3 april 2003 door Jeroen Aarssen
We hebben een zoon van 2 en een dochter van 4. Ik ben Nederlandse, mijn man is Frans. Wij wonen in Frans Guyana, één van de overzeese gebieden van Frankrijk.
Mijn dochter Mika gaat hier sinds anderhalf jaar naar de Franse school en mijn zoontje twee ochtenden per week naar een oppas (van oorsprong Engelstalig, maar ze spreekt voornamelijk Frans met de kinderen).
Wij wonen ideaal op een privé-terrein met een tiental (Franse) kinderen, die de hele dag samen spelen. Ikzelf spreek net zo makkelijk Frans als Nederlands (heb het als kind geleerd toen ik 8 was).
Ik probeer zo consequent mogelijk Nederlands te praten met de kinderen, maar heb daarin wel een aantal 'fouten' begaan. Zoals: overschakelen op het Frans als er anderen bij zijn (uit beleefdheid, of als ik op Franstalige kinderen pas), voorlezen uit Franse boekjes (doe ik nu niet meer), en per ongeluk antwoord geven in het Frans als mijn dochter Frans tegen me praat.
Probleem: mijn dochter verstaat het Nederlands zonder problemen maar spreekt geen woord. Ze kent een aantal kinderliedjes uit haar hoofd maar spreekt ze zo Frans uit, dat het bijna onverstaanbaar is. Ze weet dat ze me een plezier doet als ze Nederlands praat (of zou praten) en probeert het dus soms voorzichtig met een woordje of een uit hoofd geleerd zinnetje. Ze heeft dan echter een Frans accent en komt niet verder dan een of twee woorden, voordat ze weer overschakelt in het Frans.
Ik vraag me nu dus af of ze me ooit nog in mijn eigen taal zal aanspreken, of dat ik me er bij neer moet leggen (zonder overigens zelf Frans tegen haar te gaan praten) dat ze altijd Frans tegen me zal blijven praten omdat ze nou eenmaal die gewoonte heeft aangeleerd. (De kans is erg klein overigens dat we ooit in Nederland gaan wonen).
Verder begint mijn zoontje van 2 nu ook redelijk te praten en hij gebruikt tegen mij wel veel Nederlandse woordjes (door het Frans heen) en ik zou dat graag zo veel mogelijk stimuleren en niet bij hem dezelfde fouten begaan.
Is het mogelijk dat twee kinderen uit hetzelfde gezin verschillend twee-talig zijn?
In de eerste plaats: praat uzelf geen schuldgevoel aan! U bent zelf tweetalig Nederlands-Frans. Als tweetalige ouder hoeft u zich er niet schuldig over te voelen dat u beide talen gebruikt als u met uw kinderen praat.
Zoals heel vaak in tweetalige gezinnen, is één van beide talen in het voordeel. Het Frans speelt wat dat betreft een soort thuiswedstrijd: u woont in een Franstalig land, uw man spreekt Frans, de oppas spreekt Frans, en de kinderen op het terrein waar u woont spreken Frans. Allicht dat het Nederlands dan een beetje in de verdrukking komt.
Vanzelfsprekend vindt u het belangrijk om uw kinderen Nederlands bij te brengen. Daarbij ligt het natuurlijk voor de hand dat ze meer Nederlands zullen leren naarmate u hen meer Nederlands aanbiedt. De vraag is echter hoe dat zou moeten gebeuren.
Meertalig opvoeden is deels een bewuste strategie en gaat deels op het gevoel. Een strategie kan zijn dat elke ouder zich strikt houdt bij één taal, een andere strategie kan zijn dat je kiest om de ene taal uitsluitend in bepaalde situaties te gebruiken, en de andere in andere situaties.
Dat kan best goed gaan, maar soms betekent het vasthouden aan een strategie dat de spontaniteit van een gesprek verloren gaat. Dat voel je dan onbewust, waardoor je toch iets anders gaat doen dan de boekjes voorschrijven.
In elk gewoon, ongedwongen gesprek passen sprekers zich tot op zekere hoogte aan elkaar aan. Dat doen ze overigens onbewust. Een volwassene gebruikt tegen een kind bijvoorbeeld andere woorden dan in een gesprek met mede-volwassenen, en in een winkel zult u op een andere manier praten dan tijdens een vergadering.
Tweetaligen moeten zich ook nog druk maken over de keuze voor een bepaalde taal, maar ze tonen zich daarin over het algemeen erg volgzaam. Het is dus heel normaal dat u, als uw dochter iets in het Frans zegt, uw taalkeuze aanpast aan die van haar.
Er is natuurlijk niets op tegen als u bij uw zoontje probeert alleen Nederlands tegen hem te praten. Misschien lukt het u. In dat geval zal hij inderdaad op een andere manier tweetalig zijn dan uw dochter. En ik zou niet weten wat daar bezwaarlijk aan zou kunnen zijn.
Misschien gebruikt u toch nog af en toe een Franse zin. Niets van aantrekken. Gewoon een lekker gesprek voeren, in welke taal dan ook, is soms beter dan er steeds maar op moeten letten of je wel de juiste taal gebruikt.
Ik wens u veel succes!
