1 januari 2000 door Maaike Verrips
Mijn zoon van 2,5 kletst ons al aardig de oren van ons hoofd, maar sommige dingen heeft-ie nog niet echt onder de knie. Met name de
k, de
g en de
w vindt hij niet de moeite waard.
Koe en
kip zijn
tjoe en
tjip,
water is
hater,
schip en
schaap zijn
sip en
saap.
Mijn vraag: moet ik hem hier nou uitdrukkelijk in corrigeren, of leert hij dat vanzelf wel, zoals de rest van de taal hem ook schijnt aan te waaien?
De voorbeelden die u geeft, lijken direct afkomstig uit de taalkundige literatuur over "fonologische processen", de klank-aanpassingen van kinderen. Ik zou er dus vanuit gaan dat het vanzelf goed komt. Hieronder behandel ik de afzonderlijke gevallen.
De
k is bij veel kinderen vooral moeilijk aan het begin van een woord. Hij wordt dan vervangen door iets dat op een
p of een
t lijkt. Dat komt doordat de
p en de
t voorin de mond worden uitgesproken, en de
k achterin.
In een bepaalde fase van de ontwikkeling hebben kinderen een voorkeur voor woorden waarin de klanken die voor in de mond worden uitgesproken, voorafgaan aan de klanken die achterin worden uitgesproken.
Tjip past beter in dat systeem dan
kip. Dat gaat immers van achteren naar voren.
Veel kinderen leren de
w, (net als de
j, de
l en de
r) tamelijk laat. Tot je kind ze onder de knie heeft, laat hij ze weg of vervangt hij ze door een andere klank. De
h wordt vaak als vervanger gebruikt voor moeilijke klanken.
Deze fouten komen overigens alleen voor bij het zelf spreken. Je kind heeft waarschijnlijk allang geen moeite meer om het verschil tussen de
w en de
h te
horen. Als je tegen hem
hater zegt in plaats van
water, heb je grote kans dat hij je niet begrijpt of boos reageert met het bekende
niet hater zeggen, hater!
Ook het weglaten van een van de twee medeklinkers in
schip of
schaap is een heel bekend verschijnsel. Taalkundigen noemen het "cluster-reductie". Dat wil zeggen: uit een groepje medeklinkers worden er een of twee weggelaten. In het begin gebeurt dat bij alle medeklinkercombinaties, later gaat je kind stapsgewijs steeds meer combinaties goed uitspreken.
Het is overigens heel gewoon dat je de fouten nog een tijd lang hoort, ook als je kind bij een aantal nieuwe woorden er al in slaagt de combinatie uit te spreken. Als hij bijvoorbeeld al
school en
scheef kan zeggen, dan houdt hij misschien
sip en
saap nog een tijdje vol. Dat zijn als het ware ingesleten vormen, die hij zelf door vergelijking met jouw spraak zal corrigeren.
