1 januari 2000 door Joanna Sandberg
Ik heb twee dochters (4 jaar, 2,5 jaar) en lig momenteel in scheiding. Vooral mijn jongste dochter heeft nu problemen De oudste kan het goed verwoorden en is wel driftiger dan anders. Ze proberen ook meer uit, zoals: "ik wil liever naar papa en jij bent stout".
De jongste heeft echter een zeer sterke verlatingsangst gekregen. Ik mag haar kamer niet meer uit als ze gaat slapen (ze slapen bij elkaar), ze wil de gordijnen open laten. Mama mag niet weg. Soms lukt het me om te stofzuigen op dezelfde etage, of om op te ruimen en dan te zingen. Wel veel kijken.
's Avonds als ik bijna diep inslaap wordt zij huilend wakker en het enige wat ze dan wil is bij mama liggen. Dat heb ik veel gedaan maar nu breekt dat ook mij op. Wat kan ik doen om haar angst te verminderen?
Een scheiding is verwarrend en niet goed te begrijpen voor (kleine) kinderen. Zij voelen zich door een scheiding erg verdrietig, boos en vaak angstig. Uw dochter van 4 jaar kan en durft zich boos (driftig) te uiten en kan gelukkig al goed praten over haar gevoelens. Een meisje van 2,5 jaar kan inderdaad nog moeilijk haar gevoelens verwoorden, en zij reageert in haar gedrag op de verwarrende situatie.
Het ene kind is gevoeliger voor het ontwikkelen van (verlatings)angst op een stresserende gebeurtenis dan het andere kind, maar het is geen ongebruikelijke reactie van uw dochtertje.
Het gezin is als gezin uit elkaar gevallen, en uit uw schrijven begrijp ik dat de kinderen bij u wonen. Waarschijnlijk ziet uw dochter haar vader minder en onder andere omstandigheden dan zij gewend was. U en uw man zijn uit elkaar. Haar basis van veiligheid is niet meer vanzelfsprekend, het zekere is onzeker geworden, en dat maakt angstig.
Veel kinderen zijn een beetje bang als zij ('s avonds als het donker is) alleen gelaten worden in hun bedje. Rituelen zoals een verhaaltje, knuffel, nachtkusje, nachtlichtje, etcetera zijn er onder andere om de angst te bestrijden. Het is dus goed te begrijpen dat vooral bij het alleen in bed gelaten worden de angst de kop opsteekt. Overdag wordt zij vaak afgeleid, waardoor zij redelijk goed de dag doorkomt. Uw dochter voelt zich het veiligst wanneer u in de buurt bent.
De oude separatie-angst (rond het eerste levensjaar) kan dus in deze omstandigheid in hevige mate terugkomen. Als u weggaat, wie of wat zegt dan dat u terugkomt? Ook loopt fantasie en werkelijkheid nog erg door elkaar op deze leeftijd.
Zij kan mogelijk angstige fantasieën en dromen hebben, die als heel werkelijk ervaren kunnen worden. Of zij kan door haar magische gedachten denken dat zij de schuld is van de scheiding, omdat ze niet lief genoeg was. Of, zij kan 's avonds erg angstig worden omdat ze overdag woedend (in fantasie of in realiteit) op u was, en dan bang wordt dat u boos op haar bent en haar in de steek zult laten.
Er kan dus van alles in haar hoofd spelen, zonder dat het er met woorden uitkomt.
Ik denk dat u het goed hebt aangepakt door bij haar in de buurt bezig te zijn en te zingen, zodat zij u hoort. Ook kan ik mij goed voorstellen dat u haar 's nachts als ze huilend wakker is geworden bij u hebt laten slapen. U geeft en bent haar veiligheid. Wat u ook gaat doen om haar angst te verminderen, het zal nog wel een tijd duren voordat zij minder angstig wordt en niet meer huilend wakker wordt.
U kunt haar angst verminderen door haar de eerst komende tijd extra aandacht te geven en haar de mogelijkheid te bieden om bij u in de buurt te zijn wanneer zij dat wil. Zij moet ervaren dat u blijft, of in ieder geval, altijd terug komt. Wanneer zij 's avonds huilend wakker wordt, kunt u proberen om haar wel terug te leggen in haar bedje, daar de tijd te nemen om haar te troosten, en even bij haar te blijven zodat zij zich weer veilig gaat voelen in haar eigen bedje.
Dit is erg vermoeiend, maar hopenlijk kunt u het wel opbrengen door te bedenken dat u op den duur weer zult kunnen doorslapen.
U geeft uw dochter(s) weer vertrouwen wanneer u stevig blijft onder deze moeilijke omstandigheden. Dus zorg goed voor u zelf. Door uw ex-man te blijven betrekken in de opvoeding van de kinderen, gaan uw kinderen ervaren, dat alhoewel hun ouders gescheiden zijn, zij beiden in hen geïnteresseerd blijven en voor hen zorgen. Het is belangrijk dat u aardig over hun vader praat en dat u open en duidelijke antwoorden geeft op hun vragen over de scheiding.
U vermindert ook de angst wanneer u zoveel mogelijk zorgt voor regelmaat, voorspelbaarheid en structuur in het leven van uw kinderen. Ik wens u sterkte. En ik hoop dat u steun krijgt van uw omgeving om onder deze, ook voor u, moeilijke omstandigheden het vol te houden om extra aandacht te geven aan uw dochters.
