijds: ook uzelf zult beloond worden. Want: de aanhouder wint!
Uit uw vraag maak ik op dat de gedragstherapie die ik hier beschreven heb, nog niet is toegepast. Daarom adviseer ik u om een psycholoog te zoeken die een gedragstherapeutische aanpak hanteert, en ervaring heeft met mediatietherapie. Iemand die in zijn eentje leuke dingen met uw zoontje dingen doet, is niet zo effectief...
Meer informatie over de behandeling van angststoornissen vindt u bij het landelijk kenniscentrum kinder- en jeugdpsychiatrie, op kenniscentrum-kjp.nl.
Succes ermee!
