22 mei 2009 door Nadia Eversteijn
Onze zoon, nu 3½ jaar, groeit viertalig op en dat is tot nu toe heel goed gegaan. Papa en mama spreken hun moedertalen (Duits en Nederlands), op school heeft hij Catalaans (we wonen in Barcelona), en het kindermeisje, vrienden, en mensen op straat spreken afwisselend Spaans en Catalaans tegen hem. Mijn man en ik spreken Spaans onder elkaar.
Nu willen we al heel lang graag een broertje of zusje, maar het laat lang op zich wachten, en ik ben ook niet meer zo jong (wel van geest, maar da's niet genoeg, heb ik begrepen ;-). Een alternatief is adoptie.
We hebben begrepen dat we – gezien de lengte van de procedures en gezien onze leeftijd – normaal gesproken nooit een kind van minder dan 3 jaar kunnen adopteren, en dat ook adopteren in Spaanstalige landen heel moeilijk is (vaak kinderen boven de 5).
Stel dat ons zoontje 5 à 6 is als dat andere kind aankomt, dat dan bijvoorbeeld 3 is. Ziet u de situatie met die viertaligheid goed gaan? Mijn man en ik eerlijk gezegd niet. We zien dit als een reden om het niet doen. Onze omgeving vindt die meertaligheid meestal een dom argument om het níet te doen. Maar zíj hebben niet geadopteerd en hebben meestal ook een 1-talige situatie.
Mocht het om een baby gaan, of mocht het om een eerste kind gaan, dan lijkt alles me flexibeler. We zouden zelfs kunnen beslissen dat we thuis enkel Spaans gaan spreken, en geen OPOL, zoals we nu doen. Een extra probleem is dat Spaans niet onze moedertaal is, waardoor we die taal met een accentje spreken, dat we geen kinderliedjes in die taal kennen, etc.
En omdat we ons zoontje al hebben, vind ik niet dat we zijn taalsituatie thuis nog kunnen veranderen (voor hem). Bovendien zijn er in zijn omgeving sowieso twee andere talen.
Wij zien dit niet goed gaan met een 3-jarig adoptiekind, dat toch al een enorme verandering meemaakt door de adoptie. Hij zou de gesprekken tussen zijn broertje en mama of papa niet verstaan, zich buitengesloten voelen, agressief of juist gesloten kunnen reageren.
Viertaligheid lijkt me sowieso niet eenvoudig, ook niet bij biologische kinderen die het "met de paplepel" hebben meegekregen. Ik zie ook niet goed welke taal we zouden kunnen laten vallen. Maar vier tegelijk, als je bijvoorbeeld eerst Swahili, Russisch of Chinees spreekt, lijkt me iets te veel van het goede.
Hebt u hier ervaring mee? Wat is uw advies?
Ik denk dat u gelijk heeft dat een viertalige opvoeding waarschijnlijk te hoog gegrepen is voor een kind dat op latere leeftijd wordt geadopteerd. Maar ik sluit me óók een beetje aan bij uw omgeving, die meent dat uw adoptiewens daarom nog niet meteen van de baan hoeft te zijn.
Misschien is het wel degelijk een alternatief om Spaans met het kind te spreken, op voorwaarde dat u zich goed genoeg kunt uiten in die taal.
Bij een kind dat wordt geadopteerd als peuter of kleuter, zie je vaak dat de taalontwikkeling een poos stagneert. Pas als het kind een beetje geacclimatiseerd is, kan de taalontwikkeling zich voortzetten, wat wel een jaartje kan duren. Hoe dat komt, heb ik eerder beschreven in
Wat kun je verwachten van de taalontwikkeling van geadopteerde kinderen?
Tot mijn spijt weet ik niet met welke landen Spanje adoptieverdragen gesloten heeft. Zelf weet u dat ongetwijfeld wel. Ideaal zou het misschien zijn als u zou kunnen adopteren vanuit een Spaanstalig (Zuid-Amerikaans) land. Ongetwijfeld spreekt een kind uit een ander Spaanstalig land wel een heel ander soort Spaans dan de mensen in Barcelona, maar in ieder geval zou de afstand tot de landstaal die het kind moet leren dan gemakkelijker te overbruggen zijn. Als er helemaal geen Spaanstalig land is waaruit u zou kunnen adopteren, beschouwt u deze alinea dan alstublieft als ongeschreven...
Laten we er vanaf nu vanuit gaan dat het kind een volstrekt andere eerste taal dan Spaans heeft geleerd, zoals Swahili, Russisch of Chinees. Voor zo'n kind, dat in een volstrekt nieuwe omgeving beland, is het inderdaad veel te veel zijn om daar bovenop én Nederlands, én Duits, én Spaans én Catalaans te leren.
Maar omdat uw leefomgeving tweetalig is, is het onontkoombaar dat het kind toch Spaans en Catalaans moet leren. Het is niet mogelijk om één van die talen te laten zitten, want dan kan het kind niet communiceren in de stad waar hij komt te wonen.
Bijna altijd geef ik ouders het advies om in hun moedertaal te spreken (zoals u en uw man ook met uw zoontje doen) omdat ze zich in die taal het beste kunnen uiten. Maar in uw specifieke geval wil ik daarvan afwijken, omdat een adoptiekind er al een hele kluif aan zal hebben om Spaans en Catalaans te leren.
In uw geval lijkt het me dan ook een betere optie om Spaans met het kind te spreken, op voorwaarde dat u zich in die taal voldoende kunt uiten. Het moet voor u dus wel mogelijk zijn om met het kind via het Spaans een emotionele band op te bouwen. In de praktijk betekent dat dat u in het Spaans moet kunnen liefhebben, ruzie maken, troosten, enzovoorts.
Ik denk dat u en uw man uw eigen Spaans wat dat betreft heel goed kunnen inschatten, omdat dat de taal is die jullie onderling gebruiken. Hoe verloopt dat? Kunt u goed tegen elkaar zeggen wat u voelt en denkt, of staat u erg vaak te zoeken naar de juiste woorden, die misschien ook niet altijd willen komen?
Kortom: alleen als u zich sterk genoeg voelt in het Spaans, is het een goed idee om in deze taal een nieuw gezinslid te verwelkomen.
Wat uw huidige zoontje betreft lijkt het mij beter om tegen hem gewoon uw beider moedertalen te blijven spreken, ook als er een nieuw broertje of zusje bijkomt. Anders zou hij zich wel eens erg vervreemd kunnen gaan voelen.
Het is denk ik een beetje voorbarig om er vanuit te gaan dat het nieuwe brusje zich hierdoor buiten gesloten zal voelen. Omdat ieder kind anders is, is een gelijke behandeling van alle kinderen lang niet altijd de beste optie. Goede leerkrachten weten dat ook: gelijk behandelen is iets anders dan gelijkwaardig behandelen.
Het is sowieso niet gemakkelijk als de komst van een (biologisch) broertje of zusje lang op zich laat wachten en onzeker is. Daarom wil ik u héél veel sterkte toewensen met uw beslissing. En wat de toekomst u samen ook moge brengen: boven alles veel geluk!
