21 september 2007 door Nadia Eversteijn
Ik ben een Belgische moeder van een kind van 3. Ik was getrouwd met een Canadees en woonde tien jaar in Canada. Twee jaar geleden ben ik terug naar België verhuisd met ons zoontje Dean.
Deantje is dus hoofdzakelijk bij mij, en zijn hele leefwereld is hier in Vlaanderen. De papa komt hem verschillende keren per jaar bezoeken. Dean heeft ook familie (grootouders, stiefzus en stiefbroer) in Canada, maar niemand praat daar Nederlands.
Hij is al 1 x naar Canada geweest met zijn papa, voor 3 weken. Het was voor mij als moeder niet makkelijk om mijn kind zo te laten gaan, maar ik suste mezelf met de idee dat hij er zeker met liefde zou opgevangen worden, en dat het ook een opportuniteit is voor het kind om ervaringen op te doen die de meeste kinderen niet krijgen.
Achteraf hoorde ik dat Dean niet naar mij gevraagd had of geweend had. (Wat ik positief probeer te bekijken).
Het is in de toekomst bij ons dus een gegeven dat Dean minimaal 1x per jaar naar Canada zal reizen voor een aantal weken, maar ik persoonlijk zal niet steeds mee zijn.
Mijn vraag: wat is de maximale periode dat een kind (van die leeftijd) en zijn mama van elkaar verwijderd kunnen zijn, zodat het voor het kind geen negatieve gevolgen zou hebben? Ikzelf vind een maximum van 3 weken al genoeg. Maar mijn ex-man denkt dat dit gewoon mijn eigen emoties zijn. Volgens hem zou er geen probleem zijn (voor het kind) om hem bijvoorbeeld 2 maanden (zolang hij nog niet schoolplichtig is) in Canada te houden.
Dan mijn volgende punt. De papa communiceert momenteel in gebrekkig Nederlands met Dean. Naarmate Deans praatvaardigheid evolueert, zal de papa op den duur 'achter' geraken in deze taal.
Mijn kind heeft momenteel al een mooie taal in het Nederlands, en ik heb schrik dat als we het te veel beginnen mixen dat hij een achterstand zal krijgen in zijn moedertaal.
Mijn vraag:
- is het van belang dat IK met mijn kind zowel in het Nederlands als in het Engels praat? Mijn Engels is uitstekend;
- of moet ik gewoon Nederlands blijven praten, en de papa gewoon in het Engels als hij met zijn zoontje is?
- of moet de papa zelf Nederlands leren (wat hij momenteel wel beetje probeert te doen) om het te kunnen praten met zijn zoon?
Uw zoontje zal jaarlijks in ieder geval een paar weken in Canada verblijven, en daarom is het Engels een belangrijke taal voor hem. Om te zorgen dat die taal niet te ver achterblijft bij het Nederlands, doet u er goed aan het Engelse-taalaanbod wat op te schroeven.
De beste methode daarvoor is als zijn vader – geleidelijk aan – volledig Engels met hem gaat spreken. Daarnaast is het helemaal geen slecht idee als u af en toe ook zelf wat Engels met hem gaat spreken. Doe dat dan het liefst op terugkerende, duidelijk afgebakende momenten, zodat hij het Engels kan koppelen aan een bepaalde situatie.
Zonder het Engels zal uw zoon niet goed in staat zijn om contact te onderhouden met zijn volledig Engelstalige familieleden. Ook het contact met zijn vader – die momenteel in gebrekkig Nederlands met hem communiceert – zal lastiger worden, zoals u zelf al constateerde. Want naarmate uw zoon zich verder cognitief ontwikkelt, en daardoor meer ingewikkelde dingen zal willen bespreken, zal ook zijn taalgebruik ingewikkelder worden.
Het is een nobel streven dat de vader momenteel probeert om beter Nederlands te leren, maar aangezien dat een vreemde taal voor hem is, en hij nooit in België heeft gewoond, zal hij het nooit zo vloeiend leren spreken als het Engels.
De vader doet er dus goed aan om Engels met zijn zoon te gaan spreken. Dat is immers zijn moedertaal, waarin hij zich ongetwijfeld veel beter kan uiten dan in het Nederlands, wat de relatie met zijn zoon zal vergemakkelijken.
Het is echter wel van belang dat de vader niet al te plotseling overstapt van het Nederlands op het Engels. Ik kan me namelijk voorstellen dat het Dean, zeker tijdens zijn verblijf in Canada, wel een veilig gevoel geeft als papa het 'vertrouwde' Nederlands van thuis met hem praat. Hij zal het als onveilig ervaren als hij zijn vader ineens niet meer kan verstaan.
Daarom is het beter als papa geleidelijk overschakelt. In principe spreekt hij dan wel Engels tegen zijn Dean, maar als die hier boos op reageert of het niet begrijpt, dan kan papa nog even in het Nederlands uitleggen wat hij bedoelde.
Naarmate Deans Engelse-taalvaardigheid groeit, zal hij het steeds minder als een probleem ervaren dat zijn vader Engels tegen hem spreekt.
Ik zei al dat u ook zelf het een en ander kunt doen. Aangezien u tien jaar in Canada heeft gewoond, neem ik zonder meer van u aan dat uw Engels uitstekend is. Om uw zoon verder te helpen met de verwerving van het Engels, zou u hem bijvoorbeeld regelmatig in het Engels voor kunnen lezen. Of jullie kunnen samen naar een Engelstalig tv-programma of een Engels gesproken film kijken, en daar samen over praten. En samen een Engelstalige cd-rom voor kinderen spelen kan natuurlijk ook.
Als uw contact met de familieleden in Canada goed is, is het ook leuk en nuttig als u af en toe samen met uw zoon plaatsneemt voor een webcam, om met ze te praten. Als u het Engels op die manier bewaart voor afgebakende, leuke momenten samen, zal het zeker niet verwarrend werken voor uw zoon.
Dan de vraag hoe lang uw zoon van huis zou kunnen zonder zijn moeder. Ik begrijp heel goed dat het emotioneel erg zwaar voor u is, als uw kind voor meerdere weken naar Canada vertrekt. En ik kan me heel goed voorstellen dat u enige houvast zou willen hebben aangaande de tijd die een kind van 3 maximaal aankan. Toch is dat lastig.
Hoe lang een 3-jarige maximaal van zijn moeder weg kan gaan zonder dat het kind daar last van ondervindt, is niet zonder meer te zeggen. De redactie heeft hierover twee deskundigen geraadpleegd.
De ontwikkelingspsycholoog Ewald Vervaet liet weten dat het heel sterk afhangt van (onder meer) de volgende factoren:
Hij voegde daaraan toe: "De taal is met 3 jaar nog niet zo'n probleem. Kinderen van verschillende talen kunnen 't snel goed met elkaar vinden. Veel praten van kinderen onder elkaar heeft op 't hier-en-nu betrekking, zodat uit de context en met enig wijzen en voordoen etc. al snel veel duidelijk wordt."
Dit kan verklaren waarom uw zoontje bij zijn vorige reis klaarblijkelijk geen last heeft gehad van heimwee. Als hij ook bij zijn terugkeer – afgezien van de vermoeidheid van de lange reis – geen duidelijke gedragsveranderingen vertoonde, zoals druk gedrag of juist introvert worden, of bijvoorbeeld plotseling weer gaan bedplassen, dan kunt er gerust vanuit gaan dat hij zich inderdaad die drie weken op zijn gemak heeft gevoeld. Hij kon de overgang naar een – voor hem vrijwel – onbekend land met een andere cultuur en taal dan kennelijk goed aan.
De vader zou hem nu graag twee maanden in Canada laten verblijven en u vindt dat te veel. Ik kan daar als taalkundige niets over zeggen, maar Joanna Sandberg, de vaste pedagoog/psycholoog van Ouders Online wel.
Net als Ewald Vervaet is zij van mening dat er geen harde uitspraken gedaan kunnen worden over de tijd die een kind maximaal weg kan. Maar op grond van haar klinische ervaring vindt ze 2 maanden voor een 3-jarig kind wel degelijk te lang. Drie weken hoeft daarentegen geen probleem te zijn, als het kind zich veilig en vertrouwd voelt bij de vader.
Naarmate het kind ouder wordt, kan het mogelijk langer dan 3 weken bij de vader zijn, maar dat is afhankelijk van de persoonlijkheid van het kind en het contact tussen vader en zoon. Wat dat betreft juicht Sandberg het toe dat de vader zo vaak langskomt in België. Regelmatig mailen, bellen, skypen, MSN'en, etc. is ook nuttig
Tenslotte vindt Sandberg het belangrijk dat de vader goed moet blijven kijken naar het kind (hoe het op dingen reageert, etc.) en dat hij niet alleen zijn eigen zin wil doordrijven.
Als taalkundige kan ik hier nog één ding aan toevoegen. Mocht uw zoon tóch 2 maanden weggaan, houd er dan wel rekening mee dat dat voor een jong kind als een kleine eeuwigheid wordt ervaren. Bij zijn terugkeer in België zal hij dan weer stevig moet acclimatiseren, waarbij hij waarschijnlijk ook tijd nodig zal hebben om weer 'in het Nederlands' te komen.
Ik wens u veel sterkte en wijsheid toe. Maar vooral hoop ik dat u zult kunnen genieten van uw zoon, en trots op hem zult zijn. Hij krijgt een unieke kans om letterlijk op te groeien in twee culturen.
