3 september 2010 door Joanna Sandberg
Onze dochter van bijna 3 jaar is echt super-verlegen. Ze praat niet tegen vreemde mensen, en sinds kort ook niet tegen mensen die ze vaker ziet.
Bijvoorbeeld: het buurmeisje waar ze regelmatig mee speelt. Gisteren stond ze voor de deur en ze durfde er niet langs te lopen!
Ander voorbeeld: de buurman die een hele avond bij ons heeft gezeten. Die avond heeft ze met hem gepraat en gespeeld, maar toen ze hem de volgende dag tegenkwam, dook ze helemaal in elkaar. Ze ging aan mijn been hangen en deed haar mond niet meer open!
Hoe kan ik hier het beste mee omgaan?
Wat u beschrijft zullen veel van uw collega-ouders heel goed herkennen. Met 3 jaar kunnen kinderen inderdaad heel verlegen zijn.
Peuters van deze leeftijd zijn vooral verlegen (of 'angstig', zou je kunnen zeggen) ten opzichte van vreemde volwassenen, maar ook ten opzichte van vreemde kinderen, of kinderen die ze nog niet zo goed kennen. Dat is heel normaal gedrag voor deze leeftijd.
Belangrijk is vooral dat u probeert om zich in te leven in uw dochter, en dat u haar probeert te begrijpen. Pas uw verwachtingen aan op haar mogelijkheden, en help haar stapje voor stapje een gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen op te bouwen. Hieronder zal ik uitleggen hoe dat werkt.
U vertelde dat uw dochtertje op een gegeven moment heel verlegen was ten opzichte van het buurmeisje. U verbaasde zich daarover, omdat ze toch regelmatig met haar gespeeld had. Maar misschien was het toch nog te weinig gebeurd, of te lang geleden, om een vertrouwd gevoel bij dit meisje te kunnen hebben.
Ook was ze opeens erg verlegen ten opzichte van de buurman, terwijl ze de avond daarvoor nog met hem gespeeld en gepraat had. Dit gedrag is niet heel raar voor een peuter. Peuters kunnen nog vaak erg verlegen raken wanneer ze een bekend iemand tegenkomen in een andere situatie dan ze gewend zijn. De omgeving (de context) is dan anders, en dat maakt dat een peuter zo iemand niet vanzelfsprekend als vertrouwd ervaart. Wat voor u als volwassene heel gewoon is, in tijd en bekendheid, beleeft een klein kind heel anders.
Bij verlegenheid hoort ook dat je niet spontaan reageert of durft te praten. Het kan helpen om de verlegenheid van je kind te begrijpen door aan je eigen verlegenheid te denken. Niet per se vroeger, toen je zelf kind was, maar ook als volwassen mens.
Denk bijvoorbeeld aan je eigen functioneren in het buitenland, waar de cultuur je vreemd is, en waar je de taal niet goed beheerst. Dan durf je vaak ook niet te praten (in die vreemde taal).
Waarom ben je dan verlegen? Misschien omdat je bang bent om iets doms te zeggen, zodat 'ze' je gaan uitlachen, of raar vinden, of als makkelijk slachtoffer gaan zien om je af te zetten. Of je bent bang om iets te zeggen dat 'ze' niet begrijpen, waardoor je nóg meer moeite moet gaan doen om het uit te leggen en je volkomen vast kunt komen te zitten. De taal is anders, omgeving is anders, en je kent de mensen nog niet zo goed. (Bij mensen die je goed kent durf je makkelijker fouten te maken!)
Kortom: in een vreemde omgeving, met vreemde mensen en een vreemde taal, heb je minder controle over de situatie. Dat geeft een onveilig gevoel, waardoor je minder geneigd bent om spontaan te praten en te reageren.
Verlegenheid bij een peutertje is dus eigenlijk heel gewoon gedrag. Het kind heeft de tijd nodig om zich veilig en vertrouwd te voelen in de nieuwe situatie of met iemand die hij niet goed kent. En behalve dat het heel gewoon is, is het ook juist goed als een kind geen allemansvriendje is. Dat betekent namelijk dat het kind begrijpt dat er verschil is tussen bekenden en onbekenden.
De meeste peuters groeien over hun verlegenheid heen als ze ouder worden, maar ook kleuters kunnen nog heel verlegen raken in bepaalde situaties.
U kunt uw dochtertje het beste helpen door haar niet te pushen om te praten wanneer ze verlegen is, of door haar in het middelpunt te zetten in situaties – of bij mensen – waarvan u weet dat ze dat eng vindt. Maak er verder geen punt van.
Laat uw dochtertje wél merken dat u haar helpt, wanneer een situatie moeilijk voor haar is. Bied haar veiligheid. Want vanuit een veilig gevoel zal ze stapje voor stapje steeds meer durven. Stel uw eisen niet te hoog, maar pas ze aan haar aan, en complimenteer haar met de stapjes die ze doet. Niet te uitbundig, maar meer vanuit uw vertrouwen in haar dat ze deze stap kan maken.
Dus: erger u niet aan haar verlegen gedrag, maar help haar. En vooral: heb geduld!
