3 november 2008 door Annelou de Vries
Mijn stiefdochter van 4 jaar heeft vanaf de dag dat ik haar ken (en daarvoor had ze het ook al) een extreme hang naar aandacht. Negatief of positief, het maakt haar niets uit. Ze gaat tot extreme lengtes. Haar moeder (die borderline heeft) slaat ze zelfs! Hier haalt ze dat niet in haar hoofd.
Ze heeft diverse tactieken ontwikkeld om aandacht te krijgen:
- huilen als ze haar zin niet krijgt
- kinderen slaan om een reactie van ons te krijgen
- de hond slaan om een reactie te krijgen
- spelletjes verpesten omdat het niet exclusief om haar draait
- vragen blijven stellen (domme vragen, gewoon omdat ze de aandacht wil)
- schreeuwen en gillen, terwijl er gevraagd is dit niet te doen
- überhaupt ALLES doen wat niet mag, gewoon om aandacht te krijgen. Dan maar negatief
- vreselijk brutaal worden
- liegen
- spullen kapot maken
- spullen afpakken van andere kinderen, er vervolgens over liegen, gewoon omdat ze dan de aandacht heeft
- als je met zijn allen iets aan het doen bent, extreem gedrag vertonen zodat ze meer aandacht krijgt
- door telefoongesprekken heen willen tetteren/gillen
- door volwassen gesprekken heen praten en zich ermee bemoeien
- een gesprek met andere kinderen onderbreken omdat ZIJ belangrijker is en het middelpunt wil zijn
- extreem lief willen gaan doen, tot het zwaar overdreven is, en vervelend wordt. Gewoon omdat één aai over haar bol niet genoeg is. Nee, het moeten er zoveel zijn tot dat ZIJ zegt dat het genoeg is
- haar stiefbroertje nadoen, als ze merkt dat hij ergens aandacht mee krijgt
- proberen te voorkomen dat haar stiefbroertje aandacht krijgt
Of gewoon alle bovengenoemde dingen achter elkaar aan, als ze echt radeloos is, en per se door wil zetten (en wij niet reageren). Liefst in meerdere varianten, en ze blijft maar doorgaan...
Kortom, ze is vreselijk vermoeiend. Alle positieve dingen worden hoe dan ook negatief gemaakt. Iets simpels als even knuffelen weet ze volledig in het negatieve te draaien. Ze begint zodra haar ogen open gaan, en ze stopt als ze weer dicht gaan.
We zijn ten einde raad. Positief stimuleren leidt tot nog meer ellende, want ze wil altijd MEER! Straffen helpt niet, want dat is ook aandacht.
Nu zijn we bezig met indirect corrigeren en indirect belonen. Bijvoorbeeld via mijn zoon. Als zij iets doet wat niet mag, en mijn zoon is wel lief, dan zeggen we tegen mijn zoon dat hij lief is omdat hij zo lief alleen speelt. En dat papa en mama dat graag zo zien.
Maar ook andersom. Als ze iets goed doet, en mijn zoon niet, dan prijzen we haar via hem. Dus niet direct. Bijvoorbeeld: mijn zoon is aan het klieren en dan zeg ik tegen hem: kijk eens hoe 'dochter' het doet! DIE doet het wel goed. Nou jij nog. Op die manier heeft zij niet de controle over de situatie, maar prijzen we haar wel.
Is dit de goede weg om in te slaan? Want wij weten het echt niet meer. Tevens vragen we ons wel eens af of er niet andere dingen 'mis' bij haar zijn. Graag zou ik uw mening hierover horen.
Als ik uw verhaal over uw stiefdochter lees, dan maak ik me zorgen. Niet alleen háár gedrag lijkt voornamelijk negatief gekleurd te zijn, maar ook úw gevoel over haar. Er zit niets aardigs of liefdevols in wat u over haar schrijft.
Het lijkt er dus op dat u uw buik vol van haar heeft. Ik ben daar bezorgd om, omdat het een klein meisje van nog maar 4 jaar betreft, die nog geen enkele verantwoordelijkheid voor haar gedrag kan dragen. Ik weet niet wat zij op haar jonge leeftijd al aan ellende rondom de scheiding heeft moeten meemaken (ik neem aan dat er sprake is van een scheiding, omdat zij uw stiefdochter is) maar het lijkt mij niet onwaarschijnlijk dat haar gedrag hier voor een deel een reactie op is.
Haar gedrag veranderen begint met begrip voor haar hebben en zien wat zij nodig heeft. Namelijk: positieve aandacht. Het ziet er echter niet naar uit dat u dat nog kunt opbrengen. Dat maakt het wel moeilijk natuurlijk.
U bent met haar in een negatieve spiraal beland. Haar negatieve gedrag roept alleen nog maar negatieve reacties bij u op, waardoor haar gedrag nog negatiever wordt, en u op uw beurt ook weer negatiever gaat reageren. Enzovoorts. Zelfs uw zoon wordt hier nu al in meegezogen.
Ik vind het niet leuk om het te moeten zeggen, maar uw verhaal lijkt toch wel een beetje op het sprookje van Assepoester, de stiefdochter die nooit een complimentje kreeg van haar stiefmoeder, wat ze ook deed, in tegenstelling tot haar stiefzusjes, die op allerlei manieren voorgetrokken werden.
Het is ongetwijfeld niet uw bedoeling om uw zoon voor te trekken, maar dat gebeurt nu toch min of meer automatisch. Door het gedrag van uw stiefdochter steeds te vergelijken met zijn gedrag, zoals u op dit moment doet, krijgt ze vanzelf het gevoel dat u uw zoon voortrekt.
U moet uw zoon dus echt niet betrekken in de problemen met uw stiefdochter. Voor hem is dat trouwens ook erg slecht. Hij krijgt er een opvoedingsverantwoordelijkheid door, die bij de ouders hoort te liggen, en niet bij hem.
Uw stiefdochter lijkt te schreeuwen om geborgenheid. Ze kan er niet meer op vertrouwen dat er van haar gehouden wordt, en waarschijnlijk heeft ze het gevoel dat ze er domweg niet mag zijn. Dat is fnuikend voor een opgroeiend kind en daar moet dus beslist iets aan gedaan worden. Het beste is als álle volwassenen in haar omgeving zich samen voor haar gaan inzetten.
U bent niet de enige volwassene in haar omgeving. U vertelde al iets over de moeder, en ik neem aan dat u een relatie heeft met de vader. Ik weet verder niet hoe de gezinssituatie is (hoe lang u al betrokken bent bij de opvoeding, of uw stiefdochter het grootste deel van de tijd bij u is of bij haar moeder, etc.) maar het lijkt mij hoe dan ook belangrijk om het gedrag gezamenlijk aan te pakken.
Ik denk dat het onvermijdelijk is dat die gezamenlijke aanpak professionele hulp vereist. Alleen dan kan die negatieve spiraal doorbroken worden want in uw eentje gaat dat niet lukken, vrees ik.
Na een scheiding ontstaat er vaak een ingewikkelde situatie rondom een kind, waarin het lang niet altijd duidelijk is wie nu de meest verantwoordelijke voor de opvoeding is. Maar in eerste instantie zijn dat toch de ouders.
U hebt een relatie met de vader. De aanpak van het gedrag van zijn dochter moet u dus eerst met hem bespreken. Vervolgens moet hij dan samen met de moeder, zijn ex, bepalen hoe zij hun dochtertje het best kunnen helpen. Uw rol is meer op de achtergrond.
Als de ouders besluiten om hulp te zoeken, dan kunt u daar – via uw partner – bij betrokken worden. De ouders blijven echter de regie houden, tenzij een van beiden geen ouderlijk gezag meer heeft. Dan ligt de situatie anders. Maar na een scheiding blijft het ouderlijk gezag meestal bij beide ouders.
Als u veel moeite heeft met uw positie als stiefmoeder, dan kan het handig zijn om daar zélf hulp voor te vragen. Dat is geen schande, want het is vaak erg ingewikkeld om een goede stiefmoeder te zijn. Je hebt nu eenmaal een moeilijke positie tussen het kind en de ouders.
De hulpvraag is dan natuurlijk wel anders. Dus niet "hoe wordt dit meisje geholpen" maar "hoe kan ik zelf geholpen worden om in deze situatie zo goed mogelijk te functioneren".
Wat de hulp voor uw stiefdochter betreft, kunnen de ouders het beste terecht bij Bureau Jeugdzorg. Hulp voor uzelf kunt u vinden via www.stief.nl (kijk bij 'Nuttige adressen' in de linker balk) of via www.stichtingstiefmoeders.nl (kies 'Helpdesk' in de rechter balk).
Ik wens u veel succes en hoop echt dat u een uitweg vindt uit die negatieve spiraal.
