14 november 2008 door Nadia Eversteijn
Wij wonen vlak over de grens in Duitsland, en met ons wonen er nog vele andere Nederlanders in het dorp. Mijn twee oudste kinderen gaan hier naar de Kindergarten; ook hier groeit het aantal Nederlandse kinderen, momenteel ca. 30%. Wij spreken met onze kinderen Nederlands, op 'school' spreken ze Duits. Dat is geen enkel probleem en mijns inziens verloopt de taalontwikkeling (in beide talen) prima.
Vanwege het grote aantal Nederlandse kinderen heeft de Kindergarten besloten ook zo nu en dan een Nederlands liedje te zingen in de groepen (ook leuk als er een keer ouders komen luisteren). Ook zijn er inmiddels al juffen op cursus Nederlands geweest. (Met als argument: zo begrijpen wij ook kinderen die nieuw zijn en nog geen Duits spreken). Verder zijn er plannen om de Kindergarten tweetalig te maken: Duits-Nederlands.
Er zijn nu meerdere Nederlandse ouders die tegen deze gang van zaken protesteren omdat zij van mening zijn dat de kinderen fout Nederlands leren omdat de juffen het Nederlands niet goed uitspreken.
Ik persoonlijk vind het erg mooi dat onze Duitse buren zo openstaan voor de Nederlandse taal en cultuur en zie niet zoveel gevaar in een eventuele taalverwarring of foutief aanleren, omdat wij als ouders (en ook verdere familie, we wonen immers dicht bij de grens) wel correct Nederlands praten. Bovendien denk ik dat de invloed van zo nu en dan een zinnetje of een liedje gering is.
Ik zou erg graag van een deskundige weten hoe strikt de taalscheiding doorgevoerd moet worden en of het gevaar reëel is dat een kind de moedertaal fout aanleert als het met een 'buitenlander' in de moedertaal een gesprek voert of een liedje zingt.
U heeft gelijk: het kan absoluut geen kwaad als de leidsters af en toe een zinnetje of een liedje in het Nederlands aanbieden. Integendeel: het kan nieuwe kinderen een gevoel van herkenning en veiligheid bieden. En ze zullen er echt niet door in de war raken.
Eigenlijk voelt u het zelf al prima aan: uw kinderen krijgen ruim voldoende Nederlands taalaanbod van native speakers (moedertaalsprekers). U voedt ze thuis immers in het Nederlands op, en ook is er veel contact met familie in Nederland.
Er is inmiddels ruim voldoende (wetenschappelijk) bewijsmateriaal dat kinderen niet
constant een perfect taalaanbod hoeven krijgen. Als ze
de meeste tijd maar goed aanbod krijgen, en af en toe een foutje horen, dan filteren hun hersens de juiste regels voor uitspraak en grammatica er toch uit!
Het zou anders zijn als de Duitse leidsters het Nederlands zouden invoeren als
instructietaal (de taal waarin de kinderen te horen krijgen wat ze vandaag gaan doen, en waarin wordt uitgelegd hoe ze een werkje moeten maken) en ook als
doeltaal, oftewel de taal waarin wordt voorgelezen en nieuwe woorden worden aangeboden. In dat geval zouden er beter leidsters van Nederlandse herkomst aangetrokken kunnen worden.
Maar zelfs in het hypothetische geval dat de Duitse leidsters zouden besluiten dat zij voortaan alleen Nederlands met uw kinderen zouden spreken, dan nóg zou het grootste probleem niet zijn dat ze de kinderen incorrecte uitspraak en grammatica zouden laten horen. Uw kinderen (en die van de andere Nederlandse ouders) horen immers vaak genoeg hoe het wel moet van u.
Wat zou dan wél het grootste probleem zijn? Dat de leidsters
minder tegen de kinderen zouden gaan praten.
In de praktijk betekent 'minder praten' dat de leidsters een beperkt aantal vaste formules zullen gaan gebruiken, zoals "Goed zo!", "Smakelijk eten", "Kom hier" en "Mag niet". Dat is overigens precies wat je allochtone ouders hoort doen, die het Nederlands slecht beheersen maar hun kinderen toch Nederlands willen leren.
De leidsters zouden de kinderen dus geen mooie volledige zinnen kunnen aanbieden, die nét boven het taalniveau van de kinderen liggen. Bovendien zouden de leidsters een minder goede band met de kinderen kunnen opbouwen, als ze alleen maar in van die vaste formules zouden spreken.
Tot zover de problemen die kunnen ontstaan wanneer de leidsters de kinderen Nederlands zouden willen leren. Maar dat is helemaal niet hun intentie! Het argument om een Nederlandse cursus te volgen, was immers dat ze de nieuwe kinderen, die nog geen Duits spreken, kunnen verstaan.
Het lijkt me alleen maar ontzettend prettig voor een nieuw kind als de juf kan verstaan dat het in de poppenhoek wil spelen, of dat het moet plassen. Dat scheelt een hoop frustratie.
En wat betreft het zingen van Nederlandse liedjes hoeft u al helemaal niet bang te zijn dat dit ten koste zal gaan van de taalontwikkeling van de kinderen.
Liedjes liggen helemaal vast en zijn niet interactief qua taal. Liedjes zingen is heel nuttig voor andere ontwikkelingsgebieden, maar voor taalaanbod moeten kinderen het sowieso niet van liedjes hebben. (Zie ook:
Kan ik voorlezen en liedjes zingen in twee talen?)
Tenslotte uw vraag hoe strikt de scheiding tussen het Duits en het Nederlands doorgevoerd moet worden. Daar kan ik kort over zijn: vooral niet te strikt.
Het is volstrekt natuurlijk dat in elke tweetalige omgeving twee talen af en toe door elkaar te horen zijn. Die taalscheiding moet u dan ook zien als een grove leidraad: thuis spreken we in principe Nederlands, de juffrouw spreekt in principe Duits. Dat is duidelijk genoeg.
Als u het mij vraagt, zijn de Nederlandse kinderen vooral gezegend met leidsters die hen zo tegemoet komen. Hopelijk kunt u op basis van dit antwoord ook de andere ouders geruststellen.
