12 december 2008 door Joanna Sandberg
Mijn dochter is 13 en zit al 2 jaar onder de acne. Ik weet dat het de hormonen zijn en we hebben al verschillende wegen bewandeld. Ze is inmiddels aan de pil om de hormoonspiegel te kalmeren. Want tegen de tijd dat ze ongesteld werd, was het helemaal erg.
Mijn dochter is een leuke meid met voldoende hobby's en vrienden. Maar ze zit nu in de brugklas en daar wordt ze door de jongens gepest met haar acne.
Het wordt nu een kleine obsessie want het zit ook op haar rug en haar decolleté. We weten dat het op den duur vanzelf minder zal worden en ik ga er zo voorzichtig mogelijk mee om. Maar hoe zorg ik ervoor dat mijn meisje er zelf wat beter mee om kan gaan?
We weten dat de acne met de jaren zal verdwijnen, maar het is nu de kunst om ermee om te gaan. Kunt u ons daarbij helpen?
Omdat ik in een ziekenhuis werk, had ik gelegenheid om dit probleem ook te bespreken met onze kinder-endocrinoloog (door kinderen en pubers ook wel 'de hormonendokter' genoemd). Daardoor kan ik dus iets zeggen over zowel de medische als de psychologische aspecten.
Uw dochter van 13 heeft al sinds haar 11e jaar erge last van jeugdpuistjes of 'acne vulgaris' (kortweg: 'acne') zoals de medische term luidt. Dat betekent dat ze met haar 11e jaar in de puberteit is gekomen.
Het zijn inderdaad 'de hormonen' die ervoor zorgen dat je in de puberteit komt en last kunt krijgen van jeugdpuistjes. Meisjes komen in de puberteit door de productie van het vrouwelijke hormoon, maar daarnaast maken ze ook wat mannelijke hormonen (androgenen) aan.
Vooral die mannelijke hormonen zijn de grote boosdoeners. Die zorgen ervoor dat de talgklieren meer huidsmeer gaan maken. Daarom zie je dat vooral jongens in de puberteit acne krijgen.
Door de productie van androgenen wordt de huid vettig en kunnen de talgklieren (talgklier-follikels) verstoppen en zelfs gaan ontsteken.
Een beetje talgvet is nuttig om de huid soepel te houden en te beschermen tegen uitdrogen, maar te veel geeft dus veel puisten-ellende.
Acne ontstaat op het gezicht (neus, voorhoofd, wangen), maar kan zich ook uitbreiden naar de schouders, de rug, de nek en de borst. Vaak krijgen meisjes vlak voordat ze gaan menstrueren juist last van meer acne, en wordt het tijdens de menstruatie minder (door de wisselende hormoonspiegels).
De ene puber heeft veel meer last van acne dan de andere, en vaak is dat familiair bepaald. Dus als ouders in hun puberteit last hebben gehad van acne, dan zie je dat terug bij de meeste van hun kinderen.
Er bestaan overigens verschillende vormen van acne:
In ieder geval is het altijd raadzaam om snel een behandeling te starten, om littekens te voorkomen. Uw dochter gebruikt daarvoor de pil. U vertelde niet welke, maar ik neem aan dat het de Diane pil is. Oorspronkelijk is die pil zelfs ontwikkeld om acne tegen te gaan en pas later bleek hij ook als anticonceptie gebruikt te kunnen worden.
De Diane pil bevat progestageen. Dit hormoon zorgt er onder andere voor dat de mannelijke hormonen (die vanaf de puberteit in geringe mate bij vrouwen aanwezig zijn) worden afgeremd. Daarnaast bevat deze pil ethinylestradiol, een synthetisch vrouwelijk hormoon, waardoor er minder talg wordt geproduceerd.
De Diane pil is het best werkende medicijn bij meisjes. Ik weet niet hoe lang uw dochter de pil al gebruikt, maar ze zou toch al redelijk snel moeten merken dat haar huid minder vet wordt. De acne zelf wordt vaak pas na 3 à 4 maanden minder.
Als na enige tijd toch mocht blijken dat de Diane pil niet voldoende helpt, kan de huisarts starten met het voorschrijven van benzoylperoxide. Ook kan een vitamine A-zuur crème voorgeschreven worden. Dit alles náást het gebruik van de Diane pil.
Als ook dit nog niet voldoende resultaat geeft, kan er een lokale/systemische antibiotica worden voorgeschreven.
En tenslotte kan de huisarts verwijzen naar een dermatoloog (huidarts), als de acne zo erg wordt dat er van die grote cyste-achtige in elkaar vervloeiende puisten ontstaan.
Naast de reguliere behandeling bestaan er ook alternatieve behandelingsvormen. Ik weet daar te weinig van om een specifieke therapie te kunnen aanraden.
Vaak wordt ook gezegd dat gezonde voeding de huid positief beïnvloedt. Dus veel fruit en groente eten, en geen of zo min mogelijk vet (dus geen patat, mayonaise, chocolade, etc.) omdat je daar meer acne van zou krijgen.
In hoeverre dat soort adviezen daadwerkelijk helpen kan ik niet zeggen, maar het lijkt mij sowieso goed om gezond te eten, en het proberen waard om die lekkere, maar ongezonde snacks en snoep zo veel mogelijk te laten staan.
Wat moet je vooral niet doen?
Tenslotte de psychologische kant van de zaak. Om te beginnen is het niet verwonderlijk dat het voor uw dochter 'een kleine obsessie' wordt, zoals u zei. Het is ontsierend, het jeukt (niet krabben!) en het kan zelfs pijnlijk zijn. Het is overigens niet besmettelijk!
Wat het vooral zo lastig maakt, is dat de meeste pubers toch al zo onzeker zijn over hun uiterlijk en de uiterlijke veranderingen die ze doormaken. Als je dan ook nog erge acne hebt, kun je je nóg onzekerder gaan voelen dan normaal gesproken al het geval zou zijn.
Bedenk daarbij dat veel pubers voortdurend bezig zijn zichzelf met anderen te vergelijken (en anderen met elkaar te vergelijken), waarbij juist het uiterlijk ongelooflijk belangrijk is. Opvallende acne is dan een fikse handicap om te kunnen voldoen aan typische puber-wensen als 'erbij willen horen' en 'leuk gevonden willen worden'.
Gelukkig heeft uw dochter vrienden, maar ze wordt ook gepest met haar acne. Daar moet wat aan gedaan worden.
Elke school moet ervoor zorgen dat er niet gepest wordt. Het pesten moet dus gemeld worden bij haar mentor en die moet maatregelen treffen. Veel scholen hebben een pestprotocol; daar kunt u naar vragen.
Hoe kunnen jullie nu het beste ermee omgaan? U helpt uw dochter het best door haar acne-probleem serieus te nemen, en niet te bagatelliseren (zo van: "Het gaat wel over"). Het gáát natuurlijk wel over, maar help haar geduld te hebben, en niet aan de puistjes te zitten (denk aan het risico op littekens!).
Luister naar haar problemen rond de acne, en stimuleer haar contacten met leeftijdgenoten. Plezier maken met vrienden en vriendinnen versterkt haar eigenwaarde. Ze zal zich dan gewaardeerd voelen als persoon, en merken dat haar acne daar geen vat op heeft.
En tenslotte: ga op tijd weer naar de huisarts als de Diane pil niet het gewenste resultaat heeft.
