21 november 2008 door Aleid Grijpma
Mijn dochter is 7 jaar. Sinds een jaar krijgt ze medicijnen voor ADD. En sinds een paar maanden hebben we vaak ruzie 's morgens.
Het begint om 7 uur met aankleden en tanden poetsen. Voor het hele ritueel om naar school te gaan heeft ze 5 kwartier de tijd, en dan nóg is ze niet op tijd klaar. We hebben al een afspraak: "5 kruisjes en je gaat van een sport af". Zodra we eenmaal op school zijn, zegt ze dat ze er spijt van heeft en zeggen we allebei sorry.
Wat moet ik hier nu mee? Ik word er helemaal stapel van.
Een heel herkenbare vraag van u, waar ik graag een antwoord op wil geven. Maar eerst even een korte samenvatting van wat ADD ook alweer is. Want daar ligt natuurlijk de sleutel van het probleem.
ADD staat voor Attention Deficit Disorder, oftewel een 'aandachtstekort-stoornis'. In de DSM IV, ons psychiatrisch diagnoseboek, wordt ADD beschouwd als een vorm van ADHD ('van het overwegend onoplettende type').
Kinderen met ADD kunnen forse concentratieproblemen hebben, wat zich onder andere kan uiten in:
In vergelijking met de 'normale ADHD' zijn kinderen met ADD vaak veel minder hyperactief en impulsief, alhoewel die verschijnselen beslist niet uitgesloten zijn.
ADD wordt vaak niet herkend, omdat de buitenwereld er meestal weinig last van heeft. Kinderen met ADD zijn meestal niet druk of lastig, en vaak worden ze gezien als 'gewoon' traag of 'gewoon' gemakzuchtig.
Voor meer informatie verwijs ik u graag naar de website van Balans, op www.balansdigitaal.nl.
Bij ADD wordt doorgaans een tweesporenbeleid geadviseerd:
Goede ervaringen met gedragstherapie ken ik niet. Tegenwoordig hoor je wel positieve berichten over geheugentraining en neurofeedback, maar daar kan ik verder weinig over zeggen omdat nog niet voldoende is aangetoond dat het echt werkt (voor grote groepen kinderen).
Bij de begeleiding van kinderen met ADD is het belangrijk om te beseffen dat ze moeite hebben om zich bewust te concentreren (ik heb het dus niet over hyperfocus, oftewel de onbewuste concentratie bij computer-games en tv-kijken), dat ze snel afgeleid zijn, en dat ze de meeste handelingen maar kort kunnen volhouden. Daarom kun je niet van ze verwachten dat ze een opdracht als "ga je wassen", of "ga je aankleden" probleemloos zelfstandig kunnen uitvoeren.
Bedenk dus dat het echt geen laksheid of tegendraadsheid is, als bepaalde opdrachten traag of niet goed worden uitgevoerd. Het gaat niet zomaar! Integendeel. Ga er vanuit dat het zonder adequate begeleiding van de ouders echt niet lukt. En zeker niet als het om een jong kind gaat, zoals uw dochter.
Dat neemt niet weg dat u wél moet gaan bekijken hoe u haar zelfstandigheid kunt vergroten. Namelijk: door haar langzaam en stap voor stap te trainen in het uitvoeren van handelingen, zodanig dat het haar uiteindelijk gaat lukken om op tijd klaar te zijn.
Helaas bestaan er (nog) geen standaard-trainingsprogramma's, waardoor u zelf een beetje moet gaan grasduinen in boeken over ADD, waarin tal van voorbeelden te vinden zijn.
Het uitgangspunt is dat je je voortdurend moet realiseren dat het geen onwil is als het niet meteen lukt, maar meer een handicap. Dat betekent dat u uw dochter voortdurend moet begeleiden; waarschijnlijk meer dan u dacht...
Een voorbeeld. Omdat u er niet vanuit kunt gaan dat uw dochter zich zelfstandig kan aankleden, moet u er in eerste instantie bij blijven, en haar steeds aansporen om verder te gaan. Eventueel kunt u haar een handje helpen. Blijf haar stimuleren tot ze klaar is, en beloon haar als het lukt. Maar... u blijft zelf verantwoordelijk. U bent degene die haar begeleidt.
De volgende stap zou kunnen zijn dat u de volgorde van alle deelhandelingen duidelijk voor haar op papier zet (hetzij met geschreven instructies, hetzij met pictogrammen of foto's). Daarmee geeft u haar een hulpmiddel om het zelf te gaan doen.
Maar nogmaals: u blijft zelf verantwoordelijk. U bent en blijft degene die haar begeleidt, ook bij zo'n training. Dat heeft mede te maken met haar leeftijd. Met 7 jaar heeft ze nog weinig zelfinzicht, en is ze zich nog nauwelijks bewust van het feit dat ze eigenlijk een handicap heeft. Met als gevolg dat ze uit zichzelf weinig motivatie kan opbrengen om dingen aan zichzelf te veranderen. Vandaar dat trainingsprogramma's vaak meer zin hebben als kinderen wat ouder worden.
Aandachtspunten
Wat ik hierboven gedaan heb, is in feite het soort ouderbegeleiding dat ik eerder al noemde bij het tweesporenbeleid van een goede behandeling. Ik hoop u daarmee een beetje op weg geholpen te hebben, maar het was natuurlijk bij lange na niet compleet. Ik raad u daarom aan om bij een naburige GGZ-instelling te vragen wat daar de mogelijkheden zijn voor 'echte ouderbegeleiding'.
Succes ermee!
