18 maart 2011 door Lizet van Ewijk
We hebben twee dochtertjes: een van 3½ en een van 1½. Sinds ongeveer 2 maanden praat mijn dochter van 3½ soms 'babytaal'. Ook verzint ze zelf woorden en soms is er geen normaal gesprek met haar mogelijk doordat ze continu antwoordt in haar eigen verzonnen of babytaaltje.
Dit gedrag laat ze voornamelijk zien als er anderen bij zijn (leidsters van het kinderdagverblijf, oma en opa, verkopers in winkels, e.d.), maar ook in het gezin.
Haar zusje van 1½ begint net met praten. Misschien dat dat er iets mee te maken heeft? De zusjes gaan over het algemeen heel goed met elkaar om. Van jaloezie is dus geen sprake, denk ik.
Dit gedrag roept irritatie bij mij op. Ze kan namelijk erg goed praten voor haar leeftijd (als ik het vergelijk met leeftijdgenoten) en als ze dit gedrag vertoont, vind ik dat echt niet leuk. De ene keer stopt ze er wel mee als ik het vraag, maar soms gaat ze gewoon door met dat rare taaltje. Zeker als ze tegelijkertijd dingen doet die niet mogen.
Daarnaast zit ze in de piespoepkakkeschijt-fase... dus die woorden komen er soms ook nog tussendoor. De leidster van de peuterspeelzaal heeft ook aangegeven dat ze soms alleen maar van die rare woorden zegt.
Ik kan me wel voorstellen dat mijn dochter het grappig vindt om zulke woorden te gebruiken. Dat zie ik bij leeftijdgenoten van haar ook. Maar ze zegt het te pas en te onpas. Hoe kan ik haar duidelijk maken dat niet iedereen hiervan gediend is?
Wat kan er achter dat hele taalgebeuren zitten en hoe ga ik ermee om?
Zo te horen heeft u een behoorlijk taalvaardige dame in huis. Toch zijn er twee dingen waar u zich aan stoort: dat babytaaltje en de 'vieze woorden'.
Ik kan me goed voorstellen dat u dat vervelend vindt, maar het past allemaal wel erg bij de leeftijd. U zei dat zelf trouwens ook al. Hieronder zal ik proberen uit te leggen waarom kinderen dit doen. Misschien dat u er dan wat meer begrip voor op kunt brengen (en er misschien ook wel plezier aan kunt gaan beleven). Op den duur stopt het vanzelf, maar je kunt dat proces wel wat versnellen.
Allereerst dat babytaaltje. Uw dochter verzint nu zelf allerlei woorden en is daardoor een stuk minder goed verstaanbaar en te begrijpen dan voorheen. Dat kan inderdaad tot irritatie leiden, maar u zou er ook anders tegenaan kunnen kijken. Namelijk dat het leuk is om te zien dat ze door begint te krijgen hoe 'taal' in elkaar steekt.
Ze is namelijk aan het ontdekken dat je creatief kunt zijn met taal, en dat je ermee kunt spelen. Ze verzint nu zelf woorden, wisselt waarschijnlijk klanken om, en maakt er zo een (taal-)spelletje van.
Ze is bezig haar 'meta-linguïstisch bewustzijn' te ontwikkelen, zoals dat heet. Dat wil zeggen dat je na kunt denken óver taal, en wat je er allemaal mee kunt doen. Dat is leuk, maar vooral ook heel nuttig.
Als ze straks in groep 3 van de basisschool komt, heeft ze dat meta-linguïstisch bewustzijn nodig om te leren lezen. En als ze later naar 'de middelbare' gaat, heeft ze het nodig om andere talen te leren. Daarnaast is het sowieso belangrijk voor haar om te ontdekken wat het effect van woorden is. Dus niet alleen wat ze betekenen, maar ook wat ze doen. Ook dat is een onderdeel van meta-linguïstisch bewustzijn.
Daarnaast zit uw dochter in de 'poep en pies'-fase, zoals u zelf al constateerde. Bijna alle kinderen van 2½ tot 5 jaar gebruiken vieze woorden; ook dat hoort bij de (taal)ontwikkeling van het kind. Vaak zien we dat deze fase samenvalt met de zindelijkheidstraining (of kort daarop volgt). Het kind is dan immers erg bezig met poep en plas.
Ook dat kun je opvatten als 'spelen en experimenteren', net als met die babytaal. Wordt een woord bijvoorbeeld nóg viezer als je meerdere vieze woorden aan elkaar plakt ("piespoepkakkeschijt")?
Het is echter meer dan alleen een taalspel. Het uitproberen van vieze woorden (later vaak aangevuld met scheldwoorden en schuttingtaal) is ook een vorm van 'grenzen verkennen'. De reactie van de omgeving is daarbij enorm van invloed op het gedrag.
Op de peuterspeelzaal kan ze waarschijnlijk erg giechelen en lol beleven om de vieze woorden met leeftijdsgenootjes. Het zeggen van dat soort woorden geeft dus een leuke reactie van vriendjes en vriendinnetjes.
Ook uw eigen reactie is interessant voor haar. U zei zelf al dat u het behoorlijk irritant vindt als uw dochter dit soort woorden zegt. Dat zal uw dochter feilloos aanvoelen en daardoor juist de grenzen gaan af tasten. Zo ontstaat er voor uw dochter een prachtig spelletje en een manier om aandacht te krijgen. Hetzelfde geldt voor het babytaaltje dat ze gebruikt.
In principe hoef je niets speciaals te doen, omdat het past bij de leeftijd en op den duur vanzelf weer overgaat. Zowel het babytaaltje als het gebruik van 'poep en pies'-woorden.
Maar als u het proces wat wilt versnellen, kunt u het volgende doen:
Succes ermee!
