28 september 2007 door Joanna Sandberg
Mijn man en ik zijn het oneens over de manier waarop we met onze oudste zoon van 12 moeten omgaan.
Al een jaar of twee, maar vooral sinds het begin van groep 8 (vorig jaar) zitten wij helemaal niet meer op één lijn waar het de opvoeding van onze oudste zoon betreft, als het gaat om school. Hij is intelligent, maar wel gemakzuchtig. Hierdoor haalt hij niet altijd het beste uit zichzelf. En alhoewel zowel mijn man als ik dit allebei van onszelf herkennen, reageren we compleet anders, hetgeen ook tussen ons tot fikse spanningen leidt af en toe. Nu hij in de eerste klas van het gymnasium zit, wordt dit alleen maar erger.
Mijn man is in zijn jeugd volstrekt niet positief benaderd, vooral door zijn vader, en lijkt dit gedrag te kopiëren als het gaat om zijn eigen zoon. Die is gemakkelijk als het gaat om huiswerk maken (het is al snel goed genoeg) en kent daardoor zijn huiswerk niet altijd even goed. Mijn man wordt dan boos, en gaat meerdere malen heftig in discussie, waarbij hij benadrukt dat het he-le-maal niks wordt, dat hij het gymnasium wel kan vergeten, enzovoorts. Zoon wordt dan ook heel boos.
Hetzelfde speelde al in groep 8 met de Cito-toets. Toen haalde hij overigens een score van 546 en kreeg hij een VWO-advies.
Ik zie zelf ook wel dat hij er regelmatig met de pet naar gooit, maar ik wil de verantwoordelijkheid meer bij hemzelf leggen. Hij wordt boos op zichzelf als hij een onvoldoende haalt, en dan corrigeert hij zichzelf echt wel. (Dit is in groep 8 één maal (!) gebeurd en nu in 1 gymnasium ook de eerste de beste keer). Ik heb dus meer vertrouwen in zijn eigen verantwoordelijkheidsgevoel, zelfs als het niet meteen omhoog komt.
En daar zit hem dus het probleem. Waar mijn man vindt dat onze zoon zijn vertrouwen moet verdienen door te laten zien dat hij hoge cijfers haalt, vindt ik dat hij ons vertrouwen niet moet beschamen door het slecht te doen, maar geef ik hem wel eerst vertrouwen.
Het lukt ons dus niet om één lijn te trekken richting onze zoon en we krijgen steeds vaker ruzie. Ik begin er zo langzamerhand best een beetje wanhopig van te worden. Het is pas het eerste jaar!
Het patroon dat u beschrijft, zal herkenbaar zijn voor veel ouders. Vaders en moeders gaan vaak verschillend om met de manier waarop hun kinderen hun schoolwerk opvatten. En vaak zijn het de vaders die – vanuit de ratio – aandringen op het halen van hoge cijfers, en boos worden als kindlief 'te lui' is. "Hij kan het wel, maar hij doet het niet", is dan het adagium.
De meeste moeders redeneren meer vanuit de emotionele verbondenheid met hun kind, en nemen het dan voor hem op. "Het is zijn eigen verantwoordelijkheid en hij gaat die wel nemen", zeggen ze, waarbij dan altijd voorbeelden worden gegeven, net als u doet, van situaties waarin het kind wél die verantwoordelijkheid op zich nam. Er is dan niet alleen ruzie tussen vader en kind, maar ook tussen de ouders onderling over het kind.
Dit soort conflicten zie je vooral ontstaan in overgangssituaties. Zo ook in dit geval. Jullie zoon is van de basisschool naar de middelbare school gegaan. Daarnaast is hij nu een puber aan het worden, en niet meer een basisschoolkind.
Met z'n drieën zijn jullie in een negatief interactiepatroon terechtgekomen, dat zich lijkt te verharden. Het is een zich herhalend gedragspatroon, dat volkomen voorspelbaar is geworden voor alle betrokkenen.
Minuchin, een bekende gezinstherapeut uit de vorige eeuw, noemt dit de 'gezinsdans'. De danspassen die daarbij horen, zijn altijd hetzelfde:
In deze dans draagt iedereen verantwoordelijkheid voor wat er gebeurt. Dat is iets anders dan 'iedereen is even schuldig', aangezien de verantwoordelijkheden verschillen. Ouders hebben immers andere verantwoordelijkheden dan kinderen.
Jullie zijn dus met elkaar in een vicieuze cirkel terechtgekomen. Om daaruit te komen, zal de cirkel érgens doorbroken moeten worden. Maar waar?
Het mooiste (en gemakkelijkste) zou zijn als kindlief opeens hard zou gaan werken, en hoge cijfers zou gaan halen. Dan zou het hele probleem in een keer zijn opgelost. Maar helaas. Het is een illusie om te denken dat hij dit opeens zou gaan doen. Hij zou het namelijk zien als toegeven aan de eisen van zijn vader, en daar heeft hij helemaal geen zin in.
De tweede mogelijkheid is dat uw man uit zichzelf zou kunnen veranderen in iemand die denkt zoals u. Iemand die niet meer boos wordt op zijn zoon, en hem zijn eigen verantwoordelijkheid gunt. Iemand die zijn kind het gevoel kan geven dat hij voor zichzelf werkt en niet voor zijn vader. Maar ook dat is een illusie. Ook uw man zal niet zomaar veranderen.
De derde mogelijkheid is dat u zich niet meer bemoeit met het conflict tussen uw man en zijn zoon, waardoor zij de ruimte krijgen om het onderling uit te vechten. Vergeet het maar. U zult er nooit in slagen om u erbuiten te houden. Het betreft immers úw man en úw zoon, waar u heel dichtbij staat en die u nooit kunt loslaten.
Kortom: een echte patstelling, waar je nooit uitkomt zonder hulp van buitenaf.
Jullie hebben dus hulp nodig van buitenaf, door iemand die ervaring heeft met dit soort problemen. Waar vind je zo iemand? Op school bijvoorbeeld.
Ik raad u aan om – samen met uw man – te gaan praten met de mentor (m/v) van uw zoon. Laat hem of haar maar vertellen hoe het op school gaat, en wat hij/zij vindt van uw zoons manier van werken. Laat hem of haar maar zeggen wat 'goed je best doen op school' betekent, en hoe uw zoon het best gemotiveerd kan worden, hoe hij op dit moment werkt en hoe dat verbeterd kan worden, waar zijn interesses liggen en hoe daar het best op ingespeeld kan worden, enzovoorts.
Deze aanpak heeft voordelen voor alle betrokkenen:
Tot slot wil ik uw man aanraden om regelmatig leuke dingen met zijn zoon te doen. Dat helpt echt in dit soort situaties.
Ik weet niet wat ze leuk vinden, maar denk bijvoorbeeld aan: samen sporten, of bowlen, of wandelen, of fietsen, of vissen, of knutselen, of naar een concert gaan, of naar een wedstrijd gaan, of naar het theater gaan, of een weekendje kamperen, of een stedentrip doen, of samen naar de markt gaan en koken, enzovoorts, enzovoorts.
Veel succes gewenst!
