13 juni 2008 door Nanny Gortzak
Een vriendin heeft mij verteld dat het masseren van de tepels tijdens de zwangerschap helpt tegen pijn bij het voeden en kan bijdragen aan een goede 'doorstroom'. Klopt dit? En zijn er nog andere tips die ik tijdens de zwangerschap kan opvolgen om de borstvoeding goed te laten verlopen?
In al die jaren dat ik moeders help bij het geven van borstvoeding, heb ik mensen ontmoet uit alle delen van de wereld. Wat mij daarbij is opgevallen, is dat elke cultuur zijn eigen gewoontes heeft met betrekking tot de voorbereiding, het op gang brengen en het voortzetten van de borstvoeding. Sommige van die gewoontes zijn zinvol, maar andere niet. Het masseren van de tepels hoort thuis in de categorie 'niet zinvol'. Sterker nog: ik zou het zelfs afraden.
Het masseren van de tepels tijdens de zwangerschap, of het borstelen met een zachte borstel, dan wel het afdrogen met een ruwe handdoek, zou allemaal moeten bijdragen aan het verstevigen van de huid, en zo kunnen helpen tegen pijn bij het voeden. Maar als je je realiseert hoe borstvoeden feitelijk werkt, dan begrijp je meteen hoe vreemd deze adviezen zijn.
Bij het geven van borstvoeding neemt de baby de tepel en een flink deel van de tepelhof in de mond. De tepel moet ver in de mond liggen om te voorkomen dat hij tegen het harde deel van het verhemelte aanschuurt en daartegen platgedrukt kan worden, wat tot pijn en uiteindelijk tot tepelkloven zou kunnen leiden.
Uit onderzoek met ultrasoon geluid (oftewel echo-apparatuur) is gebleken dat de tepel een heel eind kan uitrekken tijdens het voeden. Dat is ook de ervaring van veel moeders: na de voeding is de tepel een stuk langer dan ervoor. Als de bovengenoemde huismiddeltjes al zouden zorgen voor een stuggere, steviger huid, dan zou het resultaat wel eens kunnen zijn dat het rekken verhinderd of bemoeilijkt wordt, wat uiteindelijk juist tot schade kan leiden!
Maar er is nog iets. Door veelvuldig wassen, drogen, masseren en scrubben kan de huid van de tepel schade oplopen, doordat de beschermende talg en de overige oliën (die uitgescheiden worden door de kliertjes van Montgomery op de tepel), weggewassen of weggewreven worden. Met als gevolg een droge, schilferige huid.
Vervolgens moet er dan weer een crème op de huid gesmeerd worden om hem alsnog de voeding en bescherming te geven die hij nodig heeft, of om hem weer te laten herstellen.
Mocht het om wat voor reden dan ook tóch nodig zijn om de tepels te verzorgen (vanaf het moment dat u daadwerkelijk gaat voeden), gebruik dan alleen medicinaal gezuiverde lanoline, speciaal voor het borstvoeden. Zo voorkomt u dat u de borst respectievelijk de tepels weer moet schoonboenen voorafgaand aan het voeden, vanwege de stoffen in gewone crèmes en zalfjes die de baby niet binnen hoort te krijgen. Medicinaal gezuiverde lanoline kun je gewoon laten zitten.
Het beste (én het makkelijkste) is het dus om de natuur gewoon haar werk te laten doen en de natuurlijke afscheiding van de huid zo min mogelijk te verstoren.
Normaal wassen is meer dan genoeg. Enkele jaren geleden werd gezegd dat er absoluut geen zeep op de tepels mocht komen, maar dat is achterhaald. Inmiddels weten we dat normale hygiënische maatregelen absoluut geen kwaad kunnen, of juist zelfs infecties kunnen voorkomen in geval van een beschadigde huid. Het is dus helemaal niet erg als er onder de douche wat zeep of shampoo op de borst terecht komt.
De vraag is nu hoe je dan wél kunt voorkomen dat het voeden pijn gaat doen. Het allerbelangrijkste is om goed aan te leggen. Dat gaat als volgt.
Uw baby ligt met de neus tegenover uw tepel, het hoofd ietsje naar achteren gekanteld. Wanneer de mond wijd open gaat, kan de baby snel aangelegd worden, waarbij de onderlip eerst de borst raakt en de bovenlip volgt. Op die manier wordt de borst asymmetrisch in de mond genomen, zodat de tepel zelf ver in de mond komt.
In het begin kunt u wat rekken van de tepelhuid voelen, of voelen hoe de melkkanalen zich met melk vullen. Maar wanneer de melk eenmaal stroomt, moet u geen pijn voelen.
Een tweede tip, die u nu al – tijdens de zwangerschap – in praktijk kunt brengen, is om naar een of meer bijeenkomsten van La Leche League of de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk te gaan, zodat u kunt zien bij andere moeders hoe het voeden gaat. Ook kunt u dan eventueel al oefenen met een pop, om te leren hoe de positie van de baby moet zijn voor correct aanleggen in verschillende houdingen.
Als het voeden uiteindelijk tóch pijn gaat doen, laat dan een deskundige, bijvoorbeeld een lactatiekundige, van dichtbij kijken naar het aanleggen. Vervolgens kan zij u zonodig helpen om het probleem op te lossen.
