3 april 2009 door Elise de Bree
Mijn zoontje van bijna 24 maanden spreekt bijna geen (verstaanbare) woordjes, maar het meest opvallende is zijn vasthoudendheid aan eigen woorden.
Het meest prominente voorbeeld daarvan is wel de "ties". Wij noemen dat een poes. Hij blijft dit al maanden volhouden. Even heb ik gedacht dat het een verbastering was van Titus, de poes van Bob de Bouwer. Maar als ik vraag waar Titus is, krijg ik geen reactie.
Hij was juist opvallend vroeg met zijn begrip van taal en kent ook verschrikkelijk veel woordjes. Hij wijst op aanvraag van alles aan in een boek. Hij doet graag opdrachtjes en doet precies wat je vraagt.
Is het vreemd dat hij bijna geen woorden spreekt? Hij is wel bijna de hele dag "aan het woord"; het is geen stil mannetje! Moet ik gaan denken aan een motorische beperking om de juiste uitspraak te vinden?
Samenvattend: uw zoontje begrijpt veel en praat veel, maar gebruikt nauwelijks verstaanbare woorden. De woorden die hij zegt, zijn soms eigenwijze woorden, zoals "ties" in plaats van
poes. Op basis van deze informatie maak ik mij geen zorgen.
Uw zoontje probeert al woorden te maken en praat veel. Hij is dus zijn spraak al aan het oefenen. Dat hij daarbij "ties" zegt in plaats van
poes is beslist geen bewijs van een gebrekkige mondmotoriek, maar een goed verklaarbaar fonologisch verschijnsel. (Fonologie is het onderzoek naar de klankstructuur van menselijke talen.)
Uw zoon vervangt de P door een T. Dat zijn allebei plofklanken, met als verschil dat de P met de lippen wordt gemaakt en de T meer met de tong tegen de tanden. De laatste klank van het woord
poes, de S dus, heeft dezelfde plaats van articulatie als de T: ook met de tong tegen de tanden. Het kan dus zo zijn dat uw kind de plaats van articulatie van de beginklank afstemt op die van de eindklank. We noemen dat 'regressieve assimilatie'.
Regressieve assimilatie, oftewel achterwaartse klankaanpassing, zie je veel in kindertaal (net als progressieve assimilatie trouwens), maar uzelf doet het ook! Zo heeft het woord
zak een stemloze K op het eind, maar als u "zakdoek" zegt, wordt die stemloze K opeens een stemhebbende G (als in
goal en
garçon) onder invloed van de stemhebbende D die erop volgt.
Het vervangen van de OE door de IE kan eveneens op basis van assimilatie verklaard worden. De OE wordt met getuite lippen gemaakt, terwijl de IE wat meer in de mond gemaakt wordt, net als de T en de S. Onder invloed van de T en de S kan de OE dus een IE worden.
Misschien is zijn uitspraak dus helemaal niet zo eigenwijs als u denkt, en is uw zoon al meer bezig met klankverwerving dan u denkt. (Een vergelijkbaar voorbeeld vindt u in ons artikel
Waarom noemt Annemarijn (2 jr, 4 mnd) zichzelf 'meisje'?
Als u vraagt waar de poes is, zal uw zoontje ongetwijfeld de poes (in een boekje of in huis) aanwijzen. Wat gebeurt er nu als u vraagt "Waar is de ties?" Ik vermoed dat hij u dan een beetje vreemd aan zal kijken, omdat hij hoort dat dat niet het goede woord is. Datzelfde heeft u al ondervonden met Titus, de poes van Bob de Bouwer, want het was duidelijk dat uw zoon dat woord niet bedoelde.
Ditzelfde patroon van wel begrijpen, maar niet goed uitspreken kan ook voorkomen bij andere 'eigenwijze' woorden die uw kind uit.
U zoon begrijpt het woord
poes dus wel, alleen spreekt hij het nog niet goed uit. Het is normaal dat er een verschil is tussen de spraakproductie (het praten) enerzijds en het taalbegrip anderzijds. Daarnaast is uw kind zeker niet de enige die op deze leeftijd nog niet veel (verstaanbare) woordjes zegt, zoals je ook al kunt zien aan het grote aantal vragen hierover in deze Vraagbaak-rubriek.
Het is nog niet helemaal duidelijk waarom er voor vrijwel alle kinderen zo'n groot verschil is tussen wat ze kunnen begrijpen en wat ze kunnen zeggen. Motorische ontwikkeling speelt natuurlijk een rol, maar dat is niet het enige. Hersenstudies laten zien dat er verschillende hersengebieden actief zijn voor spreken en verstaan. En het spreekgedeelte ontwikkelt zich bij de meeste kinderen later dan het begripgedeelte. Waarom dat zo is, is nog een raadsel.
Ik denk dus dat uw zoon volop bezig is met zijn klankverwerving en dat hij gaandeweg steeds verstaanbaarder zal worden. Gebeurt dat niet, of maakt u zich toch zorgen, dan kunt u altijd advies inwinnen bij een logopedist(e).
